Pieter had een pornoverslaving: ‘Twee dagen zonder porno, dat kon ik niet’

Pornoverslaving begon al vroeg

Pieter de Goede was elf jaar oud toen hij seksboekjes in het nachtkastje van zijn vader vond. Op zijn tenen lopend nam hij de boekjes mee naar zijn zolderkamer.

In bed bekeek hij de ‘verboden’ plaatjes – bij hem thuis werd nooit over seks gesproken, dat was iets geheimzinnigs. Van het ene op het andere moment zat Pieter nu in een wereld van opwinding, spanning, lust, een aangename roes die hem alle problemen beneden in de woonkamer deed vergeten.

Na verloop van tijd sloop Pieter steeds vaker met de seksboekjes naar zijn kamer. Vanaf zijn veertiende kocht hij ook zelf seksbladen en pornofilms, die hij op zijn eigen videorecorder bekeek.

Toen hij eenmaal internet had, was er helemaal geen houden meer aan: hij bezocht sekssites, chatte met vrouwen en masturbeerde daarbij, soms met de webcam aan. Toen zijn verslaving op haar hevigst was, enkele jaren geleden, was Pieter er elke dag mee bezig, vaak urenlang.

Inmiddels is Pieter 32 jaar en heeft hij anderhalf jaar therapie bij een seksuoloog achter de rug om zijn pornoverslaving onder controle te krijgen. Hij zit aan de grote eettafel van zijn modern ingerichte, keurig opgeruimde huis in een Brabants dorpje.

Hier woont hij samen met zijn vriendin Karin. Die zit boven, zij komt straks pas bij het interview zitten, om het voor Pieter makkelijker te maken zijn verhaal te vertellen.

Verslaafd aan porno

Hij is al geen prater, en nu gaat hij een heel interview geven. En dan ook nog over iets zeer persoonlijks: zijn eigen, veilige pornowereldje, waarin hij zich altijd kon terugtrekken en waar hij nooit iemand toeliet: ‘mijn vluchtheuvel’.

Behalve Karin, zijn therapeut en zijn baas weet niemand van Pieters pornoverslaving. Hij wil dat graag zo houden. ‘Er hangt toch iets schimmigs omheen,’ zegt hij, aarzelend. Hij laat een stilte vallen. Het praten valt hem duidelijk moeilijk. Dan: ‘Met schimmig bedoel ik dat mensen je toch een zielig figuur vinden als je seksverslaafd bent.’

Die roes, kan hij daar iets meer over vertellen? Pieter kijkt peinzend de kamer in. ‘Je kunt het denk ik vergelijken met dat je high wordt van drugs. Ik verlangde steeds weer naar dat speciale gevoel dat me alles om me heen deed vergeten.’

Hij gebaart met zijn hand, alsof hij een stopteken geeft: ‘Maar mag ik eerst nog even iets heel duidelijk stellen? Ik heb nooit met vrouwen afgesproken, hè? Echte seks met een vrouw is voor mij het delen van je liefde voor elkaar, dat is iets totaal anders. Naast mijn porno­verslaving heb ik altijd een normaal seksleven met Karin gehad.’

Pornoverslaafd: kijken naar porno zonder plezier

Wat porno voor Pieter vooral zo onweerstaanbaar maakte, was dat het van hem alleen was: ‘mijn vluchtheuvel’, waar niemand kon komen. ‘Op zich ben ik een sociaal mens, en toch liet ik bijvoorbeeld afspraken met vrienden schieten omdat ik dan porno moest kijken.’

Ook Pieters schoolprestaties leden eronder. ‘Ik haalde alles wel, maar met krappe zesjes. Ik had betere cijfers kunnen halen als ik meer tijd had genomen om te studeren, in plaats van naar porno te kijken. Soms probeerde ik twee dagen onthouding, maar dan was het alsof ik mijn adem moest inhouden – dat was niet vol te houden.’

