‘Mijn bloemen werden van zijn graf weggehaald’
De grote liefde van Ester (41) schoot zichzelf door het hoofd.
‘Door mijn schuld leven mijn vrouw en kind niet meer’
Bij een auto-ongeluk dat hij zelf veroorzaakte, verloor de Amerikaan Jeff Olsen zijn vrouw en jongst...
Lees verder‘Met mijn wang heb ik op de gesloten kist gelegen, om zo dicht mogelijk bij hem te zijn. Omdat ik hem nooit opgebaard heb gezien, denk ik nog vaak dat zijn auto komt aanrijden en hij zo de deur zal openen en de trap op komt rennen.
Nog nooit had ik zo’n klik met iemand gehad als met hem. We kregen contact tijdens het sporten. Ons eerste telefoongesprek duurde drie uur. Zijn relatie zat niet meer goed, maar hij dankte veel positiefs aan haar en hij wilde haar geen verdriet doen.
Eerst wilde hij alles rond de scheiding goed regelen, het huis opknappen en verkopen. Daarna zou hij haar over mijn bestaan vertellen. Een paar dagen voordat de scheiding zou worden bekrachtigd, we kenden elkaar ruim een halfjaar, schoot hij zich door het hoofd. Hij had in zijn leven veel narigheid meegemaakt.
Alles wat ik wilde was bij hem zijn, maar het was onmogelijk hem te zien. Ons bed lag erbij alsof hij er net nog in had gelegen. Toen ik het uiteindelijk toch eens moest wassen, heb ik jankend zijn haren van het kussen geplukt.
Ik zocht uit alle macht naar iets tastbaars, een bewijs van ons samenzijn. Als gewone weduwe regel je de begrafenis, zoek je een rouwkaart uit en een kist. Op die manier neem je afscheid en verwerk je het.
Ik kon pas na afloop naar de condoleance. Het rouwcentrum stond vol met lege kopjes en resten cake. De kist was al gesloten. Op zijn begrafenis was ik niet welkom en mijn bloemen werden verwijderd van zijn graf.
De dood is beladen, zelfmoord al helemaal, en dan werd onze liefde ook nog eens ontkend. We hebben zoveel samen gedeeld, maar het mag er niet zijn. Dat maakt het onmogelijk om het te verwerken.
Naast het verdriet en de pijn van de dood van mijn vriend, de afschuwelijke realiteit rondom zelfmoord, had ik geen rechten en moest ik opboksen tegen de vooroordelen over een relatie met een getrouwde man.
Bij zijn graf heb ik een halfjaar na zijn overlijden zijn moeder ontmoet. Met tranen in de ogen reikte ze me haar hand en nam me mee naar huis. We hebben tot diep in de nacht gepraat. Die erkenning van onze liefde heeft het pad van verwerking geopend: ik bestond weer.’
‘Boven de kist kreeg ik verwijten van zijn ex naar mijn hoofd’
Marijke (36) weet niet waar de as van haar geliefde is uitgestrooid.
‘Omdat er weinig tastbaar bewijs is van onze liefde en ik niet in de openbaarheid kan rouwen, is het een eenzaam verdriet. Zoveel mensen ontkennen ons samenzijn, dat ik die ontkenning bijna ging geloven. Ik moet steeds weer vechten voor mijn recht op rouw.
Toen ik een jaar na zijn overlijden een in memoriam wilde plaatsen in een krant, liep ik daar opnieuw tegenaan. De krant moest overleggen of mijn advertentie wel geplaatst mocht worden, omdat ik – uit respect voor de nabestaanden – geen namen in de advertentie wilde zetten. Dit maakte me zo kwaad: zelfs toen nog moest ik een gevecht aangaan om te mogen rouwen.
Iedereen in onze omgeving wist van ons, maar we liepen niet met onze liefde te koop. Hij ging weg bij zijn partner, zij wist van mijn bestaan, maar hij wilde haar geen extra verdriet doen door haar direct te confronteren met onze relatie. Uiteindelijk pleegde hij vanwege verschillende omstandigheden zelfmoord.
