Sterre van Leer: nieuwe gewoontes aanleren – een makkie

Tik voor de grap eens ‘veranderen is…’ in op je zoekscherm, en bekijk de aanvullingen waar Google mee komt: veranderen is moeilijk; veranderen is 2 stappen terug en 1 vooruit; veranderen is lastig. ‘Veranderen is makkelijk’, tikte ik eigenwijs. Google corrigeerde me met een reeks titels als: ‘Veranderen is nog niet zo makkelijk.’

Gek eigenlijk, want je hoeft maar om je heen te kijken om het tegendeel bewezen te zien. Veranderen is helemaal niet moeilijk; het gaat vanzelf. Nu is het licht, straks is het donker. De kop thee die net nog heet was, is nu afgekoeld. De bananenplant is in mijn week afwezigheid ontploft en heeft tien jonge scheutjes aan zijn stam. Het extra vetrolletje dat zich na een overdaad aan vakantiepannenkoeken en appeltaart rond mijn middel heeft genesteld: ook helemaal vanzelf ontstaan. Veranderen is helemaal niet moeilijk. Hetzelfde blijven – dat is pas lastig.

Alles stroomt, niets blijft hetzelfde, zeiden de oude Grieken al. Het blonde jochie dat het-leek-wel-gisteren nog uren in zijn kamer kon spelen met zijn plastic ridders is vandaag een man met donkere haren op de raarste plekken. Hij tilt mij op, in plaats van andersom. Zijn stem klinkt niet meer hetzelfde; hij ruikt anders; hij drinkt geen melk meer maar bier; geen cel in zijn lichaam is nog hetzelfde als toen. Dat wij mensen onszelf en elkaar beschouwen als redelijk consistente entiteiten is welbeschouwd een wonder. En alleen af en toe word ik overvallen door het gevoel dat elke ouder zal herkennen: wanneer is dit in vredesnaam gebeurd?

Veranderingsblindheid verklaart waarom we onze geliefden niet ouder zien worden. Waarom we pas te laat merken dat we overspannen raken en waarom we fijne weilandjes geleidelijk laten opslokken door bedrijventerreinen. Maar je kunt er ook je voordeel mee doen – als je bewust een verandering in gang wilt zetten, bijvoorbeeld, tegen de natuurlijke loop der dingen in.

Want alles mag dan voortdurend in beweging zijn, het stroomt niet per se in de richting waarin we dat het liefst zien. En daar begint het gedoe, want als we zeggen dat we willen veranderen, dan bedoelen we doorgaans: een gecontroleerde verbetering in de richting van een zelfgekozen doel. En gecontroleerde verbeteringen, die zijn in de natuurlijke loop der dingen helaas een stuk schaarser dan bananenstekjes en vetrolletjes.

Wil je iets veranderen in je leven? Neem dan een voorbeeld aan de tijd en doe het met piepkleine stapjes. Want als je er nauwelijks iets van merkt, gaat veranderen (bijna) vanzelf.