Een boek dat me 1092 pagina’s lang gaat overtuigen dat wij mensen steeds minder gewelddadig worden, en dan ook nog geschreven door de beroemde Harvard-psycholoog Steven Pinker; dat leek me wel wat. Want al het oorlog-moord-mishandeling-nieuws dat via allerlei kanalen op me wordt afgevuurd begint me soms wat moedeloos te maken. Waar gaat het naartoe met de wereld? Waren we vroeger niet beter af, toen het leven nog lekker simpel was?
Nee dus. Na 1092 pagina’s ben je er als lezer zeker van overtuigd dat we op dit moment vredelievender zijn dan ooit. Maar dan moet je wel eerst honderden pagina’s lang gruwelen over het geweld in vroegere tijden. Hoe stammen elkaar meedogenloos uitmoordden, hoe middeleeuwers martelden, hoe vrouwen werden verhandeld, verkracht en op de brandstapel geworpen, hoe kinderen werden vermoord. Sommige beelden laten me niet meer los, zoals de uitleg wat radbraken precies is, of hoe het in Parijs ooit volksvermaak was om op een podium een kat aan een touw langzaam in een vuur te laten zakken.
Ondertussen geeft Pinker al her en der interessante verklaringen waarom het geweld is afgenomen. De komst van de boekdrukkunst maakte bijvoorbeeld mogelijk dat een groot publiek zich kon inleven in romanpersonages van een andere afkomst of sekse; daardoor ontstond meer empathie voor mensen buiten het eigen kringetje.
De laatste hoofdstukken gaan specifiek over psychologische verklaringen. En dat zijn er een hoop. Heel kort door de bocht komt het erop neer dat onze duistere kanten, zoals verlangen naar wraak en onze neiging in woede te ontsteken, steeds meer in toom worden gehouden door kenmerken van de moderne tijd. Bijvoorbeeld door betere voeding, waardoor we meer energie hebben om onszelf te beheersen. En door betere kennis: we wéten nu dat heksen niet bestaan, dat kinderen niet leuker worden door slaag, en dat dieren ook gevoel hebben. Een allesomvattend boek, dat toch lekker leest en nog lang blijft hangen.
Steven Pinker, Ons betere ik, Contact, € 69,95
