Waarom ben ik single?

Hoe kan het dat zo’n leuk iemand als jij nog steeds single is?’ Het is de vraag die elke alleenstaande haat. Bijna net zo erg als de pogingen van vrienden en familie om hen te koppelen aan een andere leuke vrijgezel.

Toch hebben ze bijna allemaal weleens momenten dat ze het zichzelf ook afvragen. Die dodelijk saaie collega heeft immers wél een partner, en die kennis met dat lastige karakter is het ook gelukt om een leuk type aan de haak te slaan. Waarom lukt het míj dan niet in de liefde?

‘Je kunt pas van een ander houden als je van jezelf houdt.’ Mensen die al honderd jaar een vaste partner hebben, schermen graag met deze tegeltjeswijsheid. Maar er zijn talloze mensen die helemaal niet van zichzelf houden en zich in een relatie hebben gestort omdat ze niet alleen kunnen zijn, en die niettemin al jaren lief en leed delen. En er zijn ook heel wat mensen die al lang single zijn en het juist prima met zichzelf kunnen vinden.

Lekker in je vel

Toch: altijd maar alles alleen moeten oplossen, nooit tegen een warme schouder aan kunnen hangen… – het kan wel maken dat je je ongelukkig voelt. Of eenzaam. En hoe oneerlijk dat ook is, mensen die uitstralen dat ze minder lekker in hun vel zitten, krijgen vaak juist niet waar ze zo’n behoefte aan hebben.

‘Als je tevreden bent, heb je meer kans om de ware tegen te komen,’ zegt relatiepsychologe Sylvia van der Spek, die met haar bureau Relatieraadsel mensen die single zijn coacht. ‘Tevreden mensen hebben een grote aantrekkingskracht op anderen. Je ziet het ook bij mensen die verliefd zijn, die krijgen ineens alle aandacht. Niet omdat ze verliefd zijn, maar omdat ze goed in hun vel zitten. Ze hoeven niks en glimlachen in het rond.’

Om aan een leuke relatie te komen is het dus belangrijk om niet te diep in de put te raken. Probeer als single zoveel mogelijk dingen te ondernemen waarvan je blij of tevreden wordt. Je kan ook investeren in andersoortige contacten; vriendschappen, leuke werk­relaties. Door daar meer van te genieten, raak je minder gefocust op het gemis van een fijne partner.

Bindings- en verlatingsangst

Heb je wel kortstondige affaires, maar leiden die bij jou nooit tot een langdurige, vaste relatie? Suggereren je vrienden soms voorzichtig dat je misschien wel bindingsangst hebt?

Om te beginnen kun je die vrienden om de oren slaan met een leuk onderzoeksfeit: psychologen van de California State University ontdekten dat er geen enkel verschil is in de mate van bindings- of verlatingsangst tussen mensen die single zijn en mensen met een relatie.

Dat gezegd hebbende, kan het natuurlijk toch zijn dat het bij jou wel een belemmering vormt. Merk je dat je vaak afstand houdt? Dat kan een symptoom zijn van bindingsangst. Die kan ontstaan als iemand in zijn jeugd niet ervaart dat er onvoorwaardelijk van hem wordt gehouden. Als ouders afwijzend of ongeïnteresseerd zijn, leert een kind dat het anderen niet met zijn gevoelens moet lastigvallen. Langzaam maar zeker verliest zo’n kind het contact met zijn gevoelens en dat maakt dat het zich als volwassene ongemakkelijk zal voelen bij intimiteit.

Overigens hoeft de verklaring niet per se in de kinderjaren te liggen; ook op latere leeftijd kunnen slechte ervaringen in de liefde iemand tot de onbewuste overtuiging brengen dat hij toch niet zal krijgen waaraan hij behoefte heeft, zodat hij liever geen nauwe banden met anderen aangaat.

Intimiteitsbereik

Herkenbaar, dit patroon? Probeer dan eens in kleine stapjes je ‘intimiteitsbereik’ op te rekken. Raak je bijvoorbeeld in de kroeg aan de praat met iemand die je leuk vindt, haak dan niet te snel af zodra het gesprek serieuzer wordt. Komt het tot een afspraak, onderdruk dan je neiging vaag te doen over een vervolg-date. Probeer liever je probleem openlijk te bespreken met de kandidaat in kwestie: ‘Ik vind je leuk, maar ik ben niet zo goed in relaties.’ Zo weet de ander waar-ie aan toe is en kan hij of zij het tempo aan jou aanpassen.

