Commentaar, kritiek, feedback: we krijgen het allemaal weleens voor onze kiezen. Leuk is het nooit, maar de mate waarin het je persoonlijk raakt, hangt voor een groot deel af van je zelfwaardering.
‘Met hoe je over jezelf denkt, ongeacht hoe goed je iets daadwerkelijk kunt,’ licht psychotherapeut Fred Sterk toe. Als dat negatief is, kan een simpele opmerking van een vriendin of collega je al uit balans brengen.
Sterk: ‘Door te oefenen met reageren op kritiek kun je voorkomen dat zo’n “binnenbrandje” naar buiten uitslaat.’
Rustig reageren
Kritiek komt vaak onverwachts en kan verschillende gedaanten aannemen. Soms kun je er niet zoveel mee.
Zo kan een negatieve boodschap verpakt zijn in een zogenaamd grappige opmerking of als steek onder water. Dit soort verkapte kritiek kun je het best proberen te negeren. Tenzij de ander dit vaker doet, want dan zit er kennelijk meer achter.
Een goede manier om met inhoudelijke kritiek om te gaan, is de zogenaamde ‘judo met woorden’-techniek. Bij judo is het doel de tegenstander buiten gevecht te stellen zonder hem te verwonden.
Training Goed zoals je bent
- Leer jezelf te accepteren
- Omarm je imperfecties
- Met psycholoog en zelfacceptatie-expert Marjon Bohré
- Incl. boek Brené Brown t.w.v. 20,99 cadeau
99,-
En ook bij deze techniek gaat het erom op een rustige, bedachtzame manier te reageren en eerst uit te zoeken waar de kritiek precies over gaat, alvorens samen naar een oplossing te zoeken. Dat maakt de kans op een vijandige, ondermijnende sfeer en emotionele wonden een stuk kleiner.
Sterk: ‘Hoe vaker je ermee oefent, hoe minder kritiek als een aanval zal voelen. Dan ondermijnt het je zelfbeeld en zelfvertrouwen ook niet meer en kun je er iets van leren.’
Fred Sterk is psychotherapeut en zelfacceptatie-expert.
Oefening: judo met woorden
1. Zorg dat je begrijpt waar de kritiek over gaat
Dat doe je door te focussen op de letterlijke boodschap en dus niet op wat je denkt, vermoedt of vreest dat de ander zegt. Vraag zo nodig om meer toelichting.
Stel, je baas geeft aan dat je slordig werkt. Vraag eerst wat hij of zij bedoelt met ‘slordig’, voordat je op basis van je eigen interpretatie (‘Ik bak er ook niets van’) in de verdediging schiet. Slordig kan bijvoorbeeld betekenen dat je veel typefouten maakt en niet dat je inhoudelijk slecht werk levert – waar je bang voor was.
Tip: het kan natuurlijk zijn dat je baas wel degelijk vindt dat je slecht werk hebt geleverd. Maar daarmee is niet gezegd dat je niet deugt als werknemer – de angst die waarschijnlijk onder de oppervlakte bij je aanwezig is. Houd dus ook bij relatief grote kritiekpunten het hoofd koel en vraag door.
2. Ontwapen de ander
Dat doe je door toe te geven dat de kritiek (deels) klopt, of – als dat niet lukt – in elk geval het ontevreden gevoel van de ander te erkennen.
Probeer boven dat gevoel van woede, irritatie, schaamte, verdriet of verongelijktheid uit te stijgen. Zo voorkom je dat je je op basis van intense emoties gaat vastbijten in wat er in jouw ogen niet klopt aan de feedback.
‘Ontwapenen’ doe je dus om jezelf in toom te houden (niemand wil huilen of boos worden) én de sfeer en daarmee je (werk)relatie goed te houden.
Zeg bijvoorbeeld: ‘Het klopt dat ik af en toe typefouten maak.’ Of, tegen een vriendin die aangeeft dat je te weinig tijd voor haar hebt: ‘Ik snap dat je het jammer vindt dat ik altijd zo druk ben.’
Nu je het in elk geval ergens over eens bent, kun je gaan zoeken naar een voor beiden fijne oplossing.
3. Onderhandel over wat nodig is om het probleem op te lossen
Bespreek wat de ander precies zou willen, maar leg ook op tafel wat jij nodig hebt om het beter of anders te doen. Op die manier zorg je sámen voor een oplossing in plaats van tegenover elkaar te staan en over en weer eisen te stellen.
Bijvoorbeeld: ‘Ik kan niet garanderen dat ik nooit meer typefouten maak, dus is er tijd om mijn stukken even te laten nalezen door een collega voordat ik ze verstuur?’
Of, tegen die vriendin: ‘Zullen we elkaar in elk geval wekelijks even bellen op een vaste avond? Want ik kan helaas niet beloven dat ik vaker tijd heb om af te spreken; mijn werk en gezin vragen veel tijd op dit moment.’
Vergroot je zelfvertrouwen
Tijdens de online training ‘Vergroot je zelfvertrouwen’, gemaakt in samenwerking met psychotherapeut Fred Sterk en psycholoog Frederike Mewe, leer je onder andere om te gaan met negatieve feedback en weerstand te bieden aan de stem van je innerlijke criticus. Inclusief dagboek-app.