Met Pieter gebeurde wat veel seksverslaafden overkomt: de seks werd een doel op zich waar hij lang niet altijd plezier aan beleefde. ‘Als je verslaafd bent, ga je ook zitten seksen op momenten dat je eigenlijk helemaal geen zin hebt. Het is een dwingende gewoonte, iets wat je auto­matisch gebruikt om de tijd te doden.’

Maar het ging niet alleen om het verdrijven van verveling. Achteraf gezien weet Pieter waarom hij al zo jong zo vaak in zijn seksuele fantasiewereld zat: het was een manier om spanningen af te reageren.

Die waren er nogal in het gezin waarin hij opgroeide. Zijn moeder was zijn hele jeugd zwaar depressief – zij verbleef eens bijna een jaar in een inrichting – en zijn vader was zeer dominant. Pieter, een stil, niet erg assertief kind, had nooit het gevoel dat er naar hem werd geluisterd.

Karin (28), blond, bruisend, vriendelijke glimlach, is inmiddels aangeschoven. Over Pieters seksverslaving praat ook zij niet makkelijk. ‘Weet je wat het is: bij seksverslaving denk ik toch aan vieze mannetjes in lange grijze regenjassen, niet aan Pieter, mijn leuke, lieve, grappige partner.’

Ze is blij dat Pieter in behandeling is geweest en dat ze er nu met hem over kan praten, dat heeft hun relatie enorm veel goed gedaan. ‘Maar die heeft aan een zijden draadje gehangen, hoor. Er is een moment geweest dat ik dacht: ik walg van die pornoverslaving, ik ga bij hem weg.’

Snel de sporen wissen

Aan het begin van hun relatie, negen jaar geleden, wist Karin van niets. Dat veranderde toen ze na ­anderhalf jaar gingen samenwonen. ‘Ik merkte het aan kleine dingen. Als Pieter bijvoorbeeld een slechte dag op zijn werk had gehad, zei hij amper iets tegen me en ging meteen naar boven, naar zijn kamer.

Als ik even later de trap op liep, hoorde ik dat hij zijn bureaustoel snel verschoof en spulletjes verplaatste, dan probeerde hij snel de computer uit te zetten en sporen te wissen. Door dat geheimzinnige gedoe ­begon ik te denken: zit hij daar nou de hele tijd te chatten en porno te kijken?’

Na twee jaar, Pieter zat steeds langer boven, legde ze het op tafel. ‘Ik zei: “Je gaat wel heel vaak naar je kamer, wat ben je daar nou aan het doen? Tel ik nog mee in jouw leven?” Toen vertelde hij dat hij inderdaad weleens porno keek, maar dat het verder niks voorstelde. Mijn eerste reactie was: ach nou ja, een man moet porno kunnen kijken; iedereen heeft zo zijn behoeftes.’

Toch begon Karin zich na een tijdje weer zorgen te maken. In een opwelling bekeek ze Pieters e-mail en webgeschiedenis, toen hij een keer niet thuis was. ‘Ik werd letterlijk misselijk: allemaal berichtjes van en naar vrouwen over seks.

Aan eentje had hij geschreven: “Zou je zin hebben in een pornofilm te spelen?” O nee, dacht ik, straks zit ik een pornofilm te kijken en zie ik hem ineens met twintig vrouwen voorbijkomen!’

Karin confronteerde Pieter met haar ontdekking. Ze was wanhopig, twijfelde aan zijn liefde voor haar. ‘Ik ben een paar dagen bij mijn ouders gaan slapen. Maar na lang praten wist Pieter me ervan te overtuigen dat hij nooit met vrouwen afsprak.

Hij wilde porno blijven kijken, maar zou proberen te minderen. En chatten met vrouwen zou hij niet meer doen, dat vond hij achteraf zelf ook een stap te ver. Ik dacht: oké, ik zal je de tijd geven. Want zoiets los je niet in één dag op.’

Een tijdje leek het of Pieter zijn pornoverslaving had weten te temmen, want hij zat opeens veel minder achter de computer. ‘Althans, dat dacht ik,’ zegt Karin. ‘Dat was naïef van mij, want nu deed hij het alleen als ik niet thuis was. Tja, ik wílde het ook niet zien, hè? Ik schaamde me rot dat mijn vriend een pornoverslaving had. Ik stak liever mijn kop in het zand.’

