Waar hebben we het meeste spijt van?

Waar hebben we het meeste spijt van?

Opvallend is dat de meeste mensen spijt hebben van de keuzes die ze in hun leven hebben gemaakt: maar liefst 86% zou het achteraf anders hebben willen doen. Slechts 14% zou precies dezelfde keuzes maken, als ze hun leven over mochten doen. Deze mensen redeneren: ‘Alles wat ik heb gekozen en heb mee­gemaakt, heeft mij gevormd tot wie ik nu ben.’

Een andere vrouw zegt: ‘Op het moment dat ik die keuzes maakte, waren ze goed. Nu, met wat ik nu weet en met wie ik nu ben, zouden sommige keuzes waarschijnlijk anders zijn uitgevallen, maar daar was ik toen niet aan toe.’ De meerderheid van de ondervraagden (53%) heeft ‘redelijk’ tot ‘heel veel’ spijt van zijn levenskeuzes; 38% zegt ‘een beetje’ spijt te hebben.

Ook in het dagelijks leven ervaren we vaak spijt: eenderde van de mensen heeft elke dag of wekelijks spijt. Een gelukkige 2% heeft nooit ergens spijt van.

Dit zijn de levensgebieden waar onze lezers het meeste spijt over voelen

1. Liefde 30%
2. Opleiding 22%
3. Persoonlijke ontwikkeling 12%
4. Carrière 6%
5. Vrije tijd 5%
6. Opvoeding 3%

1. Foute partnerkeuze

Op nummer 1 staat de liefde: 30% van de mensen zou andere keuzes maken op dat vlak, als ze hun leven over konden doen. Zoals deze respondente haar liefdeskeuzes samenvat: ‘Sinds mijn puberteit heb ik zoveel verprutst op liefdesgebied, dat ik graag een aantal relaties anders had aangepakt. De foute man die ik de deur had moeten wijzen, de vriendschap die ik opgaf voor een avontuurtje, de crisis die ik het hoofd had moeten bieden en de liefde van mijn leven die ik had moeten blijven koesteren.’

Men heeft vaak spijt van foute partnerkeuzes, men betreurt het dat men te lang is gebleven, of te jong in een relatie is gestapt. ‘Ik heb weinig geëxperimenteerd op dit gebied. Ben nu al 25 jaar gelukkig getrouwd. Maar beiden vinden we dat we te weinig om ons heen hebben gekeken voordat we aan een serieuze relatie begonnen. We waren pas 17 jaar.’

2. Op de tweede plaats staat spijt over studie

22% van de lezers zou andere keuzes gemaakt hebben op het gebied van opleiding. Dit resultaat komt overeen met een recent onderzoek van de Universiteit van Maastricht onder schoolverlaters die enige ervaring hebben op de arbeidsmarkt. Ook bij hen blijkt gemiddeld 20% spijt te hebben van zijn studiekeuze.

Tussen opleidingen zijn wel sterke verschillen: zo heeft meer dan 50% van de stewardessen spijt van hun keuze, terwijl dit percentage bij kunstopleidingen heel laag is. Veel lezers geven aan dat ze indertijd te jong waren om een goede keuze te maken.

Onze lezers hebben iets andere prioriteiten dan de gemiddelde Amerikaan. In Amerikaanse onderzoeken staat steevast opleiding op de eerste, en carrière op de tweede plaats (gevolgd door liefde). Misschien een teken dat onze cultuur iets minder prestatiegericht is?

Grote dromen

Op de korte termijn – in de afgelopen twee weken – hebben mensen iets meer spijt van dingen die ze hebben gedaan (52%) dan nagelaten (48%). ‘Ik heb te veel gezegd tijdens een gezellige avond,’ of: ‘Ik ben onaardig geweest tegen mijn partner.’ Maar kijken we op de lange termijn terug op ons leven – na maanden of jaren – dan krijgen we juist meer spijt van de dingen die we hebben nagelaten (66%) dan van de dingen die we hebben gedaan (34%).

