Clocky is de eerste wandelende wekker en de ultieme uitvinding voor iedereen die zijn bed niet kan uitkomen. Je bepaalt zelf het aantal sluimerminuten en zodra die om zijn, springt de wekker van het nachtkastje en rijdt door de kamer terwijl hij irritante geluiden maakt.
Kickstart je persoonlijke groei: 3 topoefeningen van experts
Zorgen dat je niet overprikkeld raakt, dat je je grenzen helder hebt en doet wat je graag wilt: hoe ...
Lees verderDe enige manier om het ding stil te krijgen is je bed uitkomen en hem zoeken. Tegen die tijd is zelfs de meest verstokte slaper wakker. Het is een typisch voorbeeld van wat psychologen een ‘sterke situatie’ noemen.
Oftewel: een situatie waarin omgevingsfactoren de baas zijn over ons waardoor persoonlijke verschillen tussen mensen wegvallen. Iedereen, van ochtend- tot avondmens, komt zijn bed uit als die wekker rondholt. Net zoals automobilisten stoppen voor een rood stoplicht.
Is het licht echter oranje, een ‘zwakke situatie’, dan is de betekenis minder duidelijk en speelt iemands karakter een rol. De een geeft gas, de ander remt voortijdig. Hetzelfde geldt voor een wekker met alleen een uitknop: wie discipline heeft staat op, anderen blijven eindeloos snoozen.
Ontwerpers, bedrijven en de overheid maken aan de lopende band gebruik van dit soort sterke situaties om gewenst gedrag af te dwingen. Denk aan de zomertijd: ingesteld om energie te besparen.
Of aan Apple, dat besloot op slechts één plek in het enorme kantoor toiletten te bouwen zodat mensen van verschillende afdelingen en rollen elkaar zouden ontmoeten.
Waarom is een sterke situatie zo’n krachtig middel om gedrag te veranderen? Omdat we verplicht zijn ons eraan te conformeren. Daar kun je op persoonlijk vlak handig gebruik van maken; bijvoorbeeld op het werk, zegt Ben Tiggelaar, expert in motivatie en gedragsverandering.
1. Zet een wekker
Aan het einde van de dag vaak het gevoel dat je te weinig hebt gedaan? De meeste mensen hebben (enige) druk nodig om te kunnen functioneren en creatief te zijn.
Als de druk ontbreekt – bijvoorbeeld omdat de deadline nog niet morgen is – kun je die voor jezelf creëren met een kookwekker op het bureau of een stopwatch. Door jezelf te ‘dwingen’ taken binnen een bepaald tijdsbestek te doen, werk je effectiever.
Het tikkende geluid van de wekker heeft bovendien als effect dat je je onbewust beter kunt concentreren. Ben Tiggelaar keek deze methode af bij een automonteur die zichzelf voor elke reparatie een standaardtijd gaf. Sindsdien gebruikt hij een wekker bij het schrijven van zijn columns.
Hij deelt het proces op in drie onderdelen: research, een eerste opzet maken en verfijnen. Voor elk onderdeel bepaalt hij hoelang hij ermee bezig wil zijn. ‘Natuurlijk loop ik uit,’ zegt hij, ‘maar veel minder dan wanneer ik mezelf eindeloos de tijd geef.’
2. Schakel internet écht uit
Voor het grootste deel van onze werkzaamheden gebruiken we de computer. Jammer genoeg zit dat ding vol verleidingen die ons ervan afhouden datgene te doen wat we zouden moeten doen.
Het laatste nieuws checken, bijblijven via Twitter en Facebook en e-mail beantwoorden; je bent zó een uur verder. Vaak hebben we niet eens in de gaten hoeveel tijd we spenderen aan sociale media.
Natuurlijk kun je je voornemen om niet op Facebook te klikken of de wifi-verbinding uit te schakelen, maar dat werkt vaak niet afdoende. De oplossing is het installeren van een speciaal programmaatje waardoor de computer zich gedraagt alsof hij (tijdelijk) niet is aangesloten op internet.
Het mooie is: die blokkade is niet zomaar op te heffen om toch even de mail te checken. Eerst moet de computer worden herstart en daartoe zijn we niet snel geneigd, blijkt uit onderzoek door ontwikkelaars van dit soort apps.
3. Spreek stilte-uren af met collega’s
Naast e-mail en sociale media zit ook de werkplek zelf vol verleidingen; vooral in een kantoortuin. En afleiding is funest voor onze prestaties. Het brein heeft tijd nodig om op te starten; voor sommige taken is dat wel vijftien minuten.
Steeds als je wordt gestoord – een vraag van een collega, de koffiemok van de buurman die omvalt – begint dat proces opnieuw. Op kantoor creëer je een sterke situatie door een stilte-uur in te stellen.
