Het belang van balans

Wat is de geest? Deze oeroude vraag is het uitgangspunt van het nieuwe boek van de bekende neuropsychiater en bestsellerauteur Daniel Siegel. Net als in zijn eerdere boeken hoef je geen eenduidig antwoord te verwachten. Gelukkig niet.

Want het charmante aan dit boek is juist Siegels gebrek aan vooringenomenheid. Ondanks zijn indrukwekkende bagage aan kennis gaat hij met onbegrensde nieuwsgierigheid op ontdekkingstocht. Die voert ons niet alleen diep in zijn eigen gedachten, bespiegelingen en ervaringen, maar ook langs talloze gesprekken die hij voert met geleerden uit de hele wereld. Van natuurkundigen tot filosofen, psychologen en artsen.
Of hij nu kijkt naar een plant, een mens, of een geheel van menselijke relaties: Siegel ziet steeds een complex, zelfregulerend systeem dat zoekt naar balans. Wordt de balans verstoord, dan vervalt het systeem tot een van twee uitersten: chaos of rigiditeit. Neem het verlies van een geliefde. Wanneer we rouwen, staat alles op zijn kop. Periodes van depressie (rigiditeit) wisselen elkaar af met periodes van verwarring en angst (chaos). Tot er een nieuw evenwicht wordt gevonden.

Een ander terugkerend thema in het boek is integratie. Alles wat deel uitmaakt van de natuur functioneert alleen goed wanneer de verschillende bestanddelen optimaