Waarom opruimen zo lastig is

• ‘Het kan nog van pas kan komen.’ Die oude computermonitor die al jaren op zolder staat: handig als je huidige beeldscherm het begeeft. Of die wieg: perfect als je nichtje over een paar jaar kinderen krijgt.

Iedereen bewaart spullen die nog bruikbaar zijn. Alleen vatten hoarders (obsessieve verzamelaars) het begrip ‘bruikbaar’ vaak een stuk breder op dan anderen, zegt Steketee. Het probleem is alleen dat deze verzamelaars beter zijn in het bedenken van ideeën dan in het uitvoeren ervan. ‘Ze zien meer mogelijkheden en waarde in voorwerpen dan de meesten van ons, maar hebben vaak te veel spullen en te weinig tijd om er iets mee te doen.’

Doordat ze zoveel mogelijkheden zien, wordt het moeilijker om ergens afstand van te doen. ‘Waar andere mensen afval zien, zien zij kansen,’ staat te lezen in het boek ‘Buried in Treasures’ van Steketee.

• ‘Het betekent veel voor me.’ Ook dit bewaarmotief geldt niet alleen voor mensen die hun huis volstapelen met spullen. Zij doen het alleen in heviger mate, weet Steketee. Door de emoties die hun bezit oproept, hebben mensen die aan verzamelzucht lijden moeite hun spullen in verschillende categorieën in te delen.

In een experiment waarbij ze foto’s moesten sorteren, maakten ze bijvoorbeeld niet de overkoepelende categorie ‘schoenen’, maar verdeelden ze het beeld over verschillende categorieën: pumps, sportschoenen, slippers… ‘Alsof elk item zoiets speciaals is dat het niet met andere items in één categorie past. Het was alsof hun emoties in de weg stonden, waardoor ze informatie anders verwerkten,’ schrijven Steketee en haar collega’s. Bij andermans spullen hadden de verzamelaars echter geen moeite om de dingen te sorteren.

• ‘Ik bezit dus ik ben.’ Voor sommige mensen wordt hun identiteit niet bepaald door de dingen die ze doen, maar door de dingen die ze bezitten. Iets wat wederom niet alleen geldt voor notoire rommelmakers. Het merk computer dat je bezit, maakt dat je jezelf ziet als creatief en onafhankelijk persoon. Door je krantenabonnement voel je je een betrokken burger, al gooi je hem geregeld ongelezen bij het oud papier. En door verf en canvas te kopen, kun je jezelf zien als schilder zien, ook al maak je zelden een schilderij.

Spullenverzamelaar Irene bezat naar schatting driehonderd kookboeken. Ook bewaarde ze recepten uit tijdschriften. ‘Maar ze gebruikte ze bijna nooit,’ schrijft Steketee over Irene in het boek Stuff: ‘Puur het bezit ervan liet haar genieten van het beeld van zichzelf als potentiële kok. Veel van haar spullen representeerden verschillende identiteiten: een goede kok, een geïnformeerd persoon, een verantwoordelijk burger…’ Oftewel: ‘Haar spullen representeerden dromen, geen werkelijkheid.’