Vijf dingen waar iedereen vrolijk van wordt

Vijf dingen waar we bewezen gelukkiger van worden:

• 1. Energie: sprekende kleuren, daglicht

Een wijk met grauwe betonnen flats kan heel deprimerend zijn, maar verf ze knaloranje en je voelt er ineens het omgekeerde bij.Psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat felle kleuren ons aan vrolijkheid doen denken: we leggen automatisch verband tussen deze twee. In een Brits/Iers onderzoek, waarvoor deelnemers kleuren aan bepaalde emoties moesten koppelen, bleek dat felle, frisse kleurschakeringen met blijdschap worden geassocieerd. Bijna de helft daarvan waren zonnige geel- en oranjetinten. Wetenschappers denken dat dit teruggaat tot onze aapachtige voorouders: de rijpste, suikerrijkste vruchten en de voedzaamste jonge bladeren hebben meestal dit soort felle kleuren, en vrolijkheid vormt de beloning voor het vinden ervan. Vele generaties lang bleek kleur zo’n betrouwbare voorspeller van voedsel te zijn, dat eten tijdens de evolutie gaandeweg verweven raakte met blijdschap.

Ook blootstelling aan daglicht maakt ons vrolijk: de bloeddruk daalt en stemming, alertheid en productiviteit verbeteren erdoor. Werknemers die naast een raam zitten, voelen zich energieker en zijn doorgaans actiever, ook wanneer ze weer thuis zijn. Uit een studie op lagere scholen bleek dat kinderen die in een klaslokaal met veel daglicht zaten, 26 procent sneller leerden lezen en 20 procent sneller leerden rekenen.

• 2. Overvloed: weelderigheid, verscheidenheid, variëteit

Een overvloedige maaltijd, de kermis, het circus, eurowinkels, vlooienmarkten: je kunt er dat gevoel van een kind in de snoepwinkel van krijgen.

Uit onderzoek van psycholoog John Balling en ecoloog John Falk blijkt dan ook dat mensen het liefst wonen in een overvloedige omgeving: een weelderig grasland of bos. Ander onderzoek toont aan dat tijd doorbrengen in een park met een grote diversiteit aan planten en vogels, een sterker gevoel van herstel en mentaal welzijn oplevert dan vertoeven in een minder biodivers park. Dat we blij worden van overvloed, heeft volgens evolutionair psychologen ook te maken met onze verre voorouders. In die tijd waren er soms periodes van enorme voedselschaarste, waardoor de mens een voorkeur ontwikkelde voor overvloed. Degenen die in overvloedige tijden volop genoten, hadden betere overlevingskansen.

• 3. Harmonie: symmetrie en ordelijkheid

Een rij danseressen die in perfecte harmonie bewegen, een messenset die van klein naar groot is gerangschikt, een jas met een symmetrisch patroon: van dat soort dingen worden we blij omdat we een hekel hebben aan rommelig. Wanordelijkheid bezorgt ons gevoelens van onmacht, angst, spanning en depressie. Van het omgekeerde, een harmonische omgeving waarin veel symmetrie heerst, worden we juist vrolijk. Onderzoek laat zien dat onze hersenen zeer gevoelig zijn voor symmetrie. Het brein herkent symmetrische vormen extreem snel, in nog geen honderdste milliseconde, veel sneller dan asymmetrische vormen. Uit een recente studie blijkt dat mensen bij het zien van iets symmetrisch daadwerkelijk een glimlach op hun gezicht krijgen. Cognitieve wetenschappers gaan ervan uit dat we symmetrische objecten zo plezierig vinden omdat ze evolutionair gezien doorgaans belangrijker voor ons zijn dan asymmetrische: een symmetrische vorm geeft aan dat er sprake is van leven, of in elk geval iets wat door een levend wezen is gemaakt, zoals een nest, honingraat of mierenhoop.

• 4. Spel: cirkels, bollen, bubbels

Polkadot-dessins, het Michelinmannetje of de vorm van het Guggenheimmuseum in New York: ze stemmen ons vrolijk omdat onze hersenen de voorkeur geven aan cirkels en bollen. Tijdens de evolutie zijn we rond impliciet met veiligheid en positiviteit gaan associëren, terwijl scherpe hoeken zijn gaan staan voor gevaar en negativiteit. Omdat scherpe voorwerpen voor onze voorouders potentiële bronnen van gevaar vormden – denk aan tanden of doorns – vermoeden onderzoekers dat de mens zo is geëvolueerd dat we hoekige contouren nu onbewust met de nodige voorzichtigheid benaderen.

Ronde vormen lokken bij ons ook speelsheid uit. Dat komt omdat ze ons doen denken aan baby’s, en van baby’s worden we speels: zodra we de schattige, ronde gezichtstrekken van zo’n kleintje zien, gaan we vanzelf door de knieën om te spelen.

• 5. Verrassing: contrasten

Een man in een keurig maatpak met daaronder regenboogsokken, een verkeerslicht waarop iemand een smiley heeft getekend: we worden blij verrast zodra we iets zien dat we niet hadden verwacht. Het menselijk brein is daar extreem gevoelig voor; het is expert in het ontdekken van verschillen en contrasten. Zuigelingen van slechts drie maanden oud zijn al in staat een afwijkend object tussen een aantal gelijksoortige voorwerpen uit te pikken. Ook als volwassene voelen we ons aangetrokken tot contrasten, het stelt ons in staat overzicht te houden. Ideaal voor ons zijn omgevingen waarin harmonie en verrassing hand in hand gaan, vandaar dat we daar vrolijk van worden. Zoals een symmetrische zwarte stoel die in een bak felgroene verf is gezet: dan lijkt het net alsof de poten sokken dragen.