Samen slapen of toch maar niet?

Dinsdagnacht, halftwaalf. Ik lig in bed naast mijn geliefde en schuif gezellig naar hem toe. Hij legt een zware arm om me heen en met een brede glimlach doezel ik weg. Nou ja – bijna. Want net als ik in slaap val, begint hij oorverdovend te snurken.

Hij op zijn beurt klaagt weleens dat ik zóveel ruimte behoef, dat hij elke nacht met zijn nagels aan de bedrand hangt. Samen slapen is best gek, als je er wat langer erover nadenkt. Een gezamenlijk bed is handig voor de seks, maar het slapen zelf is juist typisch iets wat je alleen uitvoert.

De gewoonte een bed te delen is pas laat in de negentiende eeuw ontstaan, uit noodzaak: mensen verhuisden naar de steden om te werken in de industrie, en in de stad hadden ze simpelweg minder ruimte.

Maar aan een gezamenlijk bed bleken ook voordelen te zitten. Samen naar bed gaan, naast elkaar liggen in het donker en samen wakker worden schept intimiteit. In het donker voelen we ons kwetsbaar, maar naast die ander weten we ons veilig. Samen slapen is inmiddels vanzelfsprekend, en het is de norm geworden. Wie het als stel niet doet, lijkt zelfs een beetje uit de toon te vallen.

En dat is jammer, zeggen sommige wetenschappers. Want samen slapen betekent voor veel mensen: slechter slapen. Er is nog iemand die vlak bij je beweegt, plaats inneemt en beddengoed verschuift. Samen slapen is bovendien meestal een compromis.

Iedereen heeft andere gewoonten en behoeften qua slaap, en bezit zijn eigen biologische klok. De meeste stellen passen zich goed aan elkaar aan en ontwikkelen een ‘slaaproutine’. Desondanks blijkt uit de meeste onderzoeken dat een kwart van de ‘samenslapers’ weleens last heeft van zijn of haar bedpartner.

Veilig gevoel

De negatieve gevolgen van structureel slaapgebrek zijn bekend. Het geeft meer kans op diabetes-2, depressie, hart- en longziekten, en een groter risico om een ongeluk te veroorzaken. Daarnaast houden we door slaapgebrek onze emoties minder makkelijk onder controle, en ook sociaal functioneren we minder goed.

Doordat we moe en geïrriteerd raken, lossen we conflicten minder goed op. En zo kan samen slapen ook negatieve invloed hebben op de band met onze partner en – paradoxaal genoeg – zelfs meer kans geven op een scheiding.

Maar er klinken ook positieve geluiden over samen slapen. Een studie door onderzoeker Henning Johannes Drews van de universiteit van Kopenhagen laat zien dat wie het bed deelt met een geliefde, een langere REM-slaap heeft, die bovendien minder vaak wordt onderbroken.

Deze slaapfase, waarin je droomt en informatie en emoties verwerkt, heeft een positief effect op je geheugen, sociale interacties en probleemoplossend vermogen. Volgens Henning Drews bevordert samen slapen de REM-slaap doordat de aanwezigheid van een partner kan helpen om je eigen lichaamstemperatuur op peil te houden, wat maakt dat je dieper slaapt.

Een tweede verklaring is het gevoel van veiligheid dat je hebt met je geliefde in de buurt, waardoor de REM-slaap verbetert, met alle positieve gevolgen van dien. Wel is het zo dat dat alleen geldt als je samen góéd slaapt. Als de een de ander wakker houdt, kan dat uiteindelijk een negatieve invloed op de fysieke en mentale gezondheid en zelfs op de relatie hebben.

Dekbed inpikken

Overigens is het ook mogelijk dat mensen alleen maar dénken dat ze beter slapen met z’n tweeën. In verschillende Amerikaanse onderzoeken werd het verschil tussen objectieve en subjectieve slaapkwaliteit van deelnemers gemeten.

Voor de objectieve meting werd gekeken hoe vaak ze bewogen in hun slaap; wetenschappers gaan ervan uit dat hoe meer iemand beweegt, hoe meer verstoord zijn of haar nachtrust is.

Ook als werd gemeten dat mensen in hun eentje beduidend minder bewogen en dus beter sliepen dan met hun partner, zeiden de meeste mensen dat ze samen veel beter hadden geslapen dan alleen.

Ze gaven onder meer aan dat het in hun eentje langer duurde voor ze in slaap vielen, dat ze een lichaam naast zich misten als ze ’s nachts wakker werden, en dat ze zich over het algemeen gewoon minder prettig voelden zonder partner.

