Prinsessengedrag

Hij moet niet altijd het hoogste woord hebben in gezelschap (‘Laat mij nou even!’) of juist vaker wat zeggen (‘Zeg jij nou eens wat!’), hij moet niet als een zombie zitten zappen, hij moet attenter en gevoeliger zijn, problemen niet gelijk willen oplossen maar lúísteren, hij moet kunnen knuffelen zonder meteen aan seks te denken, hij moet op zijn werk meer voor zichzelf opkomen (‘Dat laat je toch niet op je zitten!’) en als hij klusjes doet moet dat op háár manier (‘Ach, je snapt er niks van!’).

Niet alleen verbaal geeft mevrouw minachtende signalen af, ook non-verbaal krijgen mannen soms heel wat naar hun hoofd. Ze kijkt misprijzend als hij met de verkeerde boodschappen thuiskomt, ze slaat met deuren of gooit servies kapot, ze huilt, ze zwijgt hem dood of kijkt zuchtend omhoog. Jamie Cullum bezingt het heel mooi:
Can nothing I do make you happy anymore?
Can nothing I say put a smile upon your face?

De man lijkt vaak matig onder de indruk. Hij knikt en zegt: ‘Goed hoor schat.’ Of hij reageert helemaal niet en verschuilt zich achter de krant, de computer of onder zijn auto. Het ene oor in, het andere uit. Oost-Indisch doof. Mijn eigen vader bleek na de dood van mijn moeder veel beter te kunnen horen dan wij allemaal dachten.

Psychologen spreken wel van het precarious (precair, hachelijk) couple effect om te verwijzen naar relaties met een rustige, vaak wat geremde man en een kritische vrouw die juist helemáál niet aan zelfcensuur doet. Zij vindt vaak dat hij geen ruggengraat heeft, maar het precaire evenwicht tussen beiden staat of staat juist bij zijn bereidheid om alles over zijn kant te laten gaan.
Achter die onverstoorbare buitenkant van de man, door vrouwen ook wel geïnterpreteerd als slappe-zakkerigheid, doen haar afkeurende woorden en blikken misschien toch wel pijn. Iedereen heeft waardering nodig. En, misschien een openbaring, maar mannen denken volgens mij nooit: ha, wat fijn, al die feedback! Daar kan ik van leren! De meeste mannen knikken ja en amen of ze zwijgen gewoon als er weer iets niet naar haar zin is. Ze denken dat een tirade dan het snelste voorbij is.

Maar ondertussen knaagt er toch iets aan hem, onzichtbaar op de achtergrond. Na een tijdje kan zijn verborgen ergernis of gekwetstheid zomaar als een duveltje uit een doosje komen. Dan wordt hij bijvoorbeeld verliefd op een ander, iemand die hem wél geweldig vindt, hij begint een affaire of verbreekt de relatie, of allebei. Als hij dan uitlegt dat het hem al een tijdje niet lekker zat, is zij boos en gekwetst. ‘Waarom kom je daar nu pas mee?’ Al die tijd vond die slappe zak alles best, en nu dit! Al die tijd heeft hij niks laten blijken. En daardoor – ja, door zijn schuld, want hij liet het allemaal gebeuren – dacht zij dat ze onbeperkt op hem kon foeteren.

Roos Vonk is hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en auteur. Deze maand verschijnt een herziene editie van haar boek Liefde, lust en ellende (Maven Publishing). Roos Vonk schrijft ook over psychologie op www.facebook.com/roosvonk1