Terug bij je eerste liefde

Hij heette Jamie en hij was mijn Eerste Liefde. Ik ontmoette hem tijdens een kampeervakantie met mijn ouders in Engeland. Hij leerde me poolen en gaf me mijn eerste zoen achter het muurtje op de camping.

Hoe hij er precies uitzag, kan ik me vijftien jaar later niet meer herinneren. Behalve dat hij grote, zwarte schoenen droeg – dat was tenminste waarmee mijn vader me die hele vakantie pestte. Ik was ontroostbaar toen we verder trokken.

We wisselden adressen uit, maar toen ik hem schreef, bleef een reactie uit. Hoe zou het nu met hem zijn, vraag ik me soms af. En, zou mijn vader willen weten: draagt hij nog steeds van die grote, zwarte schoenen?

Veel mensen zijn nieuwsgierig naar hoe het hun oude liefdes is vergaan, zegt de Amerikaanse ontwikkelingspsychologe Nancy Kalish van California State University, Sacramento.

En als oude geliefden elkaar na jaren weer ontmoeten, slaat de vonk vaak opnieuw over. Met hernieuwde relaties en zelfs ­huwelijken als gevolg. Kalish doet al decennia onderzoek naar deze hervonden liefdes en is de internationale expert op dit gebied.

Op haar website lostlovers.com staan foto’s en verhalen van geliefden die elkaar uit het oog zijn verloren en jaren later weer in de armen hebben gesloten.

Lori en Kevin bijvoorbeeld, die elkaar na 22 jaar via internet terugvonden. Beiden waren op dat moment getrouwd, maar verlieten hun partner om samen verder te gaan.

Of neem Krista en Steve: nu op middelbare leeftijd, in 1976 twee in avondkleding gehulde pubers die verlegen naar de camera glimlachen, klaar voor het schoolbal. Ook vind je er foto’s van bejaarde bruidsparen.

En hoewel iedere hervonden liefde anders is, zijn het toch de verhalen van deze senioren die Kalish het meest ontroeren. ‘Mensen die weer bij elkaar komen nadat hun partners zijn overleden en op late leeftijd opnieuw geluk vinden.’

Intense romances

Kalish raakte geïnteresseerd in verloren liefdes toen ze jaren geleden weer in contact kwam met een vriendje uit haar studententijd, mailt ze me. De oude vlam laaide op en het stel verloofde zich, maar ging uit elkaar voordat het tot een huwelijk kwam.

Met een gebroken hart dook Kalish – die toen al werkzaam was aan de universiteit – de bibliotheek in om te kijken wat de literatuur eigenlijk over dit soort relaties te zeggen had. ‘Ik ontdekte dat er helemaal geen onderzoek was. Daarom ontwierp ik een vragenlijst en deed ik het zelf.’

Ze verstuurde vragenlijsten naar ruim duizend mensen over de hele wereld die het opnieuw geprobeerd hadden met een oude vlam. Hun leeftijden varieerden van 18 tot 95(!).

Wat de psychologe ontdekte, was dat haar eigen negatieve ervaring eerder uitzondering dan regel was. Hervonden liefdes bleken over het algemeen erg succesvol te zijn. Ongeveer zeven op de tien stellen die elkaar opnieuw hadden gevonden, waren nog steeds bij elkaar.

En dat aantal was zelfs nog hoger voor degenen die elkaars eerste liefde waren geweest. Bijna acht op de tien hervonden eerste liefdes waren nog samen.

Ook het scheidingspercentage lag erg laag: slechts 1,5 procent van de mensen die vele jaren na dato getrouwd waren met hun oude vlam, was daarna weer gescheiden.

Ten slotte waren de herenigde geliefden erg enthousiast over de kwaliteit van hun relatie. Het merendeel noemde hun romance de meest intense in hun leven en de seks ‘het beste ooit’.

Precies dezelfde wortels

Maar waarom zijn hernieuwde liefdes eigenlijk zo succesvol? Je zou vermoeden dat mensen elkaar ontgroeien als ze elkaar jarenlang niet zien. ‘Nee, dat is juist het grote misverstand!’ zegt Kalish.