Onderzoekster Wendy Troxel van de Pittsburgh-universiteit, gespecialiseerd in slaapgedrag en gezondheid, zegt daarover: ‘Het laat vooral zien dat de “kosten” van het samen slapen, namelijk minder slaap, minder zwaar wegen dan de baten.

En dat zijn intimiteit en samenzijn met de partner. Genoeg slaap krijgen is van belang voor je gezondheid, maar dat geldt ook voor intimiteit. Het is belangrijk om daar een goede balans in te vinden.’

En naar die balans is het nog weleens zoeken. Psychologie Magazine publiceerde een online vragenlijst over samen of apart slapen, die door bijna duizend mensen werd ingevuld. Daaruit blijkt dat 48 procent zich weleens zo aan de bedpartner ergert dat ze soms het gezamenlijke bed verlaten.

De ander stoort hen bijvoorbeeld door later naar bed te gaan of juist vroeger op te staan, door te snurken, te woelen of het beddengoed dan wel het hele bed in te pikken. ‘Mijn partner zet z’n telefoon niet op stil,’ reageert een deelnemer.

‘Zij wil met het raam open slapen, ik met het raam dicht,’ zegt een ander. Weer een ander ergert zich aan de onrustige ademhaling van de geliefde. Maar ook nachtelijke irritaties als koude voeten, geen zin hebben in vrijen, licht slapen en praten in de slaap komen voorbij in de enquête.

Kletsen & knuffelen

Desondanks lijkt ‘apart slapen’ niet iets waar je makkelijk voor uitkomt – alsof er dan per definitie is mis is met je relatie. Ergens is dat begrijpelijk: aangezien we ongeveer een derde van ons leven in bed doorbrengen, is dat als we een partner hebben dus een groot deel van het samenzijn.

En al kunnen we de slaap niet delen, de intimiteit eromheen delen we wel. In bed zijn we even echt samen, kunnen we seks hebben, maar ook gewoon kletsen, knuffelen of iets bespreken wat ons dwarszit. In het onderzoek van de Britse Sleep Council zeiden bijna zes van de tien stellen dat ze hun intiemste geheimen vooral in bed aan elkaar vertelden.

Maar apart slapen hoeft helemaal niet te betekenen dat er geen intimiteit meer is, benadrukt onderzoekster Wendy Troxel. ‘Als het je niet lukt samen goed te slapen, waarom zou je het dan doen? Slaap is zo belangrijk voor je gezondheid. Het samen slapen is vooral een cultureel bepaalde gewoonte, en zegt niets over je relatie.’

De Britse slaap-expert Neil Stanley, die zelf ook apart van zijn vrouw slaapt, beaamt dat. Volgens hem maakt het niet veel uit of je na een knuffel, seks of ‘Slaap lekker’ je omdraait, of het bed uitglipt naar je eigen kamer.

Je kunt gewoon kiezen voor een sleep divorce, wil hij maar zeggen – een term die dramatisch klinkt, maar het niet is. Integendeel, de relatie kan juist floreren bij alleen slapen. Uit onderzoek van het Amerikaanse The Better Sleep Council blijkt bijvoorbeeld dat deze optie goed werkt voor 25 procent van de respondenten.

Oordoppen in

Zo ook dus voor slaap-expert Stanley, die er echter wel op wijst dat mensen vooral moeten doen waar ze zich goed bij voelen. En Troxel zegt: ‘Het belangrijkste is je te realiseren dat je niet alleen een dagleven hebt met je partner, maar ook een nachtleven. En dat het een substantieel deel van je relatie is. Je moet dus samen goed uitzoeken wat het best werkt.’

Zelf weet ik inmiddels dat als mijn partner weer eens een paar weken weg is, ik alleen de eerste week geniet van het bed alleen hebben. Daarna ga ik hem steeds meer missen, en slaap ik ook minder goed. Laat hem dus maar snurken. Ik doe oordoppen in en geef hem een duw indien nodig, terwijl ik droom van alleen slapen. Lekker dicht bij mijn geliefde, die met zijn nagels aan de bedrand hangt.

Bronnen o.a.: H.J. Drews e.a., Bed-sharing in couples is associated with increased and stabilized REM sleep and sleep-stage synchronization, Frontiers in Psychiatry, 2020 / W. Troxel, Sharing the covers. Every couple’s guide to better sleep, Da Capo Press, 2021

[/wpgpremiumcontent]