Als je geen langdurige liefdesrelaties aangaat, kan dat samenhangen met hoe eerdere relaties zijn afgelopen. Woede of verdriet daarover kan na jaren nog een rol spelen. Je durft zich niet opnieuw écht open te stellen, uit angst nog een keer te worden gekwetst.

Volgens relatiepsychologe Van der Spek is verdriet na een voorbije relatie normaal, maar moet je uitkijken voor zelfmedelijden of cynisme. ‘Dat je in een vorige relatie slechte ervaringen hebt opgedaan, betekent niet dat je weer gekwetst gaat worden. Niet alles wat er toen gebeurd is, zegt iets over jou persoonlijk.’

Wat niet wegneemt dat je best de tijd mag nemen om in het reine te komen met je gevoelens. Vind je het vervelend als mensen tegen je zeggen dat je ‘er nu wel weer eens overheen zou moeten zijn’? Misschien staan je exen dan inderdaad nog in de weg. Een verwonding in de liefde veroorzaakt nu eenmaal een litteken, en het is begrijpelijk dat je niet wilt dat die opnieuw opengereten wordt.

Kwestbaar zonder garantie

Maar hoe vreselijk moeilijk dat ook kan zijn: voor een diepgaande relatie zul je je tóch weer kwetsbaar moeten opstellen. Verbittering en wantrouwen helpen daar niet bij. Er worden nooit garantiebewijzen uitgegeven in de liefde. Probeer erop te vertrouwen dat je – ook als je opnieuw gekwetst wordt – sterk genoeg bent. Liefde houdt een risico in, maar een evenzo grote kans.

Je vrienden komen elk feestje weer op de proppen met een nieuwe liefdeskandidaat. En ben je dan niet meteen enthousiast over de buurman van de beste vriend van je neef, dan krijg je te horen dat je ook wel heel hoge ­eisen stelt.

In hun boek Liefde à la carte signaleerden Malou van Hintum en Jan Latten twee jaar ­geleden dat vooral 45-plussers – mannen én vrouwen – relatief veel single blijven doordat ze de lat bijzonder hoog leggen. Ze hebben vaak ‘alles’ al – een partner in spe moet dan wel bijzonder veel te bieden hebben om daar nog iets aan toe te kunnen voegen.

Realistische verwachtingen

En natuurlijk, wie iemand zoekt om oud mee te worden, mag best kritisch zijn. Toch is het goed eens te onderzoeken hoe redelijk je verwachtingen zijn. Volgens Latten en Van Hintum willen de eisen van alleenstaanden bijvoorbeeld nog weleens met elkaar in tegenspraak zijn: mannen zoeken dan een vrouw die én onafhankelijk en sterk is én een klein meisje kan zijn; vrouwen zoeken een gevoelige man met wie ze de zorg kunnen delen, maar die wel kostwinner is…

Het kan ook zijn dat in je kritiek op potentiële partners de stem van je omgeving doorgalmt. ‘Bij een nieuwe geliefde vragen de meeste mensen zich af: wat zullen mijn ouders of vrienden van deze persoon vinden?’ zegt relatiepsychologe Sylvia van der Spek. Maar jij bent degene die met deze partner moet leven, niet je ouders of je vrienden. Het gaat er alleen maar om of jij je prettig voelt bij iemand, en daar kan niemand anders over oordelen.

Om te achterhalen wat voor jou echt wezenlijk is en welke eisen en oordelen je voornamelijk in de weg zitten, is het raadzaam om een tijdje heel veel te daten, zegt Van der Spek. ‘Zo kun je ontdekken bij welk soort man of vrouw jij je prettig voelt. Probeer het te zien als een onderzoek in plaats van een zoektocht naar de ware. Laat je verrassen, knap niet meteen af op de verkeerde sokken in de verkeerde schoenen. Gebrúík die verschillende dates.’

Hoe ouder je wordt, hoe krapper de markt, geeft Van der Spek toe. ‘Er zijn nog wel leuke potentiële partners, maar niet meer in zulke grote hoeveelheden. Je hebt dus minder keus. Maar aan de andere kant: je hebt er maar één nodig.’

