De belofte
Minder spanningen in nek en schouders en een betere slaap: daarmee lokt de maker van de acupressuurmat me naar zijn stekelige product. Ik hoef mijn pijnlijke beeldschermwerkerslijf maar een kwartiertje per dag bloot te stellen aan de duizenden plastic ‘spijkertjes’ waaraan de mat zijn andere naam ontleent en ik zal diepe ontspanning ervaren.
Kalmeer je lichaam, kalmeer je geest
- Leer je omgaan met overprikkeling en overspoeling
- Ontwikkel je meer lichaamsbewustzijn
- Creëer je meer balans met behulp van de polyvagaaltheorie
69,-
En nee, het is niet vreemd dat ik me een baardloze fakir waan als ik het dunne zwarte matje tegen elven op mijn bed uitrol en het bijbehorende – al even stekelige – nekkussen aan het hoofdeind leg; in India wordt een spijkerbed al eeuwen gebruikt als middel om in een andere bewustzijnsstaat te raken.
Door de pijnprikkels die de stekeltjes geven, zou je lichaam namelijk endorfine gaan aanmaken. En dat hormoon werkt niet alleen pijnstillend, het kan je ook een beetje high maken. Dat wil ik wel eens ervaren. En dus ontbloot ik mijn nek en rug en laat me wervel voor wervel op mijn mat zakken.
De theorie
Als het gaat om de vraag waardoor hun mat werkt, strooien de aanbieders van spijkermatten graag met technische termen uit recente onderzoeken. Daarvan zijn er weliswaar nog niet heel veel, maar de wetenschappelijke belangstelling groeit duidelijk.
Veel zorgverleners zouden de pillenconsumptie van slechte slapers en pijnpatiënten namelijk graag verminderen en zoeken daarom evidencebased alternatieven.
Inmiddels lijken de onderzoekers die zich over de mat hebben gebogen vooral de nodige mógelijke verklaringen voor het heilzame effect van fakirtje spelen te hebben vergaard.
Zo wordt behalve met het endorfineverhaal bijvoorbeeld geschermd met de theorie dat de spijkertjes het deel van je autonome zenuwstelsel activeren dat voor rust en herstel staat.
Verder wordt geopperd dat de spijkermat je zintuigen dusdanig overbelast dat je geest uit pure wanhoop uitzoomt naar een meer mindfulle stand, of – ook een leuke – dat hij de pijn die je al had als het ware wegdrukt met een nieuwe pijnsensatie.
De uitleg die mij het meest aanspreekt is dat de stekeltjes de doorbloeding stimuleren en een heilzame druk zouden uitoefenen op triggerpoints: stukjes spier die verdikt zijn door een trauma of chronische overbelasting.
Uren achtereen op je laptop zitten tikken is een voorbeeld van dat laatste, en ik zie meteen voor me hoe mijn rug door al dat gebuffel vol spierknopen zit waarin zich afvalstoffen ophopen. Helaas levert een googlesessie me al snel het inzicht op dat het concept ‘triggerpoints’ nog omstreden is.
Kortom, welk mechanisme de werking van de spijkermat verklaart, is nog onduidelijk. Sterker nog, en meer bezwaarlijk nu ik zo’n martelmatje heb aangeschaft: het is zelfs niet knalhard bewezen dát al die stekels pijnstillend en ontspannend uitpakken.
Weliswaar kwam uit veel onderzoeken naar voren dat gebruikers positief zijn over het effect van hun sessies op de mat en dat ze na afloop beter sliepen, maar de kwaliteit van de meeste onderzoeken is niet bepaald hoog.
Ondertussen leverde een meer gedegen Zweedse studie uit 2011 het wonderlijke beeld op dat veel deelnemers ronduit enthousiast waren over de mat, terwijl een analyse van de pijnscores die ze tijdens de drie weken van de studie gaven uitwees dat er weinig aan hun klachten was verbeterd. Volgens de onderzoekers is het placebo-effect daarmee ook een uitstekende verklaring.
Het oordeel
Spijkermatboeren doen duidelijk aan cherry picking als ze de werking van hun product wetenschappelijk bewezen noemen. Aan de andere kant: anders dan medicijnen kan zo’n mat ook weinig kwaad, tenzij je zwanger bent of bloedverdunners slikt – dan zou gebruik wel eens fout kunnen uitpakken.
Beide is bij mij niet het geval, en na drie weken gebruik moet ook ik vaststellen dat ik behoorlijk te spreken ben over mijn mat. Ik moet weliswaar elke avond een drempel over voor ik me erop laat zakken, maar als ik er een kwartiertje op heb liggen lezen – dat gaat prima – voelen mijn nek en schouders echt minder gespannen en val ik sneller in slaap. Ook als dat te danken is aan het placebo-effect, voelt het goed.
