Mijn verwende ik

De vraag

‘Weet je wat het is…’ biechtte ik laatst op aan een vriendin.

‘Ik voel me constant tekortschieten. Op werkvlak, bijvoorbeeld: ik doe nooit voldoende en wat ik doe, voelt als niet goed genoeg. Dat maakt me moe en gestrest, waardoor ik juist minder goed functioneer en dan dáár weer over ga piekeren.’

Ik wil graag af van die stem die maar blijft roepen dat ik harder moet werken en beter moet presteren, vroeger moet opstaan en lui ben als ik een dag niks doe.

De techniek

Een methode die daarbij kan helpen is de Transactionele Analyse (TA). Je leert belemmerende overtuigingen om te buigen, zodat je meer vrijheid ervaart in de keuzes die je maakt.

Eerst onderzoek je op basis van welk ‘script’ – zoals zo’n overtuiging wordt genoemd – je nu bepaalde keuzes maakt. Heb je dat eenmaal helder, dan kun je ze bijvoorbeeld aanpakken met het Volwassene-Ouder-Kind-model.

Daarbij wordt gekeken naar welke rollen – oftewel egoposities – je gedurende een dag inneemt. De Ouder kan zowel Kritisch als Voedend (helpend) zijn, het Kind kan Aangepast zijn (gericht op anderen), maar ook Vrij (gericht op zichzelf).

Vervolgens kun je gaan oefenen om de aangenomen egopositie bewust in te ruilen voor de rol van Volwassene. Dat betekent dat je niet vanuit een belemmerende overtuiging reageert, maar de situatie objectief bekijkt en op basis daarvan handelt.

De sessie

Ik meld me bij TA-coach Bartje van Heel. Om de dieperliggende oorzaken van het script dat me belemmert te onderzoeken, beantwoord ik eerst de vraag van wie of wat ik geen nee mag zeggen op bijvoorbeeld werkverzoeken.

Na wat nadenken en graven in scenario’s van vroeger, realiseer ik me dat mijn ouders me vaak verwend noemden. Ik wilde alles en wel nú.

In de Transactionele Analyse is dat het Vrije Kind: levenslustig als positieve kant, maar met het risico op grenzeloos en egocentrisch gedrag. Ik had het als kleuter al, maar ook na mijn studie: ik wilde in mijn tussenjaar naar het Midden-Oosten, maar daarvóór ook met een vriendin op vakantie naar Spanje.

Het lukte door hard te werken en geld te lenen. Mijn moeder ondersteunde me met een financiële bijdrage, maar verwend vond ze het wel, dat ik álles wilde.

Mijn script klinkt daardoor ongeveer zo: ‘Veel willen is verwend, maar als je hard werkt, zien we dat door de vingers.’
‘Je wilt én elke week uit eten én op vakantie én iets nieuws voor in huis, dus hop, aan de slag,’ zeg ik vaak tegen mezelf in de rol van Kritische Ouder.

Het Aangepaste Kind in mij luistert daarnaar en gaat snel aan het werk. Het Vrije Kind is blijkbaar nergens meer te bekennen. Ergens jammer, want daarmee was meer lol te bleven.

Zo’n interne dialoog is heel normaal, legt Van Heel uit. ‘Iedereen schiet de hele dag door van de ene naar de andere egopositie. De kunst is om te doorzien op welk moment je er last van hebt. In mijn geval dus onder meer wanneer ik maar doorga terwijl ik eigenlijk een break nodig heb.

Op dat moment kun je de neutrale stem van de Volwassene tussen Ouder en Kind laten komen, adviseert Van Heel. ‘Die stelt je de vraag: “Wat wil jíj?” Zonder dat je in een Ouder- of Kind-positie schiet.’

Het effect

Ik oefen het een paar weken later als ik vanuit Amsterdam naar Den Haag reis om te borrelen met een vriendin. Vooraf heb ik bedacht: maximaal drie drankjes en uiterlijk om acht uur weer richting huis, want morgen wordt een drukke werkdag.

De avond verloopt zo bijzonder dat ik om half negen nog op het terras zit. Ik merk dat de Kritische Ouder dat niet fijn vindt (‘Wat hadden we nou afgesproken? Rond het eens af!’).

Op advies van Van Heel vraag ik mezelf bij het horen van die stem af: moet ik hiernaar handelen? Om het antwoord te krijgen neem ik tijdens een toiletbezoek een moment om dat te doorvoelen: wat wil ík? Wat wil de Volwassene? Nou, dit gesprek even voorzetten, nog een drankje en dan naar huis.

Als ik iets na tien uur naar het station loop, voel ik me rustig en tevreden. De Kritische Ouder murmelt nog wat onaardige dingen (‘Dat wordt moe opstaan morgen, hè?’) maar ik luister niet en zet een ontspannend muziekje op.

Vind ook een coach die bij je past op coachfinder.nl