In de prachtige film Boyhood vraagt het jongetje Mason: ‘Papa, sprookjes zijn niet echt, hè? Ik bedoel, zoals elfjes enzo. Dat hebben mensen gewoon verzonnen.’ ‘Och, dat weet ik niet,’ antwoordt papa. ‘Wat denk je van… bijvoorbeeld een walvis? Wat als ik een verhaaltje vertelde over een zoogdier dat onder water leeft, in de zee, en dat dier gebruikt sonar en zingt liedjes en is zó groot; zijn hart is even groot als een auto, en je zou door zijn aderen kunnen zwemmen. Dat is net zo sprookjesachtig als elfjes, toch?’
‘Gewoon’ jezelf zijn
Thuis gedragen we ons anders dan op het werk. En onder vrienden zijn we anders dan bij familie. Dat ...
Lees verderHet fragment raakte me. De verwondering over het leven op aarde: hadden maar meer volwassenen dat. De natuur is zo vol van wonderen, veel meer nog dan wij kunnen waarnemen. Het ultrasone geluid waarmee walvissen communiceren, kunnen wij überhaupt niet horen. Voor hen is echo-onderzoek (wat wij in het ziekenhuis doen) de gewoonste zaak van de wereld. Door echolocatie weten ze waar vissen naartoe zwemmen en waar de grens van het zwemgebied is. Ze weten hoe een soortgenoot zich voelt, want gespannen spieren geven een andere echo dan ontspannen spieren.
Met ons beperkte waarnemingsveld hebben we vaak niet in de gaten wat we aanrichten in die wondere wereld. Als wij hier voor de kust een paal in de grond heien, hoort een walvis onder water dat tot in Schotland. Een bruinvis binnen een kilometer van zo’n klap is direct doof. Onlangs bleek uit onderzoek dat veel walvissen, met hun zeer gevoelige sonarzintuigen, van slag raken door de sonar van onze marine; ze stoppen met eten en zwemmen naar de kust, waar ze stranden. Wie weet wat de boodschap is die zíj horen in onze sonarsignalen.
We weten niet alles. Dat besef is precies wat maakt dat je ontzag kunt voelen, het wonder kunt zien van de wereld om je heen. Als we opgroeien – en we hebben niet zo’n vader als Mason – leren we steeds meer verklaren en beheersen; we leren dat mensen intelligent zijn en andere dieren niet (volgens de mens zelf dan – dus eigenlijk een soort ‘wij van wc-eend’), we leren geloven in technologie en overheersing door de mens.
We leren sprookjes uit ons hoofd zetten en gaan idealen over een betere wereld ook als sprookjes beschouwen. Idealen worden gezien als kinderachtig, zegt Susan Neiman, omdat we het moeten doen met de echte wereld. De wereld waarin Bolsonaro het regenwoud in de Amazone wil kappen. Waarin Trump een muur bouwt die een ramp wordt voor het hele ecosysteem op de grens van de VS en Mexico.
In relatietherapie: giftige mix
Elke maand een inkijkje in de praktijk van relatiepsycholoog Jean-Pierre van de Ven.
Lees verderZo is het nu eenmaal, zegt de volwassene; wen er maar aan. Maar écht volwassen is juist dat je blijft streven naar een betere wereld, zegt Neiman. Ook als je merkt dat je idealen moeilijk te realiseren zijn; ook als je spanning voelt tussen de werkelijkheid en je ideaal. Echt volwassen is: je blijven verwonderen over het sprookje dat onze planeet is. En erin blijven geloven dat ’ie dat blijft, met onze zorg en bescherming
