De Australische verpleegster Bronnie Ware schreef een boek over de dingen waar mensen op haar sterfbed spijt van hebben (Als ik het leven over mocht doen; het komt eind dit jaar uit in Nederland). Met stip op nummer één: ‘Ik wilde dat ik de moed had gehad om mijn eigen leven te leiden, in plaats van het leven dat anderen van me verwachtten.’
Als je praat met oudere mensen, word je getroffen door het gewicht van die niet-geleefde levens. Ze blijven hardnekkig rond hun eigenaars fladderen als vleermuizen rond een donker huis. En hoe ouder we worden, hoe zwarter de lucht ervan ziet.
Tenslotte liggen er steeds meer afslagen achter ons die we niet genomen hebben. En hoe definitiever de gevolgen van die keuzes, hoe levendiger je je kunt voorstellen dat het óók totaal anders had kunnen gaan – als je wél naar Canada was geëmigreerd, niet die baan had afgeslagen, voor die andere man had gekozen.
Bronnie Wares boek lijkt me een duidelijke boodschap aan de levenden. Wat er al achter ons ligt, kunnen we niet veranderen. Maar wat er voor ons ligt – daar kunnen we nu nog alle kanten mee uit.
