Denken maakt moe, dat is nu ook wetenschappelijk vastgesteld. Neurowetenschapper Maarten Boksem ontdekte welk mechanisme verantwoordelijk is voor mentale vermoeidheid: onze dopaminehuishouding.
Wat is mentale vermoeidheid precies?
‘Als we een taak uitvoeren die we leuk vinden, komt er dopamine vrij in onze hersenen. Die vormt de brandstof voor de anterieure cingulate cortex, een hersengebiedje dat controleprocessen aanstuurt. Maar op een gegeven moment krijgt het brein toch moeite op één taak geconcentreerd te blijven. Dan daalt het dopamineniveau, en dus de activiteit in de anterieure cingulate cortex. Die daling voelen we als een teken: hé, ik ben moe.’
Dopamine is toch een ‘beloningsstofje’?
‘Inderdaad. Als de dopaminespiegel daalt, vertellen de hersenen je dus als het ware dat de “beloning” niet meer in verhouding staat tot de inspanningen. De ene persoon gaat dan minder nauwkeurig werken en neemt meer fouten op de koop toe, de ander gaat langzamer werken en kiest zo voor een lagere productie. In beide gevallen wordt de inspanning aan de opbrengst aangepast.’
Zonder dopamine dus geen goed werk.
‘Nou, je kunt je wel eventjes over dat gevoel van vermoeidheid heen zetten. Maar mensen die vermoeidheidssignalen structureel negeren, riskeren wellicht een chronisch tekort aan dopamine. Met alle nare gevolgen van dien. Een dopaminetekort wordt in ieder geval wel gezien als mogelijke verklaring van chronische vermoeidheid en burn-out.’
Promotie Rijksuniversiteit Groningen, februari 2006
