Zo doorbreek je de sleur in je relatie

Ze zitten op zwarte bistrostoeltjes tegenover elkaar te ontbijten, maar hebben geen aandacht voor de ander. Hij staart de ruimte in. Zij heeft haar gezicht afgewend en bestudeert het behang op de muur naast hun tafeltje. Tussen hen in staan een mandje met witte kadetjes, een glas sinaasappelsap en een pot thee. Op een apart bordje liggen kleine kuipjes boter en jam.

Het is lastig voor te stellen dat dit zwijgende stel, dat door fotograaf Martin Parr in Parijs werd vereeuwigd, ooit geen genoeg van elkaar kon krijgen – net als alle pas verliefden. Dat ze honderduit praatten over hun wensen, dromen en verlangens. Inmiddels lijkt hun nieuwsgierigheid naar elkaar bevredigd. Merkten ze het vroeger niet eens op als de ober aan hun tafeltje stond, nu is zijn komst waarschijnlijk een welkome onderbreking.

Parr portretteerde dit paar voor zijn klassiek geworden serie Bored couples. De verveelde stellen op zijn foto’s vormen het schrikbeeld voor ieder koppel dat zijn wittebroodsweken al een tijdje is gepasseerd. Toch betrappen de meeste mensen die al een poos samen zijn met hun geliefde zichzelf weleens op het ‘is-dit-alles-gevoel’: hoewel je zielsveel van je partner houdt, lijkt het leven van alledag soms een plaat die is blijven hangen.

Uit onderzoek dat Motivaction een paar jaar geleden uitvoerde, blijkt dat zeven op de tien Nederlanders soms moeite hebben met de regelmaat van hun leven. Met het zichzelf herhalende riedeltje van bezigheden en verplichtingen dat waarschijnlijk ongeveer als volgt luidt: te vroeg gaat de wekker, daarna – als die er zijn – de kinderen naar school brengen, werken, boodschappen doen, thuiskomen, koken, de kinderen in bed, om tot slot uitgeblust voor de televisie neer te storten. Waarna het hele verhaal de volgende dag van voren af aan begint.

Routine geeft intimiteit

De vraag is: is die voorspelbaarheid erg? Moet een relatie altijd spannend en opwindend zijn? Nee, zegt filosoof Ger Groot. Onlangs brak hij in nrc Handels­blad een lans voor saaiheid in je relatie. De kop: ‘Een goed huwelijk bestaat uit sleur.’ We hebben te hoge verwachtingen van de liefde, zegt Groot.

In onze relatie willen we ons kunnen ontplooien, ons huwelijk moet ons gelukkig maken en vervullen, en dan verwachten we ook nog eeuwige trouw van onze partner. ‘Het huwelijk moet helemaal op zijn eentje de beste aller werelden vormen,’ schrijft Groot. Een misvatting, meent hij. Want volgens hem bloeit huwelijksgeluk vooral in alledaagsheid. ‘Een goed ­huwelijk bestaat in de rustige wetenschap ’s avonds niet alleen te zullen thuiskomen, zonder dat daarvoor van alles moet worden georganiseerd. In het gemompelde verzoek aan de ontbijttafel de suiker eens door te geven.’

Daar zit zeker wat in. Routine geeft houvast en maakt dat ons leven efficiënt verloopt. Zonder routine zouden we iedere dag te laat op ons werk komen en zouden onze kinderen huilend bij het kinderdagverblijf staan omdat niemand hen komt ophalen.

Daarbij biedt het vertrouwen, intimiteit en geborgenheid. Het is gewoon fijn om iedere vrijdagavond in je joggingbroek samen met je partner naar jullie favoriete serie op televisie te kijken.

En ook al kun je precies voorspellen dat je voor je verjaardag weer een paar zilveren oorbellen of ‘verrassings’-etentje krijgt, dit soort kennis over je partner is volgens de Amerikaanse relatiegoeroe John Gottman onmisbaar voor een goede relatie.

Hij pleit er zelfs voor om je love map – de verzamelplek in je hoofd voor alle informatie over je partner – zo gedetailleerd mogelijk te maken, zodat je nauwgezet op de hoogte bent van alle belangrijke en triviale aspecten van je partners leven. Niks geen mysteries dus.

Minder verbonden door sleur in je relatie

De Amerikaanse psycholoog en wetenschapper Arthur Aron is het daar hartgrondig mee oneens. Sleur in je relatie is helemaal niet onschuldig, waarschuwt hij.

Het is zelfs net zo gevaarlijk – of zelfs nog gevaarlijker – voor je relatie als overspel of ruzies waarbij het serviesgoed door de kamer vliegt. En hij heeft wetenschappelijk onderzoek waarmee hij zijn standpunt kan staven.

Samen met zijn collega’s volgde Aron 123 stellen vanaf het moment dat ze in het huwelijksbootje stapten. Na zeven en na zestien jaar vroeg hij de geliefden hun relatie te evalueren.

Hoe tevreden waren ze met elkaar? En: ervoeren ze sleur? De resultaten publiceerde hij in het wetenschappelijke tijdschrift Psychological Science.

Hoewel de een eerder verveeld is dan de ander – zo vervelen mannen zich sneller dan vrouwen – ontdekte Aron dat sleur funest is voor een liefdesrelatie.