Vind een betrouwbare coach via Coachfinder
Coaching is een belangrijke stap in zelfontwikkeling. Maar de juiste coach vinden blijkt nog niet zo eenvoudig. Coachfinder helpt je in je zoektocht naar een coach die bij je past.
Vind je ideale coachIk ben nog bij hem geweest toen hij lag opgebaard, maar was nooit met hem alleen. Hoe kun je afscheid nemen als zijn ex achter je staat en haar verwijten over je uitstort? Op de uitvaart zelf was ik de meest anonieme gast, terwijl iedereen wist wie ik was.
Ik wilde rouwen, afscheid nemen, praten over mijn verdriet. Maar in plaats daarvan raakte ik een heleboel vrienden kwijt. Gezamenlijke vrienden negeerden me op zijn begrafenis. Ze durfden niet met me te praten, omdat ze het gevoel hadden partij te moeten kiezen voor zijn ex. Anderen wisten er niet mee om te gaan.
Toen bleek dat ik geen rol zou hebben in het afscheid van hem en niet werd genoemd op zijn rouwkaart, werd daarmee alle waardigheid en oprechtheid van onze relatie en zijn liefde voor mij ontkend.
Hij is gecremeerd, maar ik weet niet waar zijn as is uitgestrooid. Ik weet niet eens óf die is uitgestrooid, zoals hij graag had gewild.
Naast twee foto’s van ons samen heb ik een Ikea-handleiding. Op dat onbenullige stukje papier had hij iets voor mij geschreven. Het is een van de waardevolste bewijsstukjes van onze liefde, onze waarheid.’
‘Bij de uitvaart moest ik achteraan staan’
Monique (51) was meer dan secretaresse voor haar baas. Toen verongelukte hij.
‘Overdag was ik zijn secretaresse en ’s avonds zijn minnares. Hij was mijn hele leven. Het ging al acht jaar zo en we maakten dan ook plannen om met elkaar verder te gaan. Toen kreeg ik op kantoor een telefoontje dat hij was verongelukt.
Hij was tegen een boom gereden en was op slag dood. Mijn wereld stortte in. Een toekomst met hem, die ik toch wat geromantiseerd had, werd in één keer van mij weggerukt. Maar ik mocht niets van al die emoties laten merken.
Ik was zijn linker- en zijn rechterhand, dus ik moest meteen van alles regelen. Op kantoor stond de telefoon roodgloeiend. ’s Avonds kwam ik bekaf thuis en voelde me zo intens eenzaam en verdrietig. Afscheid heb ik niet kunnen nemen.
Ik heb alleen een tas met bloed erop teruggekregen. Iemand van het mortuarium zei: “Tegen u kunnen we wel zeggen dat zijn hoofd en romp van elkaar gescheiden zijn.” Mijn maag draaide zich om.
Ik werd overal buiten gehouden. Bij de uitvaart moest ik achteraan blijven, terwijl ik misschien wel degene was die het dichtst bij hem had gestaan.
Op kantoor ging iedereen ervan uit dat ik na een week of twee de schok wel te boven was, maar toen begon het pas echt tot me door te dringen. Het is verschrikkelijk wanneer je je leed met zo weinig mensen kunt delen. Als iemand doodgaat, wil je graag je verhaal doen en veel en vaak over die persoon praten.
Uiteindelijk heb ik mijn hele verhaal aan een pastoor verteld, dat luchtte enorm op. Mijn hele huis heb ik doorzocht op foto’s, briefjes, sinterklaasgedichtjes. Daar heb ik een fotoalbum van gemaakt waar ik af en toe in kijk om troost in te vinden. Na tien jaar ben ik nog eens naar de begraafplaats gegaan om afscheid te nemen. Helaas was zijn graf al geruimd.’
