Hij maakte daarmee gebruik van het zogenoemde illusory truth effect: herhaal een boodschap vaak genoeg en mensen gaan je geloven.
Bedrog vereist zelfkennis
Lees verderJonas De Keersmaecker van de Universiteit van Gent deed hier onderzoek naar.
Hoe hebben jullie dit onderzocht?
‘Proefpersonen kregen uitspraken te lezen die zo moeilijk waren dat ze waarschijnlijk niet wisten of ze waar of niet waar waren. Zoals: Othello was de laatste opera van Verdi. Of: de schrang was een oude munt in Thailand. Een week later moesten ze bekende en nieuwe uitspraken op waarheid beoordelen. Uitspraken die ze al een keer hadden gezien, beoordeelden ze vaker als “waar”. Toen we het onderzoek herhaalden met echte nieuwskoppen en fake news-koppen, kregen we hetzelfde resultaat.’
Trapte iedereen erin?
‘Iedereen bleek vatbaar. Intelligentie maakte niets uit. Ook niet of je rationeel of intuïtief ingesteld bent. De meest waarschijnlijke verklaring is dat we informatie die we eerder hebben gelezen makkelijker verwerken, waardoor we denken dat het waar is.’
Hoe kunnen we ons hiertegen wapenen? ‘Dat is moeilijk. Zelfs als je mensen erop wijst dat ze een denkfout maken, helpt dat niet, blijkt uit onderzoek. Ook rationele mensen die geneigd zijn hun oordeel in twijfel te trekken, zijn er vatbaar voor. Dat neemt niet weg dat het goed is om kritisch te blijven, en je eigen aannames goed te overdenken.’ (OL)