Wie na zeven jaar sleur in de relatie ervaarde, was negen jaar later namelijk veel minder tevreden met zijn huwelijk; en dat was onafhankelijk van het aantal conflicten of spanningen dat de geliefden ervoeren.

De onderliggende reden was dat de verveelde stellen zich minder verbonden met elkaar voelden. Sleur, schrijft Aron, wordt door veel stellen in relatietherapie dan ook genoemd als de belangrijkste oorzaak voor het feit dat ze zich ongelukkig voelen. Niet de aanwezigheid van negatieve dingen in je relatie is kwalijk, maar ook de afwezigheid van positieve dingen.

Gelukkig, een remedie

Gelukkig hebben Aron en medestanders ook een remedie tegen sleur in je relatie. De psycholoog haalde paren naar het lab voor onderzoek. Daar bond hij de geliefden met hun handen en enkels aan elkaar vast.

Een deel van hen liet hij vervolgens op handen en voeten over obstakels klimmen. In de saaiere variant moesten de partners alleen een bal naar elkaar heen en weer rollen. Wat bleek: de relatie van de paren die zeven minuten samen hadden geklauterd kreeg een grotere impuls dan die van stellen die de bal hadden overgerold. Zijn conclusie: nieuwe en spannende dingen doen geeft je relatie een oppepper en doorbreekt de sleur in je relatie.

In een ander, kleinschalig, onderzoek vermaakten sommige stellen zich anderhalf uur per week op verzoek met dingen waarvan ze hadden aangegeven dat ze die allebei ‘spannend’ en ‘opwindend’ vonden, zoals naar een concert of toneelstuk gaan, skiën en dansen.

Andere koppels deden slechts wat ze zelf verstonden onder ‘plezierige’ dingen, zoals naar de film gaan, uit eten gaan en met vrienden afspreken. Na tien weken waren degenen die de opwindende activiteiten ontplooiden blijer met hun relatie, terwijl er voor degenen die plezierige dingen deden weinig was veranderd.

Persoonlijke groei voor twee

Waarom floreren onze liefdesrelaties bij nieuwe en opwindende ervaringen? Volgens Arons ‘zelfexpansietheorie’ zijn we altijd op zoek naar persoonlijke groei.

We willen nieuwe dingen leren en nieuwe ervaringen opdoen. Een relatie biedt daarvoor een mogelijkheid bij uitstek. Je leert van de meningen van je geliefde, je deelt in zijn of haar kennis en ontmoet nieuwe mensen.

In het begin van je relatie gaat dat als vanzelf, maar naarmate je langer samen bent, wordt het lastiger en sluipt de sleur in je relatie. Je kent je partner door en door, gaat ieder weekend naar dezelfde kroeg, en zit vast aan de routine van alledag. Daarom moet je, zegt Aron, op zoek naar ‘gezamenlijke zelfexpansie’. Samen dingen ondernemen waarvan je groeit.

Activiteiten die uitdagend, nieuw en opwindend zijn – want die leveren de meeste winst op. Voor het ene stel zal dat een avondje naar het toneel zijn, terwijl het andere paar, dat al wekelijks in het theater zit, eerder gebaat is bij een cursus parachutespringen.

Het koppel op de foto van Martin Parr kan ook bescheidener beginnen. Persoonlijke groei door je partner kan volgens psycholoog Aron namelijk al schuilen in kleine dingen.

Door niet zwijgend tegen over elkaar te zitten aan een tafel met witte kadetjes, sinaasappelsap en thee. Maar door elkaar te vermaken met amusante anekdotes of interessante berichten uit de krant.

Doorbreek de sleur in je relatie

Zo houd je je relatie spannend:

1. Stel doelen. Een gevoel van stilstand en doelloosheid is kenmerkend voor sleur in je relatie. Maak daarom samen met uw partner plannen, bijvoorbeeld voor een verre reis of een verbouwing, en bedenk hoe u die samen gaat verwezenlijken.
2. Doe iets nieuws en opwindends. Maak een lijst van activiteiten die u beiden nieuw en opwindend vindt. Samen op dansles gaan misschien, of paardrijden. Besteed er ten minste anderhalf uur per week aan. Nieuwe en spannende activiteiten dragen meer bij aan een goede relatie dan dingen doen die je gewoon plezierig vindt.
3. Doe iets engs. Een stapje heftiger dan tip 2: doe iets waarvan uw hart sneller gaat kloppen. Wie een ritje in de achtbaan maakt of naar een bloedstollende film gaat, voelt zich sterker aangetrokken tot zijn geliefde. We zien dat kloppende hart ten onrechte aan voor verliefde gevoelens, iets wat psychologen ‘misattributie van arousal’ (alertheid) noemen.
4. Doe de dingen samen. Volgens filosoof Aaron Ben-Zeév is het gemakkelijk om blij te worden van nieuwe activiteiten, maar het is de kunst om ook te leren genieten van routineklussen. Dat kan bijvoorbeeld door routinekarweitjes zoals koken of de kinderen naar bed brengen voortaan samen te doen.
5. Leer elkaar iets nieuws. We zijn continu op zoek naar mogelijkheden om onszelf te ontwikkelen. Waarom zou u geen gebruik maken van de vaardigheden van uw partner? Leer nu eens écht goed inparkeren van uw geliefde, of ontfutsel de ander dat recept voor die hemelse lasagne.