In gesprek met singles

Sylvia van der Spek is relatiepsychologe en coacht mensen die single zijn. Ze stelt vragen als: komt dat wat je zoekt overeen met het soort leven dat je zou willen leiden? Welke gedragspatronen zijn niet succesvol en hoe kun je die vervangen? Op verzoek van Psychologie Magazine heeft ze gesprekken gevoerd met de singles Erik en Ellen.

De single: ‘Ik ben bang iets beters mis te lopen’

Erik Lemmens (27): ‘Vijf jaar duurde mijn relatie en ik was heel gelukkig, ook al had ik na afloop het gevoel dat ik mezelf erin was kwijtgeraakt. Toen mijn vriend en ik er tweeëneenhalf jaar geleden een punt achter zetten, heb ik eerst een half jaar heel bewust afstand van alles gehouden om tot mezelf te komen. Nu sta ik wel open voor een nieuwe relatie, maar als ik ga daten en het dreigt serieus te worden, haak ik af. Ik denk dat ik bang ben om iets anders mis te lopen.’

De relatiepsychologe: ‘Ben je niet te veel bezig fouten te vermijden?’

Sylvia van der Spek: ‘Erik is in deze relatie naar zijn eigen beleving te veel meegegaan met zijn vriend. Achteraf had hij daar spijt van en nam hij zich voor om zich nooit meer zo aan te passen. Hij is nu erg kritisch ten aanzien van een potentiële partner. In plaats van te ervaren hoe hij zich voelt bij de verschillende dates, is hij eerder gericht op wat níet goed is.

Daardoor vergeet hij te ervaren hoe inspirerend het kan zijn en hoe goed hij zich kan voelen bij iemand. Hij zou het daten meer kunnen benaderen als een leuke ontdekkingstocht, en niet als een exercitie in het elimineren van verkeerde beslissingen. Door zich open te stellen kan hij misschien nog eens worden verrast.’

De single: ‘Ik wil niet meer zo veel geven’

Ellen Pulles (39): ‘Ik ben dertien jaar getrouwd geweest met de vader van mijn kinderen – nu 10, 15 en 18 jaar oud. In die relatie was ik degene die het huishouden en het gezin draaiende hield, maar ik werkte ook mee in ons eigen bedrijf. Vrij snel na mijn scheiding heb ik een relatie gehad van tweeënhalf jaar, en daarna alleen wat relaties van een paar maanden. Die hebben nooit opgeleverd wat ik had gehoopt. Ik had vaak het gevoel dat ik meer gaf dan ontving.

Ik ben nu vijf jaar alleenstaand, waarschijnlijk vooral doordat ik te hoge eisen stel. En terecht ook. Ik wil mijn kinderen niet elk half jaar aan een nieuwe man voorstellen. Aan samenwonen moet ik niet denken en ik heb ook geen zin in gedoe met schoonouders. Soms schrijf ik me in op een datingsite, maar als iemand me dan wil ontmoeten, denk ik: hè gat, nee. Ik heb het prima naar mijn zin zo met mijn kinderen.’

De relatiepsychologe: ‘Maar kun je wel ontvángen?’

Sylvia van der Spek: ‘Ellen heeft een langdurige relatie gehad met een man die veel van haar vroeg. Ze is van nature een gever en neemt die rol ook graag op zich, maar is daar in het verleden te ver in doorgeschoten. Ze heeft in sommige relaties te veel gegeven, waardoor ze “leeg” is achtergebleven. Ellen herkent zulke “ontvangers” nu direct en is er allergisch voor geworden. Ze komt hierdoor veeleisend over, maar ze heeft groot gelijk.

Alleen zit ze daardoor nu wel in een soort impasse, want ze mag dan niet meer op “ontvangers” vallen, maar ze vindt het ook lastig om zelf te ontvangen. Als iemand haar veel aandacht geeft, benauwt dat haar vaak, vooral doordat ze dat niet gewend is.

Andersom vinden de “gevers” het lastig dat Ellen hun gulle giften niet wil ontvangen. Ze hebben daardoor het gevoel dat ze niets voor haar kunnen betekenen. Wanneer een man denkt dat Ellen in haar leven geen ruimte heeft voor een man, haakt hij af. Dat maakt het erg belangrijk dat Ellen leert te ontvangen en van aandacht te genieten; dat ze aandacht waard is, en dat het goed en fijn kan zijn als iemand iets voor je doet.’

Ben je single en wil je daar verandering in brengen? Met deze online training  vergroot je de kans op een fijne relatie.