Troost voor stervelingen

‘Het leven is tijdelijk, altijd, voor iedereen,’ schrijft Ellie aan haar psychotherapeut. ‘We dragen onze dood in ons lichaam mee. Maar om een bepaalde dood, met een bepaalde naam, te ervaren, dat is iets heel anders.’ Ze heeft talrijke chemokuren en behandelingen om haar eierstokkanker te bestrijden achter de rug. Maar het moment dat de medische wereld niets meer voor haar kan betekenen, nadert. En dan slaat de paniek toe.

Ellie is een van de tien patiënten die de Amerikaanse psychiater Irvin Yalom beschrijft in zijn nieuwste boek, Eendagsvlinders. Het gaat in alle gevallen om mensen die met het idee van hun sterfelijkheid in het reine moeten zien te komen. Zo vreest de 70-jarige Natasja de dood omdat daarmee haar roemrijke verleden als ballerina met één zucht verdwenen zal zijn. En kijkt Justine, die een melanoom heeft, terug op een leven waarin ze naar haar eigen idee voor niemand van betekenis is geweest.

De inmiddels 81-jarige Yalom heeft zich met zijn therapieën toegelegd op levensproblemen zoals de eenzaamheid van het bestaan, de angst voor de dood en de noodzaak om zelf zin aan het leven te geven. Hij verwierf wereldwijde faam met boeken als De therapeut en Tegen de zon in kijken. Daarin laat hij zien hoe het bij iedere patiënt opnieuw zoeken is naar een benadering om de verloren gewaande veerkracht te herwinnen. Dat kan soms betekenen dat hij een boek aanreikt of een huisbezoek brengt, maar meestal dat hij simpelweg goed luistert en open is over zijn eigen gevoelens en angsten. Zoals Ellie kort voor haar dood schrijft: ‘Het is een opluchting om met Irv te spreken, omdat hij zich echt over de kwestie van zijn eigen dood heeft gebogen.’

Aan de sterfelijkheid van zijn patiënten verandert Yalom uiteraard niets, maar aan hun beleving van die sterfelijkheid wel. Dat maakt van Eendagsvlinders niet alleen een mooi, maar ook een troostrijk boek.