De meestgestelde vragen over hooggevoeligheid

Vanaf welke leeftijd kan hooggevoeligheid gediagnosticeerd worden?

Hooggevoeligheid is geen psychische stoornis, maar een afkorting van de persoonlijkheidseigenschap hoogsensitiviteit (HSP staat voor hoog sensitief persoon).

Een op de vijf mensen wordt geboren met deze gevoeligheid voor omgevingsprikkels. Het is dus niet mogelijk een diagnose te krijgen; je hébt geen HSP, je bént het. Je kunt hier een test doen om te kijken of je hoog scoort op hooggevoeligheid.

Bij kinderen kun je merken dat ze bijvoorbeeld snel last hebben van labeltjes in kleding of harde geluiden of dat ze heel zorgzaam en empathisch zijn, of dat ze niet willen kijken naar tekenfilmpjes waar andere kinderen geen problemen mee hebben. Sommige kinderen trekken zich terug als het te druk voor ze wordt, maar er zijn ook hoogsensitieve kinderen die juist zelf heel druk worden van alle prikkels.

Hoe weet je of iemand een HSP is? En hoe ga je daarmee om?

Een HSP is gevoeliger voor prikkels dan de meeste mensen. Daardoor ziet en voelt hij of zij vaak meer dan anderen. Daarnaast verwerken ze prikkels en informatie ook grondiger en dieper.

Dit kan fijn of nuttig zijn; ze kunnen bijvoorbeeld intens genieten van mooie muziek of kunst, of heel nauwkeurig zijn in hun werk. En ze zijn vaak heel empathisch. Maar het kan ook snel te veel zijn en een HSP heeft meer tijd nodig dan een ander om zijn ervaringen te verwerken.

Geef een HSP dus de ruimte en rust om te herstellen van prikkels, en uit je waardering voor zijn of haar gevoeligheid. Het is in principe een mooie eigenschap, maar je kunt er erg veel last van hebben onder stress of in nare omstandigheden.

Hoe kun je je het best verdiepen in hoogsensitiviteit als je zelf een HSP bent, zodat je er beter mee om leert gaan?

Er zijn tal van (zelfhulp)boeken over hooggevoeligheid te vinden, en ook het internet staat inmiddels vol met informatie over deze eigenschap. Het is alleen moeilijk het kaf van het koren te scheiden, lang niet alles wat er verschijnt is degelijk onderzocht.

De boeken van psycholoog en HSP-grondlegger Elaine Aron blijven goed om mee te beginnen en zijn voor veel mensen een eye-opener. Psychologie Magazine ontwikkelde samen met hoogsensitiviteitsexpert Esther Bergsma de online training Hoogsensitiviteit als kracht.

In deze training wordt precies uitgelegd wat de kenmerken zijn, breng je in kaart waar je tegen aan loopt, leer je omgaan met prikkels en overprikkeling, en leer je wat je kunt doen om optimaal te gaan profiteren van je bijzondere talenten.

Hoe kun je het beste met prikkels omgaan? Ik raak snel overprikkeld.

Veel HSP’s ervaren twee kanten van de medaille: intens genieten van muziek is heerlijk, maar je wordt ‘gek’ van een tetterende radio die anderen slechts als achtergrondgeluid waarnemen. Meeleven is mooi, maar continu meegesleept worden in de emoties van anderen is uitputtend. Als je hier niet mee leert omgaan kun je chronisch overprikkeld raken. HSP’s hebben niet voor niets meer kans op burn-out en depressie.

De kunst is om goed je grenzen te bewaken, je omgeving te optimaliseren en veel herstelmomenten in te bouwen. Vraag dus als het nodig is om een rustigere werkplek, draag oordoppen of een koptelefoon. Ga regelmatig alleen naar buiten. Dim het licht, draag een zonnebril.

Overprikkeling voorkomen is nog veel beter dan ervan herstellen! Gelukkig zijn HSP’s ook gevoeliger dan anderen voor positieve invloeden. Omring jezelf dus vooral met mensen en dingen waar je rustig en blij van wordt, dat helpt enorm als je moet herstellen van een drukke dag.

Wat is het grootste verschil tussen autisme en hooggevoeligheid?

Prikkelgevoeligheid is ook een kenmerk van autisme. Het grote verschil is echter dat mensen met autisme meestal moeite hebben met inlevingsvermogen; ze voelen niet automatisch aan wat er in een ander omgaat. Terwijl het inlevingsvermogen van HSP’s juist bovenmatig is ontwikkeld. Zij zien vaak al aan een subtiele blik of lichaamshouding wat er met iemand aan de hand is.

Ik durf niet snel te zeggen dat ik een HSP ben, want mensen vinden dat al gauw aanstellerij. Tips?

Sommige mensen doen lacherig over hoogsensitiviteit. Misschien omdat er soms een wat zweverig imago aan kleeft. Je hoeft niet iedereen te vertellen dat je HSP bent of te overtuigen dat je je niet aanstelt.

Mocht je dat toch graag willen: vertel mensen dat er inmiddels vrij veel onderzoek is gedaan naar deze eigenschap en dat het niets zweverigs is. Een op de vijf mensen (en dieren!) wordt geboren met een gevoeliger zenuwstelsel. Dit heeft ook een evolutionaire functie; je reageert bijvoorbeeld sneller op gevaar.

HSP’s zijn vaak ook hele goede werknemers. Het is alleen wel erg belangrijk voor je om op tijd rust te nemen en je kunt misschien niet op dezelfde manier aan alles meedoen als een ander. Als je zelf je grenzen goed bewaakt zonder daar ingewikkeld over te doen, dan zullen anderen het ook sneller accepteren. Jij hebt dat nu eenmaal nodig om optimaal te kunnen functioneren, prima toch?

Hoe kun je het beste omgaan met hooggevoeligheid bij kinderen?

• Pas op voor te drukke omgevingen: hooggevoelige kinderen moeten veel energie gebruiken om alle prikkels te verwerken die op ze afkomen. Als drukte te lang aanhoudt kunnen ze daarop reageren met heftige emoties; ze worden heel boos of huilerig. Geef het kind regelmatig de mogelijkheid zich terug te trekken of af te sluiten.
• Geef hoogsensitieve kinderen tijd om tot actie te komen
• Doordat ze informatie diepgaand verwerken duurt het vaak wat langer om opdrachten te volbrengen
• Help het kind zijn gevoeligheid te zien als talent
• Help je kind begrijpen dat het gevoeliger is dan de meeste anderen, en dat dat niet slecht is maar juist mooi. Ze kunnen meer genieten, zijn creatiever, hebben vaak een positief effect op anderen. Wie zijn sensitiviteit ziet als talent wordt veerkrachtiger!