1. Dat fijne van vroeger
Welke familierituelen van vroeger komen als eerste in je op en brengen een glimlach op je gezicht? Kies er 3.
Voorbeeld: rauwkost kreeg ik in de vorm van een hartje op mijn bord. Elke avond was er een spannend verhaal voor het slapengaan. Dezelfde liedjes zingen in de auto, op weg naar de camping in Italië.
Laat familiepatronen los – maak je eigen keuzes
- Herken én doorbreek je belemmerende familiepatronen
- Ontdek hoe je je eigen pad kunt bewandelen en voel je vrijer
- Inspirerende video’s en opdrachten onder begeleiding van een contextueel therapeut
69,-
Welke boodschap kreeg je daardoor mee? Of wat maakte dit moment leuk of bijzonder?
Voorbeeld: iets simpels als een avondmaaltijd werd een extra leuk moment, het smaakte zelfs lekkerder. Ik keek elke dag uit naar het spannende verhaal in bed. Tijdens het zingen in de auto leek de tijd soms wel stil te staan.
Welke traditie zou je op korte termijn kunnen voortzetten, op je eigen manier of in een nieuw jasje? Hoe zou dat eruitzien voor jou of je gezin?
Voorbeeld: de maaltijden worden weer een feestje met een mooi gedekte tafel. Iedereen mag z’n favoriete nummers aanleveren voor een speciale vakantieplaylist in de auto.
Laat los of verander wat niet meer bij je past
Is er een ritueel van vroeger dat je zou willen veranderen of achter je wilt laten? Omschrijf hoe je dit in je eigen leven wilt vormgeven, of misschien al doet.
Voorbeeld: een verjaardag vieren is leuk, maar dat zingen hoeft voor mij niet meer zo. Met Pasen spreek ik liever wat later op de dag af.
2. Maak nieuwe rituelen
Als de rituelen uit je jeugd niet meer bij je passen, kun je eigen rituelen bedenken. Beantwoord onderstaande vragen om vervolgens je eigen traditie te kunnen vormgeven.
Wat mag gevierd worden? Waarbij wil je stilstaan?
Voorbeeld: de start van een nieuwe week. De zonnewende. Het herdenken van een overleden dierbare. Het inluiden van het weekend of een vakantie.
Waarom vind je dat belangrijk? Wat zijn je waarden?
Voorbeeld: meer ontspanning in de dag creëren. Echt contact maken met vrienden. Stilstaan bij wat iemand voor me heeft betekend. Een overgang benadrukken.
6 tips waarmee een nieuwe traditie zo sterk mogelijk wordt
1. Kies een vast moment en een vaste tijd
Rituelen werken het best als ze worden herhaald op vaste momenten en tijdstippen, blijkt uit onderzoek. Denk aan elkaar uitzwaaien of begroeten, een wekelijks terugkerende maaltijd, een maandelijks uitstapje of een jaarlijkse vakantie.
2. Spreek je zintuigen aan
Onze zintuigen, met name het reukvermogen, hebben een sterke verbinding met emoties en herinneringen. Denk maar eens aan hoe zonnebrandcrème je meteen aan vakantie doet denken. Hoe meer zintuigen bij een ritueel betrokken zijn, hoe beter. Dus zing, dans, lees, bak en eet!
3. Gebruik symbolen voor betekenis
Symbolen zijn het sterkst wanneer de letterlijke en de symbolische betekenis dicht bij elkaar liggen, zoals een kaars staat voor warmte en licht. Denk bijvoorbeeld aan oma’s appeltaart bakken of de favoriete cognac van opa drinken, na elke vakantie foto’s afdrukken en samen in lijstjes doen of met elkaar op de computer een fotoalbum maken.
4. Betrek iedereen erbij
Rituelen zeggen eigenlijk: dit zijn wij, wij zijn speciaal. Allemaal sportief? Ga samen op een sport. Allemaal dol op koken? Laat iedereen een gerecht maken voor een maandelijks diner. Zo versterk je het groepsgevoel.
5. Denk ook eens aan een uitzonderingsritueel
Wanneer het gebruikelijk is met z’n allen aan tafel te eten, is het een extra groot feest om eens per maand te picknicken in de woonkamer. Las een periodieke pyjama-dag in of sta juist een keer extra vroeg op om de zon te zien opkomen.
6. Houd het klein
Niet de vakanties of grote cadeaus maken de meeste indruk, maar juist de kleine, liefdevolle rituelen. Jullie eigen manier van gedag zeggen, een vast liedje als jullie wegrijden met de auto of samen borrelen op vrijdagmiddag.
3. Gebruik eetmomenten voor meer verbinding
De maaltijd is uitermate geschikt om op een laagdrempelige manier nieuwe rituelen in te voeren. Eetmomenten zijn een essentieel onderdeel van het dagelijks leven en rituelen hieromheen hebben allerlei bewezen voordelen, stelt de Amerikaanse rituelenexpert Meg Cox.
