‘Ooit wil ik nog eens een boek schrijven’ – wie heeft het nooit gezegd, of heimelijk gedacht? Veel mensen hebben sluimerende schrijfambities.
(Even) stoppen met werken
Wie hard werkt, heeft nauwelijks tijd voor vragen over de zin van het bestaan. Doe ik wel wat ik wil...
Lees verderOf ze dromen van een ander leven, met bevredigender werk, minder sleur, meer plezier. Maar omdat ze niet geloven dat ze écht het talent hebben om die dromen waar te maken, blijft dat altijd iets voor later.
Wat een enorme verspilling van creativiteit, zou Julia Cameron zeggen. Cameron, schrijfster van het zelfhulpboek The Artist’s Way, is ervan overtuigd dat in ieder mens een kunstenaar schuilt.
‘Veel getalenteerde mensen zijn hun creativiteit kwijtgeraakt,’ schrijft ze. ‘Ze raakten geblokkeerd – door een nare leraar, een afgunstige vriend of jaloerse ouders.’
Zo worden ze wat Cameron ‘schaduwkunstenaars’ noemt: mensen die zich bezighouden met afgeleide vormen, in plaats van het echte werk. Het zijn recensenten die eigenlijk zelf op de planken zouden willen staan, boekverkopers die diep in hun hart een roman zouden willen schrijven, docenten, uitgevers, reclamemakers.
Allemaal stellen ze zichzelf tevreden met een beetje minder – omdat dat veiliger is, of omdat ze twijfelen aan hun talent. Maar daarmee missen ze de diepe bevrediging van écht creatief werk.
Het wordt dus tijd dat we de kunstenaar in onszelf serieus nemen, vindt Cameron. Want: ‘ongeacht je leeftijd of je levensloop, en ongeacht de vraag of het beoefenen van kunst je werk, je liefhebberij of je droom is, het is nooit te laat of te egoïstisch of te dwaas om aan je creativiteit te werken.’
Creatieve blokkade
Cameron is geen psychologe: ze is van oorsprong journaliste, schreef voor Rolling Stone en voor tal van andere toonaangevende Amerikaanse bladen.
Zo ontmoette ze in de jaren zeventig regisseur Martin Scorsese, met wie ze zou trouwen. Ze werkten samen aan vier films. Toen raakte Cameron aan de drank, het stel groeide uit elkaar en Camerons carrière ging door een diep dal.
Pas daarna vond ze haar tweede roeping: professionele kunstenaars over hun artistieke blokkades heen helpen, zoals een writer’s block of podiumvrees.
De creativiteitscursussen die ze in Hollywood gaf, baseerde ze op een mix van Jungiaanse filosofie, de methoden van de aa, imaginatie, rationeel-emotieve therapie, oosterse mystiek en schrijfprocestheorie. Uiteindelijk zette ze haar methode op papier.
Inmiddels zijn er wereldwijd twee miljoen exemplaren van haar boek verkocht. The Artist’s Way is nog altijd een van de populairste zelfhulpboeken – hoewel Camerons veelvuldige verwijzingen naar een hogere macht niet iedereen zullen bevallen. Wie dat wel kan hebben, vindt in haar boek een bruikbare aanpak voor iedereen die meer creativiteit wil in zijn of haar leven.
Meer lef, meer flair
The Artist’s Way is een methode van twaalf weken. Elke week staat een hoofdstuk uit het boek centraal, met vragen en opdrachten. Ideaal is het om de ervaringen uit te wisselen in een groep.
Josephina Vrijdaghs begeleidt zulke groepen al tien jaar. En met succes. ‘Verschillende deelnemers veranderden van baan of begonnen voor zichzelf. Mijn eigen droom was het om solo klassieke zangoptredens te geven, en dat is dankzij The Artist’s Way gelukt.’
In haar tien jaar als begeleider heeft Vrijdaghs bijna elke deelnemer zien veranderen. ‘Mensen worden speelser, herontdekken het creatieve kind dat ze ooit geweest zijn. Dat uit zich in andere kleren, een eigen plek in huis, meer lef en flair. Als je serieus met de methode aan de slag gaat, is succes vrijwel gegarandeerd. Alleen is de uitkomst soms anders dan je had verwacht.’
Renée van Bladeren volgde twee jaar geleden een groep van Josephina Vrijdaghs. Ze begon eraan omdat ze met wat meer levenslust in het leven wilde staan.
