Met deze 8 opdrachten vergroot je je creativiteit (+oplossingen)

Mozart en Van Gogh waren het. Knutselmoeders en wetenschappers die – eureka! – de ene briljante ontdekking na de andere doen, zijn het ook. Crea­tieve mensen denken buiten de gewone kaders en weten telkens weer originele oplossingen te bedenken voor problemen. Dat willen we allemaal wel. Maar kunnen mensen die ‘met moeite bedenken wat ze dit jaar weer zullen schenken’ wel leren creatief te denken?

Gelukkig wel. Creativiteit is geen onveranderlijk talent, maar een vaardigheid, net als bijvoorbeeld taalgevoel of sportiviteit. Sommige mensen leren in één vakantie een vreemde taal, anderen zetten schijnbaar moeiteloos een toptijd neer op de honderd meter horden. Toch kunnen ook mensen met minder talent zich redden in het buitenland en medailles halen. Ze moeten alleen wat meer hun best doen. Datzelfde geldt voor creativiteit.

Hoe kun je je creatieve geest dan stimuleren? Allereerst door jezelf te trainen anders te kijken. Creatievelingen, of het nu knutselmoeders zijn of wereldberoemde kunstenaars, blijken de wereld namelijk anders waar te nemen dan anderen. De meeste mensen zijn efficiënte waar­nemers. De hele dag door worden we immers overspoeld met informatie, en ons brein is erin getraind om die informatie te filteren. Dingen die belangrijk zijn, dringen door tot ons bewustzijn; irrelevante ‘ruis’ verdwijnt naar de achtergrond. Daarom kunnen we op een feestje verstaan wat onze gesprekspartner zegt, ondanks de ­muziek en het geroezemoes.

Maar dat filtermechanisme beperkt ook de mate waarin we openstaan voor slimme oplossingen. In een experiment kregen proefpersonen een krant voor hun neus met de opdracht het aantal foto’s te tellen. Halverwege de krant stond een advertentie van een halve pagina groot, met in koeienletters de volgende tekst: “WIN 150 EURO ALS JE DE ONDERZOEKER VERTELT OVER DEZE ADVERTENTIE.”

Verbazingwekkend genoeg waren de meeste proefpersonen zó geconcentreerd op het tellen van de foto’s, dat ze de advertentie over het hoofd zagen. De mensen die de advertentie wél zagen, waren over het algemeen creatieve types. Creatieve mensen ‘zien’ dus dingen waar gewone mensen overheen kijken.

Verder is er een verband tussen het ‘haha-­gevoel’ bij humor en het ‘aha-gevoel’ bij creatieve ontdekkingen. In een experiment werd een groep studenten in tweeën gedeeld. De ene helft keek gezamenlijk naar een video van een cabaret­programma, terwijl de andere helft die video niet te zien kreeg. Na afloop werd bij iedereen een creativiteitstest afgenomen. Het bleek dat de studenten uit de cabaretgroep veel hoger scoorden dan de andere studenten. Ook humor is dus een faciliterende factor voor creativiteit.

Genoeg theorie, tijd voor het praktijkgedeelte. Denk aan een hilarisch moment en houd uw ogen open. En lukt het niet meteen, onthoud dan: oefening baart kunst!

Opdracht 1: Taart snijden

We beginnen met een opdracht waarbij u een taart in acht gelijke stukken moet verdelen. Er is alleen één probleem: u mag maar drie keer snijden. Veel succes!

Niet gelukt? Probeer eens een ander standpunt in te nemen. Denk eens aan een driedimensionale weergave van een taart…

Opdracht 2: Sneltekenen

Nu gaan we tekenen. Hieronder ziet u 16 lege vakjes. Het is de bedoeling dat u in drie minuten tijd zo veel mogelijk vakjes verandert in een ander voorwerp, bijvoorbeeld een kop koffie of een ladekastje. Steek niet te veel tijd in de precieze uitwerking van uw ideeën; het gaat erom een zo divers mogelijke serie samen te stellen.

Opdracht 3: Schatgraven

Stel u voor dat het vak hiernaast een stuk grond is, waarin iemand een schat heeft begraven. Zet zonder na te denken een kruis op de plek waar u de schat zou gaan zoeken.

Opdracht 4: Associëren

De volgende opdrachtjes zijn associatie-oefeningen. Ze zijn bedoeld om uw brein snel in de creatieve stand te zetten.

• Begin bij een willekeurig woord en associeer steeds verder. Een associatieketting met ‘water’ zou bijvoorbeeld kunnen zijn: water – drinken – cola – Amerika – Bush – Irak – oorlog – vrede – kerst – kaarsjes – vet – patat – mayonaise. Pak nu pen en papier en probeer in één minuut zo veel mogelijk associaties te maken op het woord ‘paddestoel’.

Hoeveel had u er? Probeer het nog eens met een ander woord (bijvoorbeeld ‘viool’ of ‘diamant’) en probeer het aantal met 50 procent te vermeerderen ten opzichte van de paddestoelketting.

