Massapaniek komt in noodsituaties vrij weinig voor, blijkt uit uw onderzoek.
‘Mensen die rampen overleven, zijn vaak verrast over hoe kalm en hulpvaardig anderen waren. Dat wil niet zeggen dat er nooit gevallen zijn waarin mensen handelen in strijd met het groepsbelang. Maar de hoeveelheid “paniek” wordt overdreven door de media, en hulp en solidariteit komen in veel gevallen als vanzelf.’
Waar komt dat onderlinge hulpgedrag vandaan?
‘Een gevoel van saamhorigheid: dat je in hetzelfde schuitje zit. De ondervraagden die tijdens een ramp meer een wij-gevoel ervoeren, rapporteerden meer onderling hulpgedrag. Ook was er in die gevallen meer ordelijkheid – mensen gingen bijvoorbeeld netjes in de rij staan om te ontsnappen.’
Wat kun je doen om die saamhorigheid te vergroten?
‘Eigenlijk weinig. Uit mijn onderzoek blijkt dat dat gevoel vooral voortkomt uit kenmerken van de ramp zelf, het idee dat je hetzelfde lot deelt. Maar er zijn zeker boodschappen die onze natuurlijke collectieve veerkracht ondermijnen. Zeggen dat alle anderen in paniek raken of een gevaar vormen, bijvoorbeeld.’
British Journal of Social Psychology, september 2009
