Het houdt je in het hier en nu
Je zou je moeten concentreren op het lezen van een rapport, briefing, handleiding of wat dan ook, maar dan komt er een berichtje binnen, check je meteen even het nieuws, je social media – en wat voor weer wordt het eigenlijk komende week?
Aan het eind van de dag heb je het gevoel niet genoeg gedaan te hebben (wat misschien ook zo is) terwijl je wél de hele dag achter een scherm hebt gezeten.
Vrijwel iedereen heeft daar last van: bij een onderzoek onder 1600 respondenten gaf 2 van de 3 aan het heel moeilijk te vinden om te focussen. Een derde daarvan zei dat 10 minuten aan één stuk het absolute maximum was, maar vaak was het nog korter.
Papier bliept niet, heeft geen pop-ups, geeft geen licht. Je kunt hooguit bladeren, maar niet naar iets heel anders zappen. Kortom, er is veel minder afleiding, waardoor je veel sneller in flow komt. En dan is het ineens uren later en heb je zowaar een roman – of dat rapport – gelezen.
J. Christiansen, Failure to focus. Distractions are killing our ability to focus at work and at home, Crucial Learning, 2022
Je neemt informatie beter op
Het vermoeden bestond al langer, maar een grootschalige meta-analyse onder ruim 170.000 proefpersonen uit 19 landen bewees dat het ook echt klopt: als we iets van papier tot ons nemen, onthouden we het beter dan van een scherm.
In de analyse werden alleen onderzoeken opgenomen waarbij de papieren en digitale versie gelijkwaardig waren, dus zonder links en met een soortgelijke lay-out. Toch was het verschil flink: het leesbegrip bleek bij de digitale versie 67 procent lager.
Ook viel op dat het verschil in recente onderzoeken groter was dan in de oudere. Digitaal lezen went dus niet – integendeel. Waarom we teksten van papier beter begrijpen, is niet helemaal duidelijk. Volgens de onderzoekers kennen we digitale teksten mogelijk minder autoriteit toe, omdat iedereen van willekeurige informatie op internet kan zetten.
Ook kan iets fysieks in handen hebben ertoe leiden dat je er meer zorg en aandacht aan besteedt. Voor de Zweedse overheid waren de uitkomsten in elk geval aanleiding om tablets van scholen te verbannen en leerlingen weer uit echte boeken te laten lezen.
Bron: P. Delgado e.a., Don’t throw away your printed books. A meta-analysis on the effects of reading media on reading comprehension, Educational Research Review, 2018
Je brein gaat aan het werk
Heb je een onleesbaar handschrift? Laat dat je er niet van weerhouden om toch regelmatig pen en papier te pakken.
Een recente studie laat namelijk zien dat schrijven een boost geeft aan je geheugen en lerend vermogen: op hersenscans was te zien dat de activiteit in die hersengebieden omhoogschoot als iemand iets met de hand opschreef, terwijl dat veel minder gebeurde als er werd getypt.
De verklaring? Het vormen van letters vergt veel controle over je hand en vingers waardoor je brein meer wordt gestimuleerd. Kinderen die op een computer of tablet hebben leren lezen en schrijven, hebben daarnaast niet in hun lichaam kunnen voelen hoe het is om de verschillende letters te produceren.
Daardoor vinden ze het vaak lastiger om bepaalde letters van elkaar te onderscheiden. Het advies is dan ook om kinderen ‘lekker ouwerwets’ met de hand te leren schrijven en dat zelf ook (weer) vaker te doen. Bonusvoordeel: je handschrift knapt er vanzelf van op.
Bron: F.R. van der Weel, A.L.H. van der Meer, Handwriting but not typewriting leads to widespread brain connectivity. A high-density EEG study with implications for the classroom, Frontiers in Psychology, 2024
Papier stimuleert de zintuigen
Zo’n prachtig notitieblokje nodigt uit tot bewonderen, voelen en ruiken. Zo snuffelen veel mensen aan een boek voor ze het openslaan. Het stimuleren van de zintuigen heeft invloed op hoe we ons voelen – en dat geldt extra voor geur.
Uit onderzoek blijkt namelijk dat geuren via de neus een directe route nemen naar de hypocampus en amygdala. Deze breingebieden zijn samen verantwoordelijk voor de verwerking van emoties, waardoor ze direct een gevoel oproepen, zowel positief als negatief.
En uit een kleinschalig onderzoek bleek dat oude boeken naar chocolade en hout ruiken. Wie wordt daarvan nou niet gelukkig?
Bronnen: C. Walsh, What the nose knows (…), The Harvard Gazette, 2020 / C. Bembibre, M. Strlic, Smell of heritage. (…), Heritage Science, 2017
Er zit liefde in
Aardig hoor, zo’n verjaardags-appje, maar een kaart of handgeschreven brief voelt heel anders: de afzender heeft moeite gedaan, over je nagedacht. Daardoor heeft het voor zowel zender als ontvanger veel meer betekenis.
En hoewel grafologie niet officieel erkend is als wetenschap, zou je uit iemands handschrift ook nog eens veel kunnen afleiden over diens persoonlijkheid. Zo wijzen ronde letters op creativiteit en de maker van kleine, puntige letters zou weleens een introvert, intelligent, maar ook intens iemand kunnen zijn.
Hellen de letters naar rechts, dan staat de afzender open voor nieuwe ervaringen; hellen ze naar links, dan is dat bij rechtshandigen een teken van rebellie. Staan de letters netjes rechtop, dan laat de schrijver zich niet snel afleiden door emoties.
Dus het is niet alleen extra lief als iemand je iets handgeschrevens stuurt, je kunt als ontvanger ook de pseudopsycholoog uithangen.
