Hoe veilig is vliegen?

11 tips om ontspannen te vliegen

In de zomer stappen veel Nederlanders op het vliegtuig, maar lang niet iedereen zit even ontspannen in zijn stoel. Ongeveer een op de drie mensen ontwikkelt vroeg of laat vliegangst, zegt GZ-psycholoog en vliegangstdeskundige Jenet van Lubek van Stichting valk.

Mensen met vliegangst zijn hyperalert op bijvoorbeeld turbulentie en wat er allemaal in het vliegtuig gebeurt. Fronst de purser zijn wenkbrauwen, dan vrezen ze het ergste.

Vreemde piepjes zijn het bewijs dat er iets helemaal misgaat. Maar wat is er daadwerkelijk aan de hand? Hoe veilig is vliegen nu echt? De elf meest voorkomende vliegangsten, plus geruststellend advies.

1. De stewardess kijkt bezorgd

Mensen met vliegangst houden het cabinepersoneel vaak nauwlettend in de gaten. Kijken de stewardessen bezorgd? Zijn ze gehaast? Doen ze hun werk nog gewoon? Vliegangstdeskundige Jenet van Lubek: ‘Cabinemedewerkers zijn ook gewoon mensen.

De stewardess kijkt misschien wel zorgelijk omdat het net uit is met haar vriend. Of ze voorziet dat ze haar taxfree artikelen niet meer kan verkopen voor het einde van de vlucht.

Omdat we geen gedachten kunnen lezen, is het alleen maar ontzettend vermoeiend om zo alert te zijn. Zoek liever wat afleiding door bijvoorbeeld wat te lezen of een praatje te maken.’

2. De piloot zit niet in de cockpit

Wanneer het vliegtuig eenmaal op kruishoogte is, is er minder te doen voor de piloten, zegt Van Lubek. Het is daarom goed mogelijk dat een van de twee piloten buiten de cockpit is te zien. Omdat hij of zij even de benen wil strekken, of naar het toilet moet.

‘Sommige mensen met vliegangst zijn bang dat de piloot een hartaanval krijgt. Maar er zijn altijd twee piloten aan boord, en bij een lange vlucht zelfs drie. Er is dus altijd back-up.’

Van Lubek vertelt dat de piloten zelfs verschillende maaltijden krijgen. ‘Stel dat er iets mis is met het eten, dan worden ze tenminste niet allebei ziek.’

3. De vleugel beweegt

Aan boord is soms te zien dat de vliegtuigvleugels op en neer bewegen. Hoewel dat misschien eng oogt, betekent het niet dat ze zullen afbreken, zegt Van Lubek.

‘Integendeel zelfs, de vleugels zijn gemaakt van sterk en elastisch materiaal en de uiteindes moeten zelfs zo’n vier meter op en neer kunnen bewegen.

Veel mensen weten ook niet dat de vleugels voor de stevigheid uit één stuk bestaan; ze lopen dus door de romp van het vliegtuig heen.’

4. Het toestel zwenkt scherp

Het vliegtuig maakt allerlei bewegingen. Daardoor worden passagiers bij het opstijgen in hun stoel gedrukt en voelen ze dat het toestel in een bocht schuin komt te hangen. ‘Dat soort bewegingen kan vervelend aanvoelen,’ zegt Van Lubek.

‘Maar ons evenwichtsorgaan houdt ons voor gek. In een vliegtuig hebben we geen referentiekader: we kunnen niet zien wat het vliegtuig precies doet en hebben geen visueel houvast aan de omgeving.

Daardoor voelen alle bewegingen heftiger aan dan ze in werkelijkheid zijn. Blijf rustig doorademen en verzet je niet tegen die bewegingen, maar beweeg mee. Zoals een motorrijder die in een bocht helemaal schuin gaat hangen.’

