Wat is een familieopstelling?
Wat is een familieopstelling eigenlijk? Bij een klassieke familieopstelling, zoals eind vorige eeuw uitgedacht door de Duitse psychotherapeut Bert Hellinger, zet iemand in een therapeutische sessie personen die zijn familieleden moeten voorstellen en zichzelf neer in een tableau vivant.
Wat zijn de gevolgen van opgroeien bij een narcistische ouder?
Daardoor kunnen er nieuwe inzichten ontstaan over bepaalde patronen, en niet direct zichtbare verhoudingen en knelpunten tussen personen opeens zichtbaar en voelbaar worden.
En door dingen te verschuiven in de opstelling, kunnen de verhoudingen veranderen, oude wonden helen en openingen ontstaan naar een andere toekomst. Voor deelnemers is het vaak een intense ervaring.
In relaties tussen mensen gaat het eigenlijk altijd om de balans tussen geven en ontvangen, vertelt Gerrie Reijersen van Buuren. ‘Als die balans goed is en er is wederzijdse belangstelling, dan geeft een relatie je energie. Maar heb je het idee dat jij altijd meer geeft dan krijgt, dan gaat dat op den duur schuren.’
De wortels van hoe we ons in relaties opstellen, liggen volgens Reijersen van Buuren in onze jeugd. ‘Misschien was er thuis veel ruzie en reageerde je daarop door het zonnetje in huis te zijn. Dan is de kans groot dat je dit in je volwassen relaties blijft doen. Je hebt geleerd om je minder blije kanten te verbergen, maar daardoor krijg je het gevoel dat je niet echt wordt gezien. Dat maakt de balans scheef.’
Je hebt niet per se echte mensen nodig om zo’n opstelling te doen. Systeemtherapeuten gebruiken tegenwoordig ook poppetjes om familieverhoudingen inzichtelijk te maken.
Contextueel therapeut Gerrie Reijersen van Buuren ontwikkelde als een van de eersten een ‘tafelopstelling’ die ze in een-op-eensessies doet, en dacht met ons mee over deze oefening.
Je verplaatsen in de ander
Het doel van zo’n opstelling is dat je gaat nadenken over de verbinding met je familie en ruimte gaat voelen om bepaalde relaties te kunnen veranderen en verdiepen.
Reijersen van Buuren daagt haar cliënten uit om zich ook te verplaatsen in de anderen. Hoe is het voor je vader om op die plek te staan? Ervaart je zus hetzelfde als jij?
Laat familiepatronen los – maak je eigen keuzes
- Herken én doorbreek je belemmerende familiepatronen
- Ontdek hoe je je eigen pad kunt bewandelen en voel je vrijer
- Inspirerende video’s en opdrachten onder begeleiding van een contextueel therapeut
69,-
‘Mensen gaan vaak dingen voor elkaar invullen: ‘hij wil dat toch niet’, of ‘het interesseert haar niet’, terwijl ze dat niet bij de ander checken.
‘Dat komt wellicht voort uit een angst om afgewezen te worden, maar daardoor ga je uit de verbinding met elkaar. Ik daag je dan uit om vanuit een volwassen houding het gesprek aan te gaan.
Vertel dat familielid eens: goh, ik zou graag meer contact met je hebben. Of: ik weet dat je het goed bedoelt, maar ik heb wat meer ruimte nodig. Zo neem je verantwoordelijkheid voor je relaties.’
Zo maak je een tafelopstelling
Ga op zoek naar een aantal poppetjes die jezelf en je familie kunnen verbeelden. Kies in elk geval je ouders en/of verzorgers, grootouders en broers en zussen en (als je die hebt) je partner en kinderen. Maar misschien zijn er nog andere mensen die je graag wilt meenemen.
Een opa, een tante, een stiefmoeder of een halfbroer bijvoorbeeld. Playmobil- of lego-poppetjes zijn heel geschikt omdat ze veel expressie hebben. Als je geen poppetjes hebt, kun je ze ook knippen van papier of foto’s gebruiken.