Veel mensen betreuren het dat ze hun grote liefde niet hebben gestrikt: ‘Dertig jaar geleden heb ik mijn ware liefde niet gevolgd. Daarna bleef ik mijn man altijd vergelijken met “hem”, met pijn en verdriet in mijn hart.’ Andere mensen hebben de baan van hun dromen niet aangenomen: ‘Ik was toegelaten tot de koninklijke luchtmacht voor de opleiding tot piloot. Ben niet gegaan,’ of: ‘Ik heb mij door een vrouw de kans op een leuke baan laten ontnemen. Dat is tussen ons in gaan staan: zij is uit mijn leven en mijn werk is daarna lang blijven kwakkelen.’

Spijt op de korte en lange termijn

Dit opmerkelijke verschil tussen spijt op de korte en lange termijn werd eerder gesignaleerd door de Amerikaanse sociaal-psychologen ­Gilovich en Medvec, en zij hebben verschillende verklaringen. Op korte termijn vallen onze handelingen meer op. Daarom kunnen we ons gemakkelijk voorstellen dat we iets niet hadden gedaan en dat het dan beter was afgelopen.

Op korte termijn hebben we dus meer spijt van onze acties. Maar juist daarom doen we ook meer om de pijn te verlichten. We proberen onze acties ongedaan te maken, of we rationaliseren ze: ‘Eigenlijk was het nog niet zo slecht, want…’ Daardoor slijt de spijt van acties sneller. Bovendien ken je de uitkomst van een handeling die je beter niet had kunnen doen: het is slecht afgelopen, jammer, zand erover.

Maar dingen die je niet gedaan hebt, kunnen je de rest van je leven achtervolgen. Er zijn namelijk eindeloos veel mogelijkheden die je wellicht had kunnen bereiken, als je maar… Van je ex ken je al zijn rottige eigenschappen, maar die jeugdliefde die je nooit je liefde hebt durven bekennen, was vast veel attenter, hij had je meegenomen naar tropische oorden, en zag er nu op zijn vijftigste vast nog prachtig uit.

Wat ten slotte ook nog meespeelt, is dat we op den duur de beweegredenen vergeten waarom we iets indertijd niet hebben gedaan. Onze angsten lijken futiel, de hindernissen worden weggewuifd: ‘Waarom heb ik hem toen niet gewoon opgebeld?’ Achteraf lijkt dat immers een fluitje van een cent.

Spijt van seks

Mannen en vrouwen verschillen niet in de mate waarin ze spijt ervaren, noch in de levensgebieden waarover ze spijt hebben, zo blijkt uit tientallen eerdere onderzoeken. Maar in de liefde zouden ze achteraf wel verschillende keuzes maken. Mannen hebben zoals verwacht meer spijt van de dingen die ze hebben nagelaten dan van de dingen die ze wel hebben gedaan, wanneer ze terugkijken op hun liefdes­leven. Zoals de respondent uit ons onderzoek, die verzuchtte: ‘Had ik maar meer initiatief getoond jegens het meisje waar ik stapelverliefd op was.’

Vrouwen daaren­tegen hebben juist vaker spijt van de dingen die ze wél hebben gedaan, zeker op seksueel gebied. In de Ame­rikaanse onderzoeken zeiden mannen dingen als: ‘Ik heb spijt dat ik zo weinig seks heb gehad in mijn studententijd!’ Terwijl vrouwen, geheel volgens het stereotype, aangaven: ‘Ik wou dat ik gewacht had met seks tot ik wat volwassener was’, of: ‘Had ik maar minder one night stands gehad!’

Om te kijken of dit fenomeen ook opgaat in ons verlichte Nederland, legden we onze lezers de uitspraak voor die in Amerikaans onderzoek het grootste sekseverschil liet zien: ‘Ik zou meer mijn best gedaan moeten hebben om seks te hebben met een bepaald persoon.’ En inderdaad: van de mannen herkent één op de drie deze vorm van spijt. Bij vrouwen is dat een stuk minder: één op de vijf.