Dit is waarom gezond perfectionisme niet bestaat

Mijn grootste verslaving is koffie. Chocola is een goede tweede. Maar mijn meest schadelijke verslaving? Dat is perfectionisme.

Je denkt misschien dat er best een goede kant zit aan perfectionisme. Je stelt tenslotte hoge eisen aan je werk en aan jezelf. Maar gezond perfectionisme, dat bestaat niet.

Wat wél bestaat is dit: het beste van jezelf geven en je uiterste best doen. Dat is motiverend en zorgt ervoor dat je je ontwikkelt en blijft leren. Maar dat is iets anders dan perfectionisme.

Perfectionisme is zoiets als dit: Als ik er perfect uit zie, perfect leef, perfect werk, kan ik vermijden of beperken dat anderen kritiek hebben, me dingen verwijten of me belachelijk maken. Perfectionisme is dus extern gemotiveerd.

Het beste van jezelf

Het doel van perfectionisme is indekken, vooruitdenken wat anderen kunnen vinden van wat jij maakt of doet of bent. Het gaat uit van de vraag wat anderen vinden.

Het beste van jezelf geven is juist intern gemotiveerd. Al je kwaliteiten gebruiken en het maximale inzetten wat je hebt. Dat komt voort uit je eigen interne wens om iets goeds te maken. Het is klaar als jij tevreden bent. En dat heeft niet zoveel te maken met wat een ander daar van vindt.

Er is niets mis met goed je best doen. Sterker nog, daar word je beter van. Je leert en ontwikkelt, je bent trots en tevreden over je resultaat. Maar perfectionisme doet dat allemaal niet. Perfectionisme komt voort uit angst, en die angst wordt niet minder als je klaar bent.

Daar komt nog bij dat perfectionisme verslavend werkt. Want ga maar na: we doen ons best om het oordeel van een ander te voorkomen. Maar dat oordeel komt natuurlijk vaak tóch. Vaak net ergens waar we het niet verwachten.

Wat is dan de logische reactie? ‘De volgende keer moet ik het nóg perfecter doen.’ Brené Brown noemt dat een procesverslaving. In plaats van dat we ons realiseren dat perfectionisme ons niet verder helpt, proberen we de volgende keer nóg perfecter te zijn en te doen.

Wil je weten of je perfectionistisch bezig bent of gewoon het beste van jezelf wilt laten zien? De belangrijkste vraag die je jezelf dan kan stellen is: voor wie ben ik eigenlijk zo hard aan het werken? Wanneer ben ik tevreden? Het antwoord daarop kun je alleen zelf geven. Streef je naar het beste of ben je vooral perfectionistisch bezig?