Column: Ongewenste seks

Ik moest hieraan denken toen de Franse filosoof Bernard-Henri Lévy in de media opkwam voor zijn vriendje Dominique Strauss-Kahn, de van verkrachting verdachte topman van het IMF. Volgens de Amerikaanse justitie had ‘DSK’ gebrek aan impulsbeheersing getoond. In sommige krantenberichten werd hij zelfs vergeleken met een geile aap, hetgeen mij natuurlijk in het verkeerde keelgat schoot, want apen hebben hun seksuele drang best goed in de hand. Hoe zou een lagergeplaatste apenman anders kunnen overleven? Zodra hij maar naar een vrouw kijkt, zit de baas hem op zijn nek.

Amerikanen maken geen grapjes over ongewenste seksualiteit, zoals Nederland heeft mogen meemaken tijdens de ‘billenknijpaffaire’ rond VN-commissaris Lubbers. Maar als de beschuldigingen tegen DSK kloppen, gaat deze kwestie natuurlijk oneindig veel verder. Men vraagt zich terecht af waarom hij, en niet de ‘zij’ van dit verhaal, op zoveel steun heeft mogen rekenen.

In de biologie is verkrachting een bekend onderwerp. Het debat hierover begon met eenden. Woerden bespringen wijfjes vaak op een zeer ruwe manier en duwen hen daarbij onder water, soms tot verdrinking toe. Wetenschappers die dat ‘verkrachting’ (rape) noemden werden echter op de vingers getikt door feministen, die niet waren gediend van deze vergelijking. Immers: als het gedrag van eenden natuurlijk is, wordt dan niet de indruk gewekt dat dat ook voor de mens geldt? Voor dieren werd daarom de term ‘gedwongen copulatie’ (forced copulation) voorgesteld, hetgeen in mijn oren echter nauwelijks anders klinkt.

Verkrachting dient de voortplanting(?)
Maar toen kwam in 2000 het boek A natural history of rape uit, waarin verkrachting werd voorgesteld als een natuurlijk patroon dat de voortplanting dient. Niet alleen bij dieren, maar ook bij de mens. Het probleem met deze stelling was dat een geëvolueerd patroon genetisch moet vastliggen, en dat de minderheid die dit patroon vertoont zich beter moet voortplanten dan de meerderheid die het niet doet. Geen van beide vereisten kon echter worden bewezen. Bovendien worden ook kinderen verkracht die te jong zijn voor voortplanting, vrouwen die daar te oud voor zijn, en mannen. De theorie leidde vanzelfsprekend tot veel ophef, die niet heeft bijgedragen aan de goede naam van de evolutionaire psychologie waaruit ze voortkwam.

Onder de primaten is verkrachting ongebruikelijk. Alleen puberale orang-oetanmannen staan er bekend om; en zij doen het vooral als ze een vrouw tegenkomen ver weg van volgroeide mannen, die er anders een stokje voor zouden steken. Onder wilde chimpansees komt het voor dat mannen vrouwen dwingen met hen mee te gaan naar een afgelegen plek, waar ze proberen te copuleren zonder dat anderen zich ermee kunnen bemoeien. In gevangenschap is dat vrijwel uitgesloten, want een man die een bepaalde vrouw onder druk zet moet met álle andere vrouwen rekening houden. Eén gil en hij krijgt een hele meute krijsende vrouwen achter zich aan.

Dat zal hem leren zijn drijfveren in bedwang te houden op een manier waar Franse filosofen nog wat van kunnen leren.