6x waarom je op vakantie moet

1. Eindelijk rust

Even geen wekker, huiswerk of hijgende baas in je nek, en geen uitzicht op die muur die nog geschilderd moet worden. Er is de komende tijd alle ruimte om naar de horizon te staren, fluitende vogels te horen zingen, twee uur de krant te lezen en zo lang te lunchen als je wilt. Soms lijkt het alsof we tijdens die paar weken vakantie per jaar pas het leven leven zoals het bedoeld is. Dat wordt bevestigd door onderzoek. We zijn op vakantie inderdaad een stuk gelukkiger, gezonder, meer ontspannen, energieker en tevredener. De belangrijkste reden: rust. Psychologe Jessica de Bloom promoveerde op een onderzoek naar het effect van vakantie op onze gezondheid. Ze zegt: ‘Tijdens vrije uren in de werkweek herstellen we ook wel, maar niet volledig – bijvoorbeeld door gepieker. Terwijl vakantie een lange ononderbroken periode van herstel is. Zelfs als je het presteert om van je vakantie één grote to-do-lijst te maken en de hele Lonely Planet in zo kort mogelijke tijd wilt afvinken. De stresssystemen en hersengebieden die je tijdens je werk hebt overbelast, kunnen dan tóch uitrusten.’

2. Even iemand anders zijn

In de vakantie ben je helemaal weg van je dagelijkse leefomgeving en alle verwachtingen en beslommeringen die daarmee samen gaan. Dat biedt de mogelijkheid om even iemand anders te zijn dan je degelijke, verstandige, alledaagse zelf. Dit verlangen is het duidelijkst terug te zien in het soort vakanties dat jongeren vaak kiezen: vakanties waarin ze uitgebreid kunnen experimenteren met alcohol, relaties en seks. Maar ook tijdens een gezinsvakantie kun je jezelf opnieuw uitvinden. Door bijvoorbeeld een keer een chic hotel te boeken, terwijl je normaliter zou gaan kamperen. Of door je in de jeu de boules- of beachvolleybalcompetitie te storten, terwijl je zulke activiteiten anders aan de kinderen overlaat. Ook een idee: een nieuw kapsel kiezen bij de lokale kapper, een maatpak laten maken, of je aanmelden voor een workshop voor iets wat je thuis niet zo snel zou doen: kleden knopen, schapen scheren, Afrikaans dansen.

3. Je eigenwaarde opkrikken

Abseilen ondanks je hoogtevrees; zelf een afgelegen gebied verkennen; zonder kleerscheuren de hectische périphérique afrijden. Reizen biedt allerlei mogelijkheden om ons goed over onszelf te voelen en onze eigenwaarde op te krikken, stelt de Amerikaanse sociaal psycholoog Michael Brein, die zich verdiept in de psychologie van het reizen. ‘We stijgen zo even uit boven het alledaagse,’ stelt hij. De meesten van ons leiden een doorsnee bestaan, maar door te reizen kunnen we onze avontuurlijke kant aan bod laten komen. ‘Doordat je jezelf blootstelt aan allerlei nieuwe situaties, leer je jezelf op een heel andere manier kennen,’ zegt Brein. Op het moment zelf is het misschien vervelend of eng om buiten je veilige zones te treden, maar het overwinnen van een moeilijke situatie staat garant voor een groot gevoel van eigenwaarde en voor de meest intense ervaringen én herinneringen achteraf. Overigens kun je ook met kleine dingen jezelf versteld doen staan. Vraag niet meteen de weg, maar lees de kaart, onderhandel op de Turkse markt of probeers eens een surfles.

4. Lekker je eigen leven bepalen

Vandaag doen we niks. Vandaag ga ik in mijn eentje het bos in. Vandaag stoppen we zomaar bij een restaurantje. Vandaag gaan we paragliden. Het gevoel van vrijheid, dat je aan het roer staat van je leven en zelf keuzes kunt maken, is volgens psychologen een van onze basisbehoeften. En waar vinden we dat gevoel meer dan op vakantie? Onderzoeken tonen aan dat een gevoel van autonomie een goede uitwerking heeft op ons functioneren en welzijn, en dat een gebrek daaraan verband houdt met ziekte en psychische stoornissen. Omstandigheden die autonomie dwarsbomen vallen dikwijls in categorieën als deadlines, beloningen, controles, bevelen en richtlijnen. Kortom: zaken waar je moeilijk onderuit komt in je werk of studie. Maar tijdens de vakantie komt die sterke behoefte om je eigen leven te bepalen eindelijk tot haar recht. Wil je links of rechts, ga je kanoën of een boek lezen, sta je op met de eerste zonnestralen, of slaap je een gat in de dag? Natuurlijk moet je soms onderhandelen met reisgenoten over hoe je de dag invult, maar alleen al het gevoel dat je keuzes hebt, werkt heilzaam.

5. De hele dag buiten

Op een doorsnee werkdag zijn we gemiddeld een klein halfuur buiten. Maar op vakantie liggen we uren te soezen op het strand, slenteren we door steegjes, struinen we door de bossen en suizen we over mountainbikepaadjes van een berg af. Dat heeft positieve effecten op ons humeur en onze gezondheid, wijzen grote stapels onderzoek uit. Alleen al het zien van natuur werkt stressverlagend. En door de grote hoeveelheid daglicht die we vangen, voelen we ons vrolijker en slapen we beter. Daarbij heeft de extra dosis vitamine D die de zon ons geeft heilzame effecten op lichaam en geest.

6. Tijd voor een goed gesprek

Uit de groeiende berg geluksonderzoeken komt steevast één factor naar voren die ons blij maakt: andere mensen. Om te overleven zijn we lang afhankelijk geweest van onze soortgenoten – om samen te werken bij de jacht, voor bescherming, om voedsel te delen en onze kwetsbare mensenbaby’s groot te kunnen brengen. Onze hele psyche is daarom ingesteld op sociaal contact.
Daarom voelen we ons veilig en prettig wanneer we in het gezelschap zijn van de mensen om wie we geven. En op vakantie hebben we meer gelegenheid elkaar op te zoeken. De gesprekken die we dan voeren, beoordelen we positiever dan de conversaties tijdens ons werkende bestaan, blijkt uit onderzoek van psychologe Jessica de Bloom. Ook stelde ze vast dat mensen zich gelukkiger en gezonder voelen naarmate ze tijdens hun vakanties meer tijd besteden aan gesprekken met hun partners. Tijd om samen rond de vuurkorf te kruipen!