Niet dat we lopen te rennen en hijgen om klimaatverandering voor te blijven – het gaat immers om iets wat traag verloopt en waarvan we de gevolgen niet direct zien. Maar er is wel bezorgdheid, schuldgevoel en onzekerheid. Een manier om dat soort gevoelens het hoofd te bieden, is vertrouwen op de overheid.
Het is een complex onderwerp, we weten er bijna allemaal te weinig van en voelen ons als individu machteloos, dus het is wel zo makkelijk om de hele kwestie uit te besteden: de staat, die gaat erover. Het gevolg hiervan is, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek, dat mensen meer gaan vertrouwen op ‘het systeem’. Dit is een bekend psychologisch effect: naarmate mensen zich meer afhankelijk voelen van iets (bijvoorbeeld een instelling) of iemand, gaan ze er ook meer in geloven dat die alles goed regelt.
Als je de toekomst van ons allen, onze kinderen en kleinkinderen in handen hebt gelegd van de overheid, moet je er voor je eigen gemoedsrust wel op vertrouwen dat ons lot daar in goede handen is. Dit vertrouwen blijkt ervoor te zorgen dat mensen zich afsluiten voor nieuwe, potentieel bedreigende informatie over het onderwerp.
Duidelijk positieve berichten willen ze nog wel lezen, maar negatieve of gemengde informatie niet. Dit leidt er weer toe dat ze een te rooskleurig beeld krijgen – want ze laten alleen nog positieve informatie toe – en nóg minder van het onderwerp weten. Dus wat begint met te weinig weten over een onderwerp, heeft uiteindelijk tot gevolg dat men nog onwetender wordt. De onderzoekers toonden aan dat dit mechanisme vooral optreedt bij complexe onderwerpen – zoals klimaatverandering – en bij degenen die het het meest aangaat, dus bij wie het onderwerp stress veroorzaakt.
Het uitbesteden aan de overheid kan die stress verminderen, maar de prijs die men daarvoor betaalt is hoog. Het betekent immers dat juist degenen voor wie het onderwerp gevolgen heeft, niet goed geïnformeerd zijn en niet in actie komen. Aan de ene kant hebben mensen gewoon gelijk als ze grote, complexe problemen uitbesteden. Je moet wel, je kunt niet overal verstand van hebben (en dat geldt ook voor alle betwetertjes op internet). Aan de andere kant is het goed om waakzaam te blijven en je niet af te sluiten; als we willen voorkomen dat we er steeds minder van weten, moeten we de ontwikkelingen kritisch blijven volgen, ook als dat stress geeft.
Om die stress enigszins te beperken, kan het goed zijn op lokaal niveau aan het probleem te werken: dan doe je het niet alleen en het blijft overzichtelijk. Het lijkt misschien klein en onbeduidend, maar bedenk: niemand hoeft het alleen op te lossen. Met z’n allen, met ieders kleine verwaarloosbare bijdrage hebben we klimaatverandering veroorzaakt; dus met z’n allen kunnen we die ook weer afremmen. Je bent altijd deel van een grotere groep die gezamenlijk het verschil kan maken.