‘Ik wist dat hij nooit bij zijn vrouw zou weggaan’
Ellen (34) kon met niemand praten toen haar minnaar stierf.
‘Ik denk nog elke dag aan hem en mis zijn sms’je in de ochtend. Via een chatbox leerden we elkaar kennen. Ik stond op het punt om bij mijn alcoholistische ex weg te gaan. Tijdens het chatten besprak ik al mijn problemen.
Omdat ik in een isolement zat, vergat ik vaak te eten. Hij belde dan en vroeg of ik al had gegeten. We hadden elke dag contact en spraken met elkaar de dag door. Ik viel als een blok voor zijn stem. Ik hoor hem nog zeggen: “Hé, moppie.” Onze hechte vriendschap groeide uit tot een liefdesrelatie, al wist ik dat hij zijn vrouw nooit zou verlaten.
Op een dag belde hij op en zei: “Pak een stoel.” Hij vertelde dat hij longkanker had, de dokter gaf hem nog zes weken te leven. Die zes weken heeft hij nooit gehaald. In een maand tijd ging hij snel achteruit.
In die periode hebben we veel ge-sms’t. Het was onmogelijk om bij hem langs te gaan. Wel heb ik een kennis gevraagd om een bloemstuk te brengen. Liever gaf ik hem bloemen wanneer hij nog leefde, dan dat ik ze op zijn graf zou leggen.
Ik werd gek als ik een tijdje geen sms’je kreeg en was bang dat hij zou sterven zonder dat ik het zou weten. Zijn laatste sms’je was onleesbaar, een onsamenhangende brij van letters. Kort daarna kreeg ik een telefoontje van zijn vrouw: “Sms maar niet meer, want hij is overleden.” Ik weet niet of ze ooit van onze liefdesrelatie heeft geweten.
Op de begrafenis heb ik flink gehuild. Ik was gelukkig niet de enige, waardoor het niet opviel tussen al die mensen. Na zijn overlijden belandde ik in een diepe put. Met niemand in mijn omgeving kon ik erover praten, want in ons dorp kent iedereen elkaar.
Ik kon niet hardop zeggen dat ik hem miste en ik had niks van hem, geen foto, helemaal niks. Ik heb hem niet meer gezien toen hij ziek was en ook niet toen hij dood was. Zijn laatste tien sms’jes heb ik overgetypt als herinnering en bewijs van onze liefde.’
De namen van Monique, Ellen en Marijke zijn op hun verzoek gefingeerd.
Heb je suïcidale gedachten? Praat er dan over. Bel of chat via 0900-0113 of ga naar www.113.nl.
Meer weten?
- Carolien Harrems, Schaduwweduwe. Passie en pijn van een minnares, Ten Have
- Clara Voigt, Ik hou van uw man, Spectrum
- Carolien Roodvoets, De duivelsdriehoek, Aramith, www.carolienroodvoets.nl
Waarom verborgen rouw langer pijndoet
‘Ik had niet verwacht dat zoveel vrouwen met dit probleem rondliepen,’ zegt Carolien Harrems. Nadat de uitvaartonderneemster in 2005 het boek Schaduwweduwe had gepubliceerd, kreeg ze een deeltijdbaan aan het beantwoorden van telefoontjes en e-mails.
‘Schaduwweduwen wilden vooral hun verhaal vertellen aan iemand die hen niet gelijk veroordeelde of maar half begreep. Daarnaast kreeg ik haatmailtjes: waar haalde ik het lef vandaan om op te komen voor deze minnaressen?’
Vrouwen die de dood van hun minnaar in alle stilte moeten verwerken, maken vaak een ingewikkeld en langdurig rouwproces door. ‘Normaal gesproken duurt het verwerken van het verlies van een dierbare minimaal twee jaar,’ stelt psychotherapeute en seksuologe Carolien Roodvoets.