• Maak een associatieketting die begint bij ‘schoen’ en via ‘sushi’ eindigt bij ‘lood’. (U mag zelf natuurlijk ook andere termen bedenken.)
• Probeer zo veel mogelijk overeenkomsten te vinden tussen twee termen. Bijvoorbeeld: ‘zonnebloem’ en ‘spiegelei’ hebben gemeen dat ze geel zijn, een ronde kern hebben, op een boerderij te vinden zijn, een sunny side up hebben enzovoorts. Probeert u het eens met ‘voetbal’ en ‘meeuw’.

Opdracht 5: Stel je voor…

Bij deze oefening staat verbeeldingskracht centraal. Bedenk bijvoorbeeld wat er zou gebeuren als mensen niet in huizen, maar in koelkasten zouden wonen. We droomden over sneeuwballengevechten. We zouden altijd een zaklamp bij ons hebben, omdat het licht uitgaat als de deur sluit. Frigide types hadden een goed excuus: ‘Vanavond niet, schat. Ik ben verkouden.’ Rijke stinkerds zouden hun geld in de vriezer bewaren in plaats van op de bank. En met kerst had iedereen een cold turkey. En wat zou er gebeuren als mensen elkaar voorwerpen konden toesturen via gedachtekracht, als de tijd achteruit zou lopen, als de wereldheerschappij morgen zou worden overgenomen door bromvliegen?

Opdracht 6: Puzzelen maar

Tijd voor een breinbreker. De glazen moeten afwisselend vol en leeg naast elkaar staan. Daarvoor mag u maar één glas verplaatsen. Succes!

Opdracht 7: Lijnen trekken

Vorige opdracht te makkelijk? Probeer deze dan eens. Het is de bedoeling om deze negen punten met vier opeenvolgende rechte lijnen te verbinden. U mag uw pen niet van het blad opheffen.

Opdracht 8: Kamelen tekenen

Ten slotte nog een tekenopdracht, om te kijken of u iets heeft opgestoken. Uw taak is om een kameel te tekenen in onderstaand vakje. Besteed geen tijd aan de details, het gaat net als bij de vlakjesoefening om het globale idee.

De oplossingen

Opdracht 1

Opdracht 2

Moeilijker dan u dacht? Gemiddeld vullen de meeste mensen negen vakjes in drie minuten. Het blijkt lastig om een simpele rechthoek vanuit verschillende gezichtspunten te bekijken. Misschien dat de volgende suggesties u op ideeën kunnen brengen.

• Het vakje bevindt zich in de lucht, of juist onder water
• Het vakje is eetbaar
• U bent een kind
• U bent een boekhouder of voetbalcoach
• U zit in een bioscoop
• U bent op een camping
• Het vakje is brandbaar
• Het vakje is heel groot of juist klein
• U speelt een gezelschapsspel

Opdracht 3

En? Heeft u de schat gevonden? Waarschijnlijk was hij al weg. De kans is namelijk groot dat uw kruisje zich ergens in het gearceerde gedeelte bevindt. Uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen een voorkeur hebben voor dit gebied. Dat is natuurlijk niet erg als u de eerste bent die de schat probeert op te graven, maar wel als vele anderen u voorgingen. Uw kansen stijgen als u op een andere plek zoekt dan de rest (tenzij de schatbegraver zelf ook niet erg origineel is, natuurlijk).

Opdracht 4 en 5

Alle oplossingen bij deze opdrachten zijn natuurlijk goed. Zie het als een soort stretchen voor de geest. En wie weet blundert u al associërend of fantaserend nog tegen het ultieme Sinterklaascadeau aan…

Opdracht 6

Neem het vijfde glas en giet de inhoud in het tweede lege glas. Op die manier heeft u afwisselend een leeg en vol glas.

Opdracht 7

Dit is de meest logische oplossing. Maar er zijn er meer. Creativiteit betekent uit je denkkaders treden en op zoek gaan naar minder voor de hand liggende oplossingen. Mogelijk wordt uw creativiteit gestimuleerd als we de ­beperkingen nog groter maken. Probeer de punten te verbinden met één enkele lijn. Onmogelijk? Nee hoor.

Gebruik geen potlood of fineliner, maar een extreem dikke kwast en verf. Zo kunnen alle punten met één rechte lijn verbonden worden. Een andere creatieve oplossing is het blad papier met de negen punten zodanig op te vouwen dat de punten in drie rijen op elkaar komen te liggen, zodat je er vervolgens met een potlood of scherp voorwerp doorheen kunt snijden. Op die manier zijn de negen punten ook met elkaar verbonden. Flauw? Misschien wel. We hadden immers niet afgesproken dat er ook vals gespeeld mocht worden. Maar waarom zou u zich laten leiden door ongeschreven regels?

Opdracht 8

Hoe ziet uw kameel eruit? Is het een zijaanzicht met links de kop en rechts de staart? Niet echt origineel. Gek genoeg tekenen de meeste mensen een kameel op deze manier. Een enkeling plaatst de kop rechts en de staart links, maar daar houdt de variatie meestal wel op. Waarom zou u het beest niet van voren tekenen, van boven of juist van onderaf? En waarom mag het dier niet zitten op een bank? Of dansen op een feest? Doe de opdracht nog eens en laat uw fantasie de vrije loop.