‘Mensen veranderen niet zoveel. We gaan misschien verschillende richtingen op en hebben andere ervaringen, maar onze persoonlijkheid blijft ongeveer hetzelfde, net als onze interesses en waarden. Als mensen vroeger met elkaar overweg konden, kunnen ze dat nu vaak ook.’

Hernieuwde liefde duurt volgens haar voort doordat de stellen samen zijn opgegroeid en samen hun vormende jaren hebben doorgebracht. Ze hebben overeenkomstige wortels. ‘Ze gingen naar dezelfde school, kenden elkaars families en vrienden… Dit soort overeenkomsten vormt een sterke basis.’

Voor veel mannen in Kalish’ onderzoek was hun eerste liefde zelfs de standaard geworden voor hun latere partners. Iedere potentiële partner vergeleken ze met hun eerste liefje.

Volgens Kalish ligt er ook een biologische basis ten grondslag aan het succes van hervonden liefdes. Doordat bij verliefde pubers de hormonen extra hard door hun lijf gieren, maken jeugdliefdes een onuitwisbare indruk.

‘Uit nieuw onderzoek blijkt dat als tieners verliefd zijn, deze hormonen emotionele herinneringen vormen in de amandelkern in het brein,’ zegt Kalish.

‘En wanneer je het gezicht van je jeugdliefde weer ziet, zijn of haar geur weer opsnuift of stem weer hoort, komen die herinneringen in alle hevigheid naar boven borrelen. Mijn proefpersonen zeggen dat deze gevoelens vertrouwd zijn, maar ook seksueel erg opwindend.’

Ouders als kwade genius

Wie zeventien jaar of jonger was ten tijde van de eerste relatie, heeft de tweede keer de grootste kans van slagen, zo blijkt uit Kalish’ data. Ook bleek dat hoe ouder de geliefden waren ten tijde van hun hereniging, hoe groter de kans op succes was.

Een andere voorwaarde voor een goede tweede relatie? De geliefden zijn de eerste keer niet uit elkaar gegaan omdat ze op elkaar waren uitgekeken of ruzie hadden.

Nee, bij de succesvolle stellen waren hun wegen door omstandigheden gescheiden. Doordat de vrouw elders ging studeren bijvoorbeeld, of doordat de man in dienst moest.

Het vaakst waren echter de ouders de boosdoeners. Zij zagen de relatie niet zitten en deden er alles aan om ze uit elkaar te houden. Kalish: ‘Bijvoorbeeld door liefdesbrieven achter te houden of hun kinderen huisarrest te geven.’

Zo vertelt een vrouw in Kalish’ boek Lost and found lovers: ‘Mijn verloren liefde en ik mochten elkaar niet meer zien toen mijn ouders ontdekten dat ik zwanger was. Door de leugens die ze vertelden, hielden ze ons uit elkaar.

Ik werd naar een tehuis voor ongehuwde moeders gestuurd, en mijn zoon werd opgegeven voor adoptie. Mijn partner vertelden ze dat ik een abortus had ondergaan.’

Na 25 jaar nam de vrouw contact op met haar oude liefde. ‘Toen kwamen we erachter welke leugens onze ouders ons hadden verteld.’

Kalish waarschuwt ouders jeugdliefdes serieus te nemen en ze niet zomaar op te breken: ‘Als deze koppels later weer samen waren, waren ze nog steeds erg verbitterd en boos op hun ouders, omdat die hun al die jaren hadden ontnomen waarin ze bij elkaar hadden kunnen zijn. Sommige stellen hadden de kans gemist om samen kinderen te krijgen.’

Een mailtje is zo gestuuurd

Zin om je eigen oude liefde op te sporen? Stop, zegt Kalish. Wie al een relatie heeft en dat graag zo wil houden, moet zich eerst eens flink achter de oren krabben. Zelfs een e-mail om te vragen hoe het de ander tot nu toe is vergaan, is volgens de psychologe een slecht idee.

En voor die terughoudendheid heeft ze een reden. Toen ze haar nieuwste onderzoeksgroep onder de loep nam, ontdekte ze iets opmerkelijks.