Spreek bijvoorbeeld af met collega’s dat je een aantal uur per dag, bijvoorbeeld van 10.00 tot 12.00, niet wilt worden gestoord. Om jezelf en anderen een duidelijk signaal te geven, kun je tijdens die uren zelfs fysiek op een andere plek gaan zitten.
4. Hang to-do-lijstjes in het zicht
We hebben het allemaal druk en kunnen niet alles onthouden. Een te vol hoofd werkt bovendien verlammend en maakt ons minder productief. Lijstjes maken helpt, zegt Ben Tiggelaar. Van losse ideeën tot acties, prioriteiten en projecten.
Maar: ‘Alles wat we niet zintuiglijk waarnemen, werkt niet.’ Je creëert dus pas een sterke prikkel voor jezelf door je prioriteitenlijstjes in het zicht te hangen of ze op het bureaublad te laten verschijnen. Natuurlijk kun je ze dan nog negeren, maar ontsnappen is minder makkelijk als je er steeds mee wordt geconfronteerd.
Een andere mogelijkheid: maak elke dag op een vast moment een to-do-lijst (zet die in je agenda en stuur jezelf een herinnering) volgens het Premack-principe: doe eerst de rotklussen. Geef alle taken een cijfer van ‘minst leuk’ naar ‘leukst’ en begin met de laagst scorende taak. Zo is elke volgende klus een beloning voor de vorige.
5. Deel je goede voornemens
Op tijd naar huis gaan, vaker ‘nee’ zeggen, niet te laat beginnen; het zijn voornemens die je jaarlijks misschien wel tien keer maakt maar zelden langer dan een maand volhoudt.
De kans is groter dat je zulke doelen haalt door ze met anderen te delen. Spreek bijvoorbeeld met een collega die altijd vroeg naar huis gaat af om samen te vertrekken; een afspraak met jezelf afzeggen is makkelijker dan een collega teleurstellen.
Moet je een lastig telefoongesprek voeren waarin je voet bij stuk wilt houden, dan kun je je partner of een collega vragen om erbij te komen zitten. De druk die de aanwezigheid van die ander geeft, maakt dat je minder snel toegeeft.
We hebben namelijk zo’n hekel aan verliezen dat we te allen tijde willen voorkomen dat we afgaan in de ogen van een ander.
Supermarktketen Jumbo creëerde op deze manier een sterke situatie die ertoe moest leiden dat de regels voor klanttevredenheid echt werden uitgevoerd. Jumbo formuleerde ‘zeven zekerheden’, zoals ‘Service met een glimlach’, publiceerde die op zijn website en hing ze op in de winkels.
6. Zet geld in op je doelen
Net als de supermarktketen kun je eigen persoonlijke zekerheden opschrijven en delen met anderen. Hoe wil je worden gezien (als degene die altijd zijn afspraken nakomt, de specialist in…, de collega met de creatieve ideeën), waar wil je op worden afgerekend, enzovoort.
Een stap verder ga je door aan afspraken consequenties te koppelen. Jumbo doet dat bijvoorbeeld in zijn vijfde zekerheid, ‘Vlot winkelen’: vierde in de rij, boodschappen gratis. Sluit zelf bijvoorbeeld een weddenschap af met collega’s dat je moet betalen als je je niet houdt aan de ‘zekerheden’ die je hebt opgesteld.
Dat geld en groepsdruk echt werken, bewezen twee hoogleraren van de Amerikaanse Yale-universiteit, Ian Ayres en Dean Karlan. Zij zetten Stickk.com op, een website waarop mensen hun persoonlijke doelen kunnen zetten met de mogelijkheid die te koppelen aan financiële en niet-financiële verplichtingen.
Deelnemers kunnen geld inzetten op de afspraak dat ze iets voor een bepaalde datum doen of volbrengen, zoals stoppen met roken, de Kilimanjaro beklimmen, gewicht verliezen of een businessplan inleveren. Bereiken ze hun doel, dan krijgen ze het geld terug. Zo niet, dan gaat het naar een goed doel.
Deelnemers kunnen ook een ‘scheidsrechter’ benoemen die in de gaten houdt of het doel wel wordt behaald, en vrienden of collega’s aanmelden die op de hoogte blijven van de voortgang en hen per mail aanmoedigen.
Uit een analyse van 125 duizend contracten op deze site bleek dat van de deelnemers die geen scheidsrechter hadden benoemd noch geld hadden ingezet, 29 procent erin slaagde zijn doel te bereiken. Onder degenen die dat wel hadden gedaan, was het slagingspercentage 80 procent.
Zó groot is dus de kracht van groepsdruk en consequenties. Met wat creativiteit kun je dit gegeven omzetten naar honderd ideeën om jezelf of collega’s bepaalde gewoontes af- of juist aan te leren: van een ‘boetepot’ tot een bericht in het personeelsblad of een viral op het intranet.