5. Als er iets gebeurt, ben ik er geweest

De kans dat er iets ernstigs gebeurt tijdens een vlucht is minimaal. Een vliegtuig is – na een lift – het veiligste vervoermiddel. ‘Mensen beseffen vaak wel dat de kans op een auto-ongeluk vele malen groter is,’ zegt Van Lubek, ‘maar ze denken dat hun overlevingskansen in een auto groter zijn. Dat áls er iets gebeurt met een vliegtuig, het direct fataal is. Maar, in tegenstelling tot wat de meesten denken: 96 procent van de passagiers overleeft een vliegtuigongeluk.’

6. Er is een technisch defect

Voor vertrek wordt soms omgeroepen dat het vliegtuig vanwege een technisch defect niet kan vertrekken. Sommige mensen zouden dan het liefst direct uitstappen, zegt Van Lubek.

‘Maar een technisch defect kan ook slaan op een wc die niet doortrekt of een lampje dat het niet doet. Pas op met sombere speculaties en dingen invullen die je simpelweg niet weet.’

7. Ik raak in paniek

Sommige mensen zijn bang dat ze ­tijdens het vliegen in paniek raken en geen controle meer over zichzelf hebben. Van Lubek: ‘Maar je hebt wel degelijk controle over je gedrag. Door bijvoorbeeld rustig te ademen en je spieren te ontspannen, gaat het vaak al direct beter.’

8. Als vliegen veilig was, zouden die instructies niet nodig zijn

In de luchtvaart wordt niets aan het toeval overgelaten. Juist doordat er zoveel veiligheidsmaatregelen zijn, kan dat er paradoxaal genoeg voor zorgen dat mensen zich afvragen hoe veilig vliegen eigenlijk is, zegt Van Lubek. ‘Hoewel vliegen veilig is, willen de internationale luchtvaartreglementen toch dat mensen op de hoogte zijn van wat ze in geval van nood moeten doen.

Denk eens aan een cruiseschip. Ook daar staat de veiligheid bovenaan, en passagiers worden geïnstrueerd voor een eventueel noodgeval. Eigenlijk is er in trein en bus te weinig aandacht voor veiligheidsvoorschriften. De kans op een ongeluk in deze vervoermiddelen is immers veel groter dan in een vliegtuig.’

9. De motoren maken rare geluiden

Tijdens de vlucht maken de motoren verschillende geluiden, afhankelijk van hoe snel het vliegtuig vliegt. Net als in een auto, zegt Van Lubek. Bovendien, benadrukt ze, lucht is niet niks.

‘Zelfs in het hoogst onwaarschijnlijke geval dat beide motoren uitvallen, heeft het vliegtuig altijd nog zijn vleugels. Het vliegtuig wordt gedragen door de lucht en kan zweven. Het zal dus nooit loodrecht naar beneden vallen.’

10. Ik kan er niet uit

Inderdaad, maar dat hoeft ook niet. Aan alle behoeften wordt in het vliegtuig voldaan. Van Lubek: ‘Als je het benauwd krijgt, bedenk dan dat de lucht in een vliegtuig elke drie minuten wordt ververst. Het is er dus frisser dan in je eigen slaapkamer. Je kunt er gewoon ademhalen. Een benauwd gevoel zal hoogstwaarschijnlijk het gevolg zijn van een oppervlakkige ademhaling.’

11. Turbulentie: nu gaat het mis

Ook turbulentie jaagt voor veel passagiers schrik aan. En dat terwijl er nog nooit een vliegtuig enkel en alleen door turbulentie is neergestort, zegt Van Lubek.

‘Je kunt een vliegtuig beschouwen als een vis in het water. Een vis krijgt te maken met allerlei stromingen, maar heeft daar geen last van.’ Zo is het voor een vliegtuig ook: ‘Dat is erop gebouwd. Een vliegtuig kan 2,5 keer zoveel turbulentie aan als de maximale hoeveelheid die ooit is gemeten.’

Dat betekent niet dat we turbulentie leuk moeten vinden, zegt ze. ‘Je kunt je stoten of een kop hete thee over je heen krijgen. Daarom moet ook het cabinepersoneel gaan zitten met de stoelriemen vast. Maar turbulentie tijdens het vliegen is een kwestie van minder comfort, niet van minder veiligheid.’