‘Wanneer er geen gelegenheid is om afscheid te nemen, geen opvang en geen mogelijkheid om erover te praten, wordt dit proces aanzienlijk verlengd. Op langere termijn leiden het gestolde verdriet en de woede vaak tot een depressie.’
Roodvoets schreef De duivelsdriehoek, over de vaak pijnlijke en ingewikkelde driehoeksrelaties tussen man, vrouw en minnares. Sindsdien kloppen veel schaduwweduwen met rouwproblemen bij haar aan.
‘Meestal hebben ze geen bewijs gezien van het overlijden van hun geliefde. Daardoor dringt het niet tot hen door,’ zegt ze ‘Er blijft twijfel: misschien komt hij toch nog plotseling binnen.’
Bij het verwerken van het verlies is afscheid nemen belangrijk. Met de schaduwweduwen die Roodvoets begeleidt, zoekt ze daar een vorm voor. ‘Kleine gedenkdiensten organiseren, of afscheidsbrieven schrijven en begraven.’
Eén op de drie vrouwen boven de 30 heeft een korte of langere affaire met een getrouwde man gehad, aldus Clara Voigt in haar pas verschenen boek Ik hou van uw man. Ze interviewde veertien vrouwen met een langdurige schaduwrelatie, van soms wel dertig tot veertig jaar. Vier van hen verloren hun minnaar aan de dood. Het is een pijnlijk einde van een vaak al even pijnlijke relatie vol twijfel, verscheurdheid en afwijzing.
Wie langer dan dertig jaar genoegen neemt met een schaduwpositie heeft een intimiteitprobleem, stelt Carolien Roodvoets. ‘Het gaat hier vaak om zelfstandige, hoogopgeleide vrouwen, die ogenschijnlijk de onafhankelijkheid verkiezen boven het huwelijk. Maar ondertussen zijn ze emotioneel sterk afhankelijk. Ook zijn ze bang voor intimiteit of bang om zichzelf volledig te laten zien.’
Roodvoets zoekt de oorzaak in een ingewikkelde relatie met de vader. ‘Meisjes willen, net als jongens, rond hun derde eigenlijk hun vader of moeder voor zich alleen,’ zegt de psychotherapeute. ‘Onbewust ontstaat een strijd tussen het meisje en de moeder, of de jongen en zijn vader.
Als de vader voor de moeder kiest, realiseert het kind zich dat ze het aflegt tegen de moeder, en dat ze haar geliefde moet zoeken onder leeftijdgenootjes. Maar als de vader te afwezig of te aanwezig is, wordt de fantasie gevoed dat het kind het wint van de moeder.’
Voor minnaressen die dit meemaakten tijdens de opvoeding voelt de tweederangspositie vertrouwd, zegt Roodvoets. ‘Hun vader ging tenslotte ook nooit “echt” een relatie met zijn kind aan. Voor de minnares is haar affaire een kans om af te rekenen met haar jeugd.
Maar wanneer de geliefde overlijdt, wordt duidelijker dan ooit dat de minnares een anonieme rol speelt en de vrouw de prominente positie inneemt.’ Volgens Roodvoets is een schaduwweduwe al gewend om alles heimelijk te doen. ‘Maar toen ze hem nog had, kon hij haar nog troosten.’
Een nieuwe relatie gaan deze vrouwen meestal niet meer aan, constateerde Carolien Harrems uit haar gesprekken met schaduwweduwen. ‘Geen man van vlees en bloed kan op tegen het ideaalbeeld van de overleden minnaar,’ stelt ze.
‘Het zijn intense affaires geweest, vol passie en hartstocht. De verliefdheid duurt langer doordat ze niet wordt aangetast door alledaagse besognes. Ook is er geen tijd voor uitgebreide ruzies.
Als de geliefde overlijdt, wordt de herinnering steeds mooier gemaakt. Dat is een natuurlijk mechanisme. In dit geval wordt het ideaalbeeld niet bijgestuurd door vrienden of familie.’
