Straffen is een manier waarop we het gedrag van kinderen proberen te beïnvloeden als ze iets ongewensts doen. Vaak werkt het: de kans dat je kind direct na een straf hetzelfde gedrag nog eens laat zien is niet zo groot. Maar dat het tijdelijk werkt, wil natuurlijk niet zeggen dat het ook opvoedkundig verstandig is.
‘Kinderen opvoeden mag best makkelijk zijn’
Ouders werken te hard aan de toekomst van hun kinderen. Al dat geploeter is zinloos, vindt psycholoo...
Lees verderWant de effecten houden vaak langer aan dan de dag waarop de straf is uitgedeeld. Kinderen die vaak worden gestraft, pesten hun klasgenoten vaker, hebben meer hechtingsproblematiek en ontwikkelen bovendien een minder goed functionerend geweten.
Wanneer je je wat meer in een jong kind verdiept, zie je dat het onderdrukken van allerlei impulsen erg moeilijk voor hem is. Naarmate het ouder wordt en de neo-cortex zich ontwikkelt, kan een kind impulsen beter controleren. Dat kun je niet afdwingen, maar wel voordoen. In plaats van ze voor hun impulsieve gedrag te straffen, verdienen ze onze uitleg en begeleiding. Dat kan best op een ferme manier, waarmee je heel duidelijk maakt wat kan en niet kan.
Agressief
Sinds 2007 is het fysiek straffen van kinderen in Nederland bij wet verboden. Volkomen terecht. Het is eigenlijk een schande dat we er zo lang over hebben gedaan om tot het inzicht te komen dat we kinderen daartegen moeten beschermen.
Volgens onderzoek aan de Universiteit van Pittsburg vindt er in gezinnen waar veel gestraft wordt op den duur een verkilling plaats in de relatie tussen ouders en hun kinderen. Vooral fysiek straffen doet veel kwaad. En uit onderzoek van het Canadese McGill Institute for Health and Social Policy blijkt dat in landen waar fysiek gestraft wordt, daardoor het geweld onder jongens onderling maar liefst 30 procent hoger ligt dan in landen waar niet fysiek gestraft mag worden. En onder meisjes is dat zelfs 40 procent.
Training Positief opvoeden voor puberouders
- Positief contact maken met je kind
- Omgaan met je eigen emoties én die van je kind
- Afspraken maken en grenzen stellen
79,-
Vernedering
Dat alleen fysiek straffen verboden is, wil natuurlijk niet zeggen dat alle andere vormen van straf niet schadelijk kunnen zijn. De meeste straf is er immers op gericht om gedrag bij een kind af te dwingen door hem of haar een zekere mate van vernedering te laten ondergaan: op zijn kamer zitten, geen koekje krijgen terwijl een zusje er wel een krijgt, de tuin aanvegen…
Nogmaals; het werkt, maar altijd maar tijdelijk. We moeten dus op zoek gaan naar andere middelen om het gedrag van onze kinderen bij te sturen. Dat blijkt beter voor de ontwikkeling van het kind, voor de relatie met tussen kind en ouders en ook voor de maatschappij als geheel. Straffen is meer een teken van machteloosheid dan dat het getuigt van goede opvoedvaardigheden.
Bronnen o.a.: E.F.J. Donnelly e.a., Corporal punishment bans and physical fighting in adolescents: an ecological study of 88 countries, BMJ Open, 2018 / R. F. Hentges e.a., Gender differences in the Developmental cascade from harsh parenting to educational attainment. An evolutionary perspective, Child Development, 2017
Steven Pont is behalve ontwikkelingspsycholoog en systeemtherapeut ook mediator en auteur van boeken over het gezin en opvoeden. stevenpont.nl
Opvoeden zonder straffen
Jij kent je kind goed en ziet ongewenst gedrag vaak wel aankomen. Dit kun je doen om potentiële conflicten af te wenden.
- Herken de voorboden. Zie je bijvoorbeeld dat je kind moe is, dan is de kans op een conflict met een broertje of zusje groter. Grijp in door je kind even alleen te laten tekenen.
- Afleiden: verander de situatie door bijvoorbeeld samen een boekje te lezen of bij een groter kind: het mee te nemen naar de supermarkt.
- Geef een kind dat graag zijn zin doordrijft een keuze. Bijvoorbeeld tussen twee setjes kleren voor de volgende dag of, bij een tiener: op vrijdag óf zaterdag uitgaan.
- Achterhaal de reden van het ongewenste gedrag. Misschien is hij te laat voor het eten doordat hij een vriendje heeft geholpen.
Zo kun je ook gedrag corrigeren
- Geef het goede voorbeeld. Schreeuwen dat je kinderen niet zo moeten schreeuwen heeft geen zin.
- Vertel waarom je zijn gedrag niet accepteert. Vraag na of hij die reden werkelijk begrepen heeft.
- Ben je boos geworden, kom daar dan op een rustig moment op terug. Leg uit waarover je boos was. Tijdens een conflict staat je kind daar niet open voor, maar van de bespreking ná een conflict kan het iets leren.
Tot slot: opvoeden is bijsturen. En conflictloos opgroeien is een mythe. Accepteer dat.