Neem de tijd voor deze oefening en zorg dat je niet gestoord kunt worden. Maak een ruimte vrij op een tafel of op de vloer en zet eerst jezelf neer.
Plaats dan een voor een de poppetjes zoals jij de verbindingen in je gezin van herkomst ervaart. Stel jezelf daarbij de volgende vragen om je op weg te helpen:
- Waar staat mijn vader ten opzichte van mij? En waar ten opzichte van mijn moeder?
- Waar staat mijn moeder ten opzichte van mij? En ten opzichte van mijn vader?
- Wie kijkt naar wie? Staan er mensen voor elkaar of achter iemand?
- Waar staan mijn broers en/of zussen ten opzichte van mij? En van elkaar?
- Waar staan mijn ouders ten opzichte van mijn broers en/of zussen?
Vragen die je jezelf kunt stellen
Als je klaar bent met de poppetjes neerzetten, beantwoord dan de volgende vragen.
Je mag bij het beantwoorden van de vragen gaan schuiven met poppetjes om te kijken wat dat met jou en de verhoudingen doet.
- Wat valt je op?
- Ben je iemand vergeten?
- Wie staat er het dichtst bij je?
- Wat maakt dat je denkt dat die persoon daar staat?
- Wat betekent dat voor jou?
- En wat betekent het voor die persoon? Wil die persoon daar staan?
- Is dat ook met die persoon te bespreken?
- Wie staat er het verst van je vandaan?
- Zou die persoon zichzelf daar ook neerzetten?
- Wat betekent het voor jou dat dit familielid daar staat?
- Wat betekent het voor degene die het verst van je af staat om daar te staan?
- Zou je dichter bij deze persoon willen staan? Of die persoon bij jou?
- Is dat te bespreken?
- Wat betekenen de kijkrichtingen van je familieleden?
- Wat raakt je en zet je het meest aan het denken als je naar je eigen positie in de familie kijkt?
- Wil je de plek die je jezelf hebt gegeven in je gezin van herkomst ook zo houden of zou je het anders willen?
- Met wie zou je daarover kunnen beginnen te praten? Kun jij als volwassene initiatief nemen om de relatie die jij graag wilt met je familie te bespreken? Kun je je uitspreken over wat je familie betekent voor je, of wat je graag anders ziet?
Hoe wil je verder?
Kijk nog eens terug naar wat je hebt opgeschreven. Beschrijf hieronder vervolgens hoe je vanaf nu verder wilt. Welke onderdelen van je ‘erfgoed’ blijf je koesteren en welke niet? Wat wil je eventueel veranderen aan de relatie met je gezinsleden – en als je niks wilt veranderen, waarom dan niet?
Meer verdieping?
Psychologie Magazine ontwikkelde de online training Laat familiepatronen los met Gerrie Reijersen van Buuren. Hierin ontdek je welke familiepatronen een rol spelen in jouw leven en hoe je deze kunt doorbreken, zodat je uiteindelijk meer jezelf kunt zijn.
Lees ook: Geen klein meisje meer
Soms kunnen de impliciete opdrachten die je hebt meegekregen van je familie zwaar op je drukken. Hoe gaat het als je een familieopstelling maakt met een therapeut? Lees het persoonlijke verslag.
Video: een voorbeeld van een tafelopstelling
Onderstaande video is een voorbeeld van een tafelopstelling. Wil je meer van deze voorbeelden bekijken? Bezoek de website van contextueel therapeut Gerrie Reijersen van Buuren.
Meer lezen?
- Gerrie Reijersen van Buuren, Verlangen naar erkenning. Ontdek wie je bent, Uitgeverij Acco, 2018
- Gerrie Reijersen van Buuren, Verlangen naar verbinding. Grondbeginselen om de relatie met jezelf en de ander te onderhouden, Uitgeverij Acco, 2017
- Sandra Konrad, Het zit in de familie. Hoe we ons kunnen bevrijden van negatieve invloeden vanuit de familie, Juwelenschip, 2014
- www.gerriereijersenvanbuuren.nl