Ze herkent zich in Vrijdaghs beschrijving van de transformatie: ‘Ik weet beter wat ik wil, ben “wakkerder”. En het zal wel niet toevallig zijn dat ik, na jaren single geweest te zijn, uitgerekend tijdens The Artist’s Way aan een nieuwe relatie begon – we wonen inmiddels samen.’
Elke ochtend schrijven
Als The Artist’s Way ergens bekend mee is geworden, dan is het wel met de ‘ochtendpagina’s’. De oefening: schrijf elke morgen voordat je met je dagelijkse taken begint drie bladzijden vol, met de hand, over alles wat er in je opkomt – hoe onzinnig of futiel die dingen ook mogen lijken. Schrijf vlot door.
Dit is geen schrijfoefening, maar een vorm van meditatie; het hoeft dus niet mooi, foutloos of samenhangend. Als gedachten je afleiden, schrijf die dan op. Als je niets meer weet te schrijven, schrijf dan op dat je niets meer weet, net zolang totdat er een andere gedachte opkomt.
Bij de BBC wordt het schrijven van morning pages inmiddels al door de organisatie aangemoedigd. Waardoor de oefening werkt? Doordat je allerlei piekergedachten van je af schrijft, zodat die je niet meer in de weg zitten; doordat je je innerlijke criticus een tijdje de mond snoert, en doordat het schrijven je in contact brengt met de fascinerende beelden in je brein. Bovendien vraagt elke dag eerder opstaan een behoorlijk commitment – dat alleen al werpt vruchten af.
Meer lezen?
- Julia Cameron, The Artist’s Way. Vind je eigen inspiratie, Indigo/Christofoor, 2002; www.theartistsway.com
20 tips om creatiever te leven
1. Plan een date met jezelf
Maak komende week tijd vrij om iets te doen dat je voedt en inspireert. Beslis pas kort tevoren wat je gaat doen. Het mag speels of avontuurlijk zijn – misschien zijn er dingen die je sinds je kindertijd niet meer hebt gedaan en die je eigenlijk nog steeds leuk vindt. Doe waar je op dat moment behoefte aan hebt!
2. Doe iets wat je niet durft
Schrijf op een blad papier twintig keer onder elkaar ‘Als ik het lef had, zou ik…’ Maak dan alle twintig zinnen af met dingen die je wel zou willen, maar eigenlijk niet durft. Neem de tijd. Kies er daarna één uit om echt te verwezenlijken. Je kunt deze oefening uitbreiden door ’tijd’ of ‘geld’ in te vullen in plaats van ‘lef’.
3. Beschrijf je ideale dag
Hoe ziet je ideale dag eruit? Neem minstens een uur voor deze schrijfopdracht, en wees beeldend en precies. Het hoeft niet realistisch te zijn; schrijf al je dromen uit.
Hoe laat sta je op? Wat ga je doen? Met wie? Waar? Wat gebeurt er verder? Beschrijf wat je ziet, voelt, hoort, ruikt, proeft. Als de beschrijving af is, kies je één element om te verwezenlijken.
4. Doe iets wat niet mag
Beschrijf een dag waarop je alles doet wat je eigenlijk niet van jezelf mag: te laat komen, luieren, huilen, onaardig zijn, te veel eten, geen aandacht besteden aan je moeder, een afspraak vergeten, enzovoort. Neem er minstens een uur voor, en wees concreet en precies in je beschrijving. Breng één element ook in de praktijk.
5. Breek met een gewoonte
Ga na aan welke ‘verslaving’ je veel tijd kwijt bent, zonder dat dat je veel oplevert. Voor de meeste mensen is dat lezen, televisie kijken, internetten of games spelen. Doe dat komende week eens helemaal niet. Dat is niet makkelijk – niet lezen betekent: geen boeken lezen, geen krant, geen tijdschriften, geen e-mails – maar kijk wat het je oplevert.
6. Creëer een eigen plek
Zorg ervoor dat je eigen plek in huis je voedt en inspireert. Ga na wat eraan te verbeteren is: opruimen, een nieuw verfje, een betere stoel, iets moois aan de muur, bloemen, een kaarsje, muziek… Maak een plan om die verbeteringen uit te voeren. Geen eigen plek? Zorg dan dat je er een krijgt!