Het bleek dat hierin 62 procent van de mensen met een hervonden liefde een overspelige affaire met hun oude vlam had; in een onderzoeksgroep van tien jaar eerder gold dat voor slechts 30 procent.

Het succespercentage was daardoor ook dramatisch gedaald. Slechts 5 procent van de ‘hervonden’ stellen uit haar meest recente onderzoeksgroep is nog samen. Weinig mensen zijn volgens Kalish bereid hun huwelijk te verbreken voor een oude liefde.

De reden van dit alles? De komst van internet. ‘Vóór internet was het ook niet moeilijk om een oude vlam te vinden. Maar het was wel een stuk transparanter. Je vroeg bijvoorbeeld een adres of telefoonnummer aan vrienden of familie van je oude liefde. Maar getrouwde mensen haalden zich dat niet in hun hoofd.’

Nu hoeft iemand zich niet meer te onderwerpen aan de kritische blik van vrienden of familie van een verloren liefde, zegt Kalish. Je hebt je oude vlam zo gevonden via zoekmachines of netwerksites – in Nederland bijvoorbeeld Schoolbank.nl.

‘Internet heeft het opsporen van een oude liefde een stuk normaler ­gemaakt,’ meent Kalish. ‘Wie zich op het werk verveelt, kan een naam intikken in een zoekmachine en direct een e-mail sturen. Dat gaat een stuk gemakkelijker en lijkt een stuk onschuldiger dan een brief of een telefoontje.’

Het is volgens Kalish niet zo dat mensen die hun jeugdliefde opsporen bewust op zoek gaan naar een affaire. ‘Een veelvoorkomende reden waarom getrouwde mensen een verloren liefde opzoeken, is dat ze over die persoon hebben gedroomd. Of dat ze de relatie voor eens en altijd willen afsluiten. Maar er ís geen afsluiting. Mensen beseffen niet dat oude gevoelens terugkomen, en dat die gevoelens erg hevig zijn.’

Open zijn over je gevoelens

Op het forum van Nancy Kalish staan berichten van mensen bij wier partner plotseling een oude liefde in beeld verscheen.

Onder een pseudoniem vraagt bijvoorbeeld een radeloze man om advies: ‘Mijn veertigjarig vrouw ontdekte haar verloren liefde via internet. Zeven maanden later, nadat ze voor de tweede maal bij hem op bezoek was geweest, kwam ik erachter. Ik heb twee maanden ups en downs gehad en ben in therapie geweest.

Ze zegt dat onze relatie het belangrijkst is, maar ook dat ze van hem houdt en hem nooit meer wil verliezen. Ik heb er niet op aangedrongen dat ze de relatie moest uitmaken, maar zei dat ze er niet geheimzinnig over moest doen. Toch gaat ze stiekem door met het sturen van cadeautjes, sms’jes, mailtjes en kaarten. Wat moet ik doen?’

Om het niet zover te laten komen, adviseert Kalish stellen te praten over hun oude liefdes. ‘Getrouwde stellen rapporteren dat ze het nooit hebben over eventuele gevoelens die ze nog voor hun oude liefdes koesteren – terwijl ze bijvoorbeeld wel praten over hun eerdere seksuele ervaringen.’

Het verzwijgen van dit soort gevoelens is volgens haar onverstandig. ‘Als stellen open zijn, maakt dat hen minder kwetsbaar voor affaires als verloren liefdes plotseling opduiken. Begrijp dat sterke gevoelens voor een oude vlam normaal zijn en niet weggaan. Maar dat betekent niet dat je ernaar moet handelen.’

Blijf ver uit de buurt van je oude liefde als je gebonden bent, is Kalish’ conclusie. Maar voor wie single, gescheiden, weduwnaar of weduwe is, is een reünie met een verloren liefde misschien wel het beste wat je kan overkomen.

‘Een romance met een oude liefde is geen fantasie, of het symptoom van een midlifecrisis. Het is een liefde die werd onderbroken; een liefde die de tweede keer succesvol kan zijn.’