Cursus tegen rijangst: ‘Niet in het stuur knijpen’

Als je hartje Amsterdam woont, op zeven minuten fietsen van je werk, en je kind heeft al jong begrepen waar beentjes voor zijn – dan is een autoloos leven niet alleen goed mogelijk, maar zelfs lekker relaxed. Behalve wanneer je een neefje in de polder wilt bezoeken en dat met het openbaar vervoer vijf uur blijkt te kosten.

Op zulke momenten vraag ik me steevast af: waarom hebben wij geen auto?

Omdat ik niet durf te rijden, dus. Ik heb in de maanden na het behalen van mijn rijbewijs iets te vaak met buikpijn achter het stuur gezeten, en zelfs een stomme aanrijding veroorzaakt. Waardoor ik al snel besloot: auto’s en ik, da’s niks. Maar helemaal lekker zit dat me niet. Ben ik nou een volwassen vrouw? Vandaar dat ik meteen de telefoon grijp als ik lees over rij-instructeur en psychosociaal therapeut Karin Elshout, die een methode tegen rijangst heeft ontwikkeld en nu door heel Nederland rijangstspecialisten opleidt. Heeft ze die ook al in Amsterdam zitten?

Jawel, ik kan terecht bij counselor Désirée van Golen en rij-instructeur Martin Gieles. Het duo heeft Elshouts cursus net afgerond, maar de klanten stromen al toe. ‘Rijangst is een veelvoorkomend probleem,’ verklaart Van Golen tijdens ons intakegesprek. Ha, dat geeft me meteen een minder kneuzig gevoel.

Nog een opsteker: Van Golen zegt al snel te vermoeden dat mijn angst vooral voortkomt uit gebrek aan routine. Geregeld komt ze mensen tegen die zijn getraumatiseerd door ernstige ongelukken of bij wie meer speelt dan rijangst alleen (‘Het gaat vaak samen met klachten als agorafobie’). Maar bij mij lijkt de angst niet zo diep te zitten. ‘Volgens mij kom jij er al af met een aantal speciale rijlessen waarin je sleutelt aan je vaardigheden,’ zegt Van Golen. ‘Ik denk niet dat je een uitgebreid counselingtraject nodig hebt.’

Wel vindt ze in mijn verhaal een bevestiging van Elshouts theorie dat rijangst vaak de kop opsteekt in tijden van stress. In de periode dat ik mijn rijbewijs haalde, was het op mijn toenmalige werk namelijk een grote puinhoop. Maar half overspannen achter het stuur kruipen is dus vragen om problemen, weet Van Golen, zeker voor een onervaren chauffeur. Ook die boodschap doet me goed.

Twee dagen later is het Grote Moment daar: voor het eerst sinds zeven jaar ga ik weer rijden. Een lang vergeten buikkramp begeleidt me als ik in Martin Gieles’ auto achter het stuur kruip. ‘Gaat het?’ vraagt Désirée van Golen vanaf de achterbank. Ze is er standaard bij tijdens de eerste rijlessen van haar cliënten, om in de gaten te houden hoe ze achter het stuur zitten. ‘Mensen gaan vaak hoog ademhalen als ze gespannen zijn, maar dat vergroot de spanning,’ legt ze uit. ‘Net als krampachtig in het stuur knijpen.’

Oké, diep ademhalen dus, de armen losjes op ‘tien over twee’ en rijden maar. De eerste kilometers bedient Gieles pedalen en wisselbak nog; pas als we de stad achter ons hebben gelaten, krijg ik ook die onder mijn hoede. Jippie-ai-ee! Ik was vergeten hoe het voelt als je een diesel op een mooi toerental weet te houden. Waarom heb ik mezelf toch wijsgemaakt dat dit niks voor mij is?

Een aantal onoverzichtelijke wegsituaties en lelijke manoeuvres later weet ik weer hoe dat kwam. Gelukkig is Gieles de vriendelijke rust zelve. Hij weet zijn aanwijzingen zo te doceren dat ik ze ook opneem, en geeft praktische tips die ik jaren geleden al had moeten krijgen. ‘Met een les of vijftien kun jij wel veilig alleen de weg op,’ zegt hij – en ik geloof hem.

Maar Van Golen maakt ook een rake slotopmerking. ‘Ik zou je deze lessen alleen aanraden als je van plan bent daarna geregeld de weg op te gaan,’ zegt ze. ‘Doe het vooral niet omdat je autorijden als graadmeter voor volwassenheid ziet. Dat ís het niet.’

Inderdaad, denk ik als ik weer langs de grachten fiets, kiezen voor een autoloos leven is niet kinderachtig. Maar het visitekaartje van Martin Gieles krijgt toch een plekje in mijn agenda. Voor je-weet-maar-nooit. De keus is nu aan mij en dat voelt goed.