7. Maak een wensenlijstje
Schrijf de nummers 1 tot en met 10 op een blad papier. Vul achter elk nummer een wens in. Dat mag van alles zijn: materiële zaken, grote en kleine dingen die je nog wilt doen, wensen voor anderen, enzovoort. Doe dit twee maanden lang elke week, zonder eerst naar de lijst van de week ervoor te kijken. Evalueer: hoe zijn je wensen veranderd? Welke zijn al in vervulling gegaan?
8. Formuleer je doelen
Wat zijn voor komend jaar je doelen als het gaat om creativiteit en inspiratie? Wil je een boek schrijven, een reis maken naar een boeiende plek, vaker naar de film of naar een concert? Schrijf ze op.
9. Geef weerwoord
Heb je ooit in je leven negatieve oordelen gekregen over iets wat voortkwam uit je creativiteit? Denk aan die kritische schooljuf, of een botte opmerking van een bekende na een toneeluitvoering. Roep deze episode op tot in detail: wat gebeurde er precies, hoe voelde je je? Schrijf dan een brief (die je nooit opstuurt) waarin je die plaaggeest van vroeger er eens goed van langs geeft.
10. Ga zwerven
Ga deze week minstens twintig minuten wandelen zonder voorbedacht plan. Zet je zintuigen wijd open en volg je eigen nieuwsgierigheid. Besteed aandacht aan wat je tegenkomt, zowel buiten als in jezelf.
11. Formuleer het positief
Schrijf een positieve tegenhanger voor alle ondermijnende gedachten van je innerlijke criticus. Moet je van jezelf bijvoorbeeld rekening houden met anderen, schrijf dan: ‘Ik richt mijn leven in zoals goed is voor mij’. Houd dit papier deze week bij de hand en vul het steeds aan als je innerlijke criticus zich roert. Kijk er daarna wekelijks naar.
12. Schrijf een oude vriend
Schrijf drie vrienden een brief waarin je vertelt dat je bezig bent met het zoeken naar meer inspiratie en creativiteit in je leven. Vertel hoe je dit aanpakt, en wat het tot nu toe heeft opgeleverd. Minstens een van de drie moet een vriend of vriendin zijn met wie je al lang geen contact meer hebt gehad, maar van wie je wel graag iets zou willen horen.
13. Bel een echte vriend
Maak een lijst van mensen in je omgeving die je voeden en inspireren, dus die écht goed voor je zijn. Bel een van die mensen deze week op.
14. Reis terug in de tijd
Schrijf minstens een half uur lang over jezelf als kind van acht. Wat vond je toen leuk om te doen? Waar was je goed in? Schrijf daarna een brief van jezelf als kind van acht, aan jezelf nu.
15. Draag een symbool mee
Kies voor jezelf een concreet object dat makkelijk in je tas past, en dat voor je creativiteit en inspiratie symboliseert. Denk aan speelgoed, een beeldje, een schilderkwast of mooie pen… Neem dit voorwerp het komende jaar overal mee naartoe.
16. Reis vooruit in de tijd
Stel je voor dat je tachtig bent. Je kijkt terug op je leven. Wat waren de hoogte- en dieptepunten? Wat heb je bereikt? Waar sta je nu? Schrijf minstens een half uur. Schrijf daarna een brief van jezelf als tachtigjarige, aan jezelf nu.
17. Maak een inspiratiecollage
Verzamel een week lang plaatjes, bijvoorbeeld uit tijdschriften en reclamefolders, die je in positieve zin raken: je vindt ze mooi, leuk, aantrekkelijk, enzovoort. Niet te lang over nadenken, gewoon knippen! Maak aan het eind van de week een collage van de plaatjes, en hang die op een mooie plek in huis.
18. Let op toevalligheden
Draag de komende twee weken steeds een opschrijfboekje bij je. Elke keer als je denkt: ‘Hé, dat is toevallig!’ maak je daar een notitie van. Ga na die twee weken na welke patronen je ziet – misschien wijzen deze toevalligheden op iets wat belangrijk is voor je.
19. Vraag om een opdracht
Vraag een vriend om je deze week een mooie ansichtkaart te sturen, met een inspirerende opdracht erop. De ander mag zelf bedenken wat voor opdracht – alles is goed, zolang het je creativiteit en je openheid maar stimuleert!
20. Plan een weekend alleen
Prik voor komend jaar een weekend waarin je gaat doen wat jíj leuk vindt, het hele weekend lang. Doe het alleen, zodat je echt je eigen gang kunt gaan en je behoefte kunt volgen. Wat verder van huis gaan kan ook.
