Psycholoog en bestsellerauteur Isabelle Filliozat over pubers die pesten. Wat gebeurt er dan eigenlijk in de puberteit waardoor conflicten zo hoog kunnen oplopen?
Training Positief opvoeden voor puberouders
- Positief contact maken met je kind
- Omgaan met je eigen emoties én die van je kind
- Afspraken maken en grenzen stellen
79,-
‘In deze periode veranderen hun lichaam en brein flink. Pubers willen niet meer luisteren, zijn snel geïrriteerd en lijken alleen nog oog te hebben voor hun vrienden. Dat komt doordat ze twee grote transities doormaken: de groeispurt van hun hersenen en de heroriëntatie van hun hechtingssysteem.’
Blik naar buiten
In het bijzijn van je leeftijdgenoten je ouders negeren, vaak op pad gaan om nieuwe dingen te ontdekken en mensen te leren kennen… Ouders en zelfs tieners begrijpen niet waarom ze zo bezig zijn, maar het is gewoon een kwestie van biologie. Om het voortbestaan van onze soort te verzekeren moeten pubers het buiten hun familiegroep zoeken.
Hersenonderzoek bevestigt dat. Bij jongere kinderen met stress maken de hersenen het ontspannende hormoon oxytocine aan als hun ouders in de buurt zijn. Maar vanaf veertien jaar gebeurt dit niet meer; dan kalmeren kinderen juist door de steun van hun leeftijdgenoten.
Gebrek aan hiërarchie
Rond het veertiende jaar gaat ook onze cultuur een rol spelen. We delen op scholen de kinderen in naar leeftijd, zodat in elke groep de hersenen ongeveer in hetzelfde stadium van ontwikkeling zijn. Maar ze dus ook dezelfde neigingen en dezelfde onvolkomenheden hebben. En die zullen elkaar versterken.
Door het gebrek aan leeftijdsverschil en ervaring binnen de groep ontstaat er geen natuurlijke hiërarchie en worden subtiele machtsspelletjes bepalend voor de groepsstructuur. Bij de juiste groep horen wordt zo bijna van levensbelang, de ‘goede’ kleding dragen, naar de ‘goede’ muziek luisteren, doen wat de populairste puber doet…
Om erbij te horen, moet je cool vinden wat de leider cool vindt en haten wat de leider haat. Desnoods cijfer je daarvoor je eigen persoonlijkheid weg. De sociale druk zet jongens aan om zich ‘als een man te gedragen’, dus onverschillig, hard, sterk en grappig te zijn. En alsof dat nog niet genoeg is: de toevloed van testosteron in de hersenen van jongens leidt ertoe dat ze hun territorium willen markeren en hun sociale status bevechten.
De meisjes doen niet onder voor de jongens. Een pubermeisje lacht een ander niet uit om te kwetsen, ze doet het vooral om bij de groep te horen en haar sociale status veilig te stellen.
Empathie-dip
Ondertussen ondergaan de hersenen een metamorfose. Door veranderingen in de prefrontale cortex kunnen tieners nog weinig empathie voelen. Rekening houden met anderen is voor de meeste volwassenen vanzelfsprekend, maar een puber moet daar bewust moeite voor doen.
Dat geldt voor deze twee soorten empathie:
- Affectieve empathie, het vermogen mee te voelen met wat een ander voelt, vermindert bij jongens tussen de 13 en 16 jaar, doordat bij hen het testosteronniveau omhooggaat.
- Cognitieve empathie, het vermogen om te begrijpen wat een ander voelt, wordt gereguleerd door de mediale prefrontale cortex. Die wordt bij meisjes rond hun 13de groter, bij jongens pas rond hun 15de, en is bij beide pas rond hun 21ste volledig ontwikkeld.
Dus pubers kunnen zich domweg niet goed voorstellen wat de ander ervaart als die gepest wordt.
Macht
Pesten begint meestal klein, met een nare opmerking. Als de aangesprokene genoeg status binnen de groep heeft, zal die zich doen gelden en houdt het daarmee op. Maar als het slachtoffer om de een of andere reden laag in de hiërarchie staat en er niets tegen doet, krijgt de pester de macht. Dit is iets wat iedereen kan overkomen.
Training Ontspannen opvoeden
- Ontdek hoe je als ouder positief en relaxed blijft
- Omgaan met de emoties van je kind
- Voor ouders met kinderen in de basisschoolleeftijd
79,-
Isabelle Filliozat is klinisch psycholoog en psychotherapeut. Haar boeken over kinderen, hun relaties en emoties worden uitgegeven in negentien talen. Ze woont en werkt in Frankrijk.
Wat je puber ervaart
- Ik moet bij de groep horen, anders besta ik niet.
- Ik wil niet alleen staan, dat maakt me bang.
Gepeste pubers helpen
Op school:
- Straf de pestkop niet, dat maakt het gedrag meestal erger.
- In rollenspelen en groepsdiscussies over uitsluiting en pesten in het algemeen – dus zonder naar de betrokkenen te wijzen – kan iedereen zijn zegje doen en meedenken over een oplossing.
- Stimuleer projecten met scholieren van verschillende leeftijden en jongeren van buiten school.
Thuis:
- Praat erover! Niet over pesten praten betekent niet dat het verdwijnt.
- Luister goed en blijf kalm. Oordeel niet en kies geen partij.
- Als een kind je vraagt om geen actie te ondernemen, uit angst voor de gevolgen, antwoord dan dat je begrijpt dat het bang is, maar dat het jouw taak is om het te beschermen.
- Kijk samen naar tv-programma’s of filmpjes over pesten, met getuigenissen van voormalige slachtoffers of daders om er daarna met je gezin over te praten.
- Stimuleer ambitieuze plannen en avonturen die een beroep doen op de kracht van je kind: laat het een club of muziekgroep opzetten, meedoen aan allerlei projecten, liefst met jongeren van verschillende leeftijden.
