Ga in gedachten eens tien jaar terug in de tijd. U bent best veranderd sindsdien, nietwaar? Spoel nu eens tien jaar vooruit. Hoe sterk gaat u nog veranderen? Waarschijnlijk antwoordt u nu: ‘Weinig.’
De ‘end-of-history’-illusie, zo noemt Harvard-psycholoog Daniel Gilbert dat effect. Als het ons eigen toekomstige zelf betreft, blijken we massaal de tand des tijds te onderschatten. Gilbert toonde dat aan in een reeks experimenten. Zo legde hij persoonlijkheidsvragen voor aan ruim 7500 deelnemers. De helft van hen moest die óók invullen voor zijn tien jaar jongere ik, de andere helft moest juist tien jaar vooruitdenken. Hoe ouder de deelnemers, hoe minder verandering ze rapporteerden, of ze nou terug- of vooruitblikten. Maar voor alle deelnemers gold: vooruitblikkend voorspelden ze veel minder verandering dan ze terugblikkend constateerden.
En volgens Gilbert komt dat niet doordat de terugblikkers overdreven. Een daadwerkelijk gevolgde groep bleek in tien jaar tijd namelijk net zo sterk te veranderen. Ook wat betreft onze levenswaarden en voorkeuren voor vrienden, voedsel, muziek en hobby’s onderschatten we onze ‘evolutie’.
The end of history illusion, Science, januari 2013
