Mensen die last hebben van het imposter syndroom, leggen de lat genadeloos hoog voor zichzelf en onderschatten hun eigen prestaties.
Hoe goed ze hun werk ook doen, hoeveel diploma’s of complimenten ze ook binnenhalen, ze zijn voortdurend bang ontmaskerd te worden omdat ze hardnekkig twijfelen aan hun eigen kwaliteiten.
Laag zelfvertrouwen en perfectionistisch
Het imposter syndroom is geen officiële diagnose maar een verzameling van persoonlijkheidstrekken. Het komt onder mannen en vrouwen ongeveer evenveel voor.
Uit onderzoek van Psychologie Magazine onder 1500 lezers en volgers blijkt dat 24% vaak last heeft van het gevoel de boel te bedriegen.
Hoe hoger opgeleid, hoe sterker de imposter-gevoelens. Intelligente mensen die van nature een laag zelfvertrouwen hebben, vaak twijfelen aan zichzelf en onverzadigbaar perfectionistisch zijn lopen een hoger risico.
Helemaal als ze ouders hebben die prestatiegericht of overbeschermend zijn of veel controle uitoefenen. Hogerop komen helpt overigens weinig: imposter-gedachten slijten niet met het groeien van ervaring.
Onzeker over je succes
Waarom leggen imposters de lat zo hoog? ‘Zodra ze moeten presteren, worden imposters bang en beginnen ze aan zichzelf te twijfelen,’ zegt Jasmine Vergauwe, onderzoeker bij de vakgroep ontwikkelings-, persoonlijkheids- en sociale psychologie aan de universiteit van Gent.
Ze legt uit dat veel mensen met het imposter syndroom met hun angst omgaan door zich uitzinnig voor te bereiden. ‘Die aanpak werkt: ze slagen vaak prima in hun opzet en worden door anderen geprezen.’
Meer zelfvertrouwen dankzij coaching
Wil je actief aan de slag met werken aan je zelfvertrouwen? Een coach helpt je hierbij, samen zet je stappen in je persoonlijke ontwikkeling.
Vind een betrouwbare coach via Coachfinder.Maar dan gaat het mis: ‘Ze zijn alleen tijdelijk opgelucht als iets goed is gelukt. Daarna bevestigt elk nieuw succes in hun ogen dat ze een bedrieger zijn.’
Dat komt volgens Vergauwe doordat ze zichzelf hun prestaties niet toe-eigenen. Succes heeft volgens hen weinig met eigen capaciteiten te maken maar is vooral een kwestie van toeval, geluk en externe omstandigheden. Daarnaast schatten ze hun eigen prestaties niet op waarde; ze denken dat iedereen kan wat zij doen.
Burn-out
De gevolgen zijn niet mals: het risico op een burn-out is reëel. Coach Vréneli Stadelmaier: ‘Veel mensen die last hebben van het imposter syndroom vechten tegen hun onzekerheid door overmatig hard te werken. Dat kan leiden tot allerlei stressgerelateerde klachten en kan zelfs bijdragen aan een burn-out,’ zegt ze.
‘Maar er zijn ook mensen die een heel andere tactiek gebruiken om met hun zelftwijfel om te gaan: vluchten. Zij leggen de lat niet onrealistisch hoog, maar juist veel te laag voor zichzelf. Zodat ze anderen kunnen blijven verbazen of zodat ze minder diep vallen, mochten ze toch door die mand vallen.’
Oplossing voor het imposter syndroom
Wat kun je doen om imposter-gevoelens te verminderen? Coach Nicoline van Roozendaal traint bij de Baak veel perfectionisten.
‘Het is belangrijk dat mensen met het imposter syndroom uitzoeken waarvoor ze precies zo bang zijn. Bijvoorbeeld dat ze uiteindelijk door iedereen worden afgewezen of zelfs dat ze er net zo goed niet hadden kunnen zijn.
Wie die diepste angst kan aankijken, realiseert zich dat die niet terecht is. En kan dan leren imposter-gedachten te herkennen, maar er niet meer naar te handelen.
Training Vergroot je zelfvertrouwen
- Ontdek waarom vrouwen vaker last hebben van een negatief zelfbeeld
- Zet direct stappen om je zelfvertrouwen te vergroten met behulp van oefeningen en challenges
- Bonusvideo masterclass ‘Overwin het imposter syndroom’ met psycholoog Frederike Mewe
79,-
Dat kun je oefenen door die onderliggende angst expres op te zoeken. In het begin kan dat misselijkmakend eng zijn,’ zegt ze. ‘Maar hoe vaker je dwars tegen je imposter-gevoelens ingaat, hoe makkelijker het wordt.’
Wat de wetenschap zegt over het imposter syndroom
De beste manier om met dat imposter syndroom om te gaan volgens Amerikaans onderzoek: je wenden tot iemand die er een beetje buiten staat.
Mensen die steun zoeken bij een collega of medestudent gaan zich namelijk alleen maar slechter voelen, laat dit onderzoek zien (‘Zie je wel, zij snappen het wél’).
Je vader, een vriendin of je zus daarentegen kan helpen wat meer uit te zoomen en de focus te verleggen van je onzekerheden naar je kwaliteiten. Want over het algemeen presteren imposters geen spat minder dan anderen, blijkt wederom uit dit onderzoek. Dat relativeert.
Beroemdheden als Natalie Portman, Jodie Foster, Sheryl Sandberg hebben er ook last van. Onze voormalig hoofredacteur Sterre van Leer trouwens ook – ze schreef er een column over.
‘I must have slipped through the cracks somehow’. An examination of coping with perceived impostorism and the role of social support, Journal of Vocational Behavior, 2019.
Stop met imposter-gedachten en schrijf je sterk
Wie lijdt aan het imposter syndroom ziet zijn eigen kwaliteiten niet. Tijd om die papegaai op je schouder te herkennen en te stoppen met de ondermijnende imposter-gedachten. Deze schrijfoefeningen zorgen voor een tastbare boost voor je zelfvertrouwen:
Zij/hij-cv
Schrijf een cv met daarin al je diploma’s, (werk)successen en sterke punten. Doe dit in de derde persoon. Zij/hij heeft… en kan…. Dit kleine beetje afstand kan ervoor zorgen dat je je eigen capaciteiten scherper ziet.
Kom je er niet helemaal uit? Pak er wat oude rapporten of verslagen van recente functioneringsgesprekken bij. Of vraag een paar goede vrienden of collega’s die je vertrouwt wat zij als je sterkste punten zien.
Complimentenboekje
Krijg je een compliment? Bagatelliseer het niet door te zeggen: ‘Oh, dat stelde niks voor’ maar laat het intact en zeg bijvoorbeeld alleen: ‘Dank je, dat vind ik fijn om te horen.’ Schrijf het compliment vervolgens op in een speciaal schriftje en draag dat altijd bij je.
Noteer daarin ook elke dag een compliment dat je jezelf geeft, over iets wat je die dag goed hebt gedaan. Na een half jaar is zo een complimentenboekje ontstaan dat – net als het cv van de oefening hierboven – op moeilijke momenten helpt reëler over jezelf te denken.