Anderhalf jaar geleden kwam zijn baas er bij toeval achter dat Pieter op zijn werklaptop sekssites had bezocht en pornofilms had gedownload. Hij kreeg de keuze: op staande voet ontslag, of in therapie gaan en een jaar geen opslag. ‘Dat was het moment waarop pas goed tot me doordrong: als ik geen professionele hulp zoek, loopt het verkeerd met me af.’

Helemaal stoppen met porno kijken?

De behandeling bij de seksuoloog was verrassend simpel, aldus Pieter. ‘Ik heb maar zeven sessies nodig gehad. De therapeut verbood me niet naar sekssites te gaan, maar wilde dat ik aan mijn eigenwaarde ging werken. “Dan word je straks minder afhankelijk van die porno,” zei hij.’

Nu, na de behandeling, kijkt Pieter nog steeds weleens porno. ‘Maar alleen als ik zin heb. Zolang het niet dwangmatig wordt, is het oké.’ Soms merkt hij dat hij somber is als hij kijkt. ‘Dat is voor mij het signaal: nu gebruik ik het dus verkeerd. Maar het is niet erg dat ik af en toe een terugslag heb; dat kan ook bijna niet anders als je twintig jaar verslaafd bent geweest.’

Karin slaakt een zucht van opluchting. ‘Eigenlijk had ik de hoop al stilletjes opgegeven, maar sinds die ontdekking op zijn werk en de therapie heb ik een heel andere man gekregen. Pieter is nu veel opener en minder gespannen.’

Pieter knikt. ‘Karin heeft al een paar jaar een kinderwens en ik kon daar nooit in meegaan. Ik was te ongelukkig en te onzeker over mezelf. Maar nu durf ik te praten over een kind. Eindelijk vertrouw ik erop dat ik een goede vader kan zijn.’

Seks ter compensatie

Seksverslaving kan zich op allerlei manieren uiten: overmatig pornogebruik, zoals bij Pieter, of extreem veel seks met de ­eigen partner of juist veel anderen. ‘Seksverslaafden hebben niet extra vaak zin in seks, maar gebruiken seks om controle uit te ­oefenen op negatieve emoties,’ zegt seksuoloog Gertjan van ­Zessen.

Hij behandelde al honderden seksverslaafden. ‘Eenzaamheid, leegte, minderwaardigheid: dat soort gevoelens proberen ze te laten verdwijnen met seksuele prikkels. Steeds lukt dat even door een korte kick, maar uiteindelijk levert het weinig plezier en bevrediging op.’

Volgens Van Zessen zijn seksverslaafden vaak, niet altijd, in hun jeugd verwaarloosd of beschadigd. Maar allemaal zijn ze ergens in hun leven hun negatieve emoties met seks gaan associëren. ‘Een patiënt leert tijdens de behandeling dat hij zelf eigenwaarde kan creëren in plaats van het te zoeken via externe zaken zoals seks, drugs, alcohol of hard werken.’

Dat begint simpel, met kleine, positieve dingen: complimenten geven aan anderen, extra aandacht aan de kinderen besteden, bloemen ­kopen, genieten van een espresso in de zon.

‘Op den duur denkt een seksverslaafde: hé, ik voel me hier beter door, en gaat hij steeds meer zoeken naar zaken die een gevoel van bevestiging en tevredenheid geven. Hij pakt zijn hobby’s weer op, gaat weer investeren in zijn relatie en krijgt zo de regie over zijn leven terug. Hoe meer zijn eigenwaarde toeneemt, hoe minder behoefte hij zal hebben die via seks te zoeken.’

Meer weten over pornoverslaving?

• Gertjan van Zessen, Als seks verslavend wordt – hoe je jezelf en je relatie kunt redden, Boom, € 19,50

Pieter en Karin de Goede heten in werkelijkheid anders.