Het verkeerde cadeau: kun je daarmee een relatie verpesten?

‘Hoe kon ze dat prachtige espresso-apparaat nou niet waarderen?’, vroeg laatst een vriend zich mismoedig af. Die had het duidelijk fout gedaan.

Een vriend van me leek beter op weg. Op de vraag of hij verliefd was, haalde hij meestal zijn schouders op. ‘Dat weet ik niet precies, ik heb gewoon plezier.’ Maar deze keer was hij iets ingewikkelds in elkaar aan het prutsen van een mooi bewaarblikje, allerlei losse chocolaatjes, een springveer en een stuk lint. Er kwam ook nog een geel plastic badeendje aan te pas. ‘En wanneer moet ik het dan geven?’, vroeg hij aan de telefoon. ‘Of moet ik het toch maar opsturen? En ik heb ook nog een ander cadeau. Kan dat wel tegelijk of wordt dat te veel?’

Vooral in de beginfase van een relatie, nog voordat je het woord relatie in gedachten durft te nemen, lijken cadeautjes van levensbelang. Is het waar dat een geschenk een relatie te gronde kan richten? Het antwoord is weinig geruststellend. Ja, dat kan. Maar het gaat niet in eerste instantie om ‘het verkeerde cadeau’. Algemene richtlijnen voor goede cadeaus zijn niet te geven. Je kunt best die staafmixer geven, of dat buikspieroefenapparaat, als de ontvanger zich door dat cadeau maar begrepen en gewaardeerd voelt. Dat schreven Huang en Yu, onderzoekers van de Taiwanese Chung Cheng Universiteit, vorig jaar in het Journal of Consumer Psychology.

Huang en Yu deden onderzoek naar de rol die cadeaus spelen in het verloop en bij de eventuele beëindiging van recent ontloken liefdesrelaties. Ze ondervroegen daartoe 109 mannen en 116 vrouwen, gemiddeld 22 jaar oud, die gemiddeld ruim een jaar bij hun partner waren. Uit eerder onderzoek was al bekend dat vrouwen in het algemeen meer cadeaus geven dan mannen, maar dat in liefdesrelaties de man meestal met de geschenken aankomt. Vrouwen kopen ondertussen cadeautjes voor zichzelf: mooie kleren, lekkere parfums en dure make-up. In het onderzoek van Huang en Yu was het niet anders.

Veel verrassender was echter de bevinding dat de relaties waarin mannen veel cadeaus aan hun vriendin gaven en waarin vrouwen veel cadeaus voor zichzelf kochten, eerder stukliepen. Hoe meer cadeaus, des te slechter het uitpakte! Vooral in de beginfase waren de relaties zeer kwetsbaar; na een tijdje verminderde de kans dat ze verbroken werden. Cadeautjes aan elkaar geven met als doel de buitenwereld van je liefde op de hoogte te stellen, zoals ringen of identieke trainingspakken, had wel altijd een gunstig effect.

Hoe valt dit alles te verklaren? Volgens de onderzoekers draagt het geven van geschenken het risico in zich dat je de relatie materiëler en onpersoonlijker maakt. In die zin is een duur espresso-apparaat meestal een slechtere keuze dan een zelfgemaakt knutselwerkje. Misschien verwacht de gever wel iets terug dat net zo duur is en ontstaat er ongewild een soort competitie. Dat is natuurlijk absoluut niet romantisch.

Maar belangrijker is waarschijnlijk – de onderzoekers hebben dit niet expliciet getoetst – dat de geliefden die veel gaven, hun geschenken in de plaats stelden van écht praten. Het is gemakkelijker om bloemen te kopen of om jezelf mooi te maken dan om te zeggen dat je van iemand houdt. Maar een man kan nog zoveel rozen meenemen en een vrouw kan zich nog zo optutten, als ze nooit echt duidelijk zeggen wat ze van elkaar vinden, gaat het toch mis. Dan scheppen de geschenken juist afstand.

Ook het succes van de cadeautjes voor elkaar die iets aan de buitenwereld duidelijk moeten maken, kan zo worden verklaard. Over wat de mooiste verlovingsring of het beste trainingspak is, moeten geliefden meestal wel eerst uitgebreid praten en onderhandelen.

Kortom: zolang je goed aanvoelt wat de ander voor type is en wat hij of zij wil, bestaat er niet zoiets als ‘het verkeerde cadeau’. Verkeerd is alleen om cadeaus te geven in plaats van te praten. Al lijkt een ingeblikt plastic badeendje met chocolaatjes meer te zeggen dan duizend woorden, het is altijd goed om die duizend woorden er ook nog achteraan te fluisteren.