Vink aan wat rondom een maaltijd belangrijk is voor jou en je familie:
- Een eetmoment (of meerdere) speciaal maken
- Aandacht hebben voor elkaar
- Aandacht hebben voor het eten en smaken beter proeven
- Betrokkenheid bij het bereiden
- Houvast bieden in drukke of uitdagende tijden
- Bijdragen aan de ontwikkeling van de identiteit van kinderen
- Bijdragen aan de zelfstandigheid van kinderen
- Ontspanning, luchtigheid en humor brengen in het dagelijks leven
Wat wil je met de maaltijd bereiken in je gezin?
Voorbeeld: elke dag even horen wat iedereen heeft meegemaakt. Leren meehelpen in de keuken en zeggenschap geven over een bepaalde avondmaaltijd. Rust inbouwen in de steeds drukker wordende schema’s.
Welk moment leent zich hiervoor?
Voorbeeld: de ochtenden in het weekend. De gezamenlijke avondmaaltijd. Thee- en pauzemomenten tussendoor.
Beschrijf je nieuwe eetritueel
Voorbeeld: samen wandelen en croissants halen. Tijdens het koken bespreken wat het leukste en stomste was van de dag. Altijd woensdag-wrapdag of zondag-patatdag. Een lief briefje in de broodtrommel doen.
Meer verdieping?
Psychologie Magazine ontwikkelde de online training Laat familiepatronen los met contextueel therapeut Gerrie Rijersen van Buuren. Hierin ontdek je welke familiepatronen een rol spelen in jouw leven en hoe je deze kunt doorbreken, zodat je uiteindelijk meer jezelf kunt zijn.
Nieuwe rituelen: 3 vragen aan expert Gerrie Reijersen van Buuren
Waarom zijn familie- en gezinsrituelen zo belangrijk?
‘Ze geven houvast, een moment van rust en houden mensen bij elkaar. Daarom hebben we er ook zo veel op maatschappelijk, cultureel en religieus vlak.
Waar ik woon, in Olst, hebben we bijvoorbeeld het carbidschieten en de Paasvuren. Dat willen ze afschaffen en daar is veel ophef over, wat al aangeeft hoe belangrijk het voor mensen is. We houden graag aan iets vast wat betekenis geeft en verbindt.
Binnen families zijn tradities en rituelen belangrijk omdat je familie een groep is waar je – hoe dan ook – bij hoort. Al door iets simpels als samen aan tafel eten of familierecepten doorgeven kun je de verbondenheid versterken.
Zulke handelingen zeggen duidelijk: het zit goed, wij horen bij elkaar. Een ritueel is daarom ook tijdloos; het is de bezegeling van iets wat je allemaal belangrijk vindt.’
Wat als je de rituelen uit je familie niet meer passend of zelfs vervelend vindt?
‘Dan heb je te maken met wat we in de contextuele therapie kiesplicht noemen. Als iets je tegenstaat, heb je de plicht een keuze te maken voor je eigen leven.
Misschien vond je samen aan tafel eten vroeger best leuk, maar eet je nu liever met je partner op de bank. Het staat je vrij om dat ritueel achter je te laten of om het te veranderen.
Wel is het goed om te begrijpen waarom iets voor je ouders van waarde is geweest. Voor mijn ouders was dat bijvoorbeeld lezen uit de Bijbel. Later ging het erom wat ík belangrijk vond; voor mijzelf, mijn vrienden en mijn kinderen.
Ik ga nu liever voor een zondagse brunch, om zo langere gesprekken met elkaar te hebben. Bedenk dus waaraan je op dit moment behoefte hebt en hoe je de verbinding wilt versterken.’
Heb je advies hoe we nieuwe, eigen rituelen kunnen creëren?
‘Om te beginnen: het gaat er niet om welk ritueel je hebt, áls je ze maar hebt. Juist in een individualistische maatschappij, waarin mensen veel zelf moeten uitzoeken en veel familierituelen verloren zijn gegaan, is het belangrijk om op een eigentijdse manier verbinding te zoeken.
Onderzoek welke waarden je op dit moment hebt en hoe je die kunt vormgeven. Wil je meer tijd met elkaar doorbrengen, door samen te eten? Vind je het belangrijk dat verjaardagen of vakanties op een bepaalde manier worden gevierd?
Een ritueel wordt geboren vanuit een behoefte. Ik heb met mijn kleinkinderen afgesproken: als ze langer zijn dan ik gaan we samen uiteten. Het lijkt iets kleins, maar iedereen kijkt ernaar uit. Bij elk bezoek wordt gelijk de meetlat gepakt.
Het gaat er uiteindelijk om dat iedereen erachter staat en plezier beleeft aan een traditie. En evalueer het af en toe: wat in een bepaalde fase passend is, kan daarna als een verplichting gaan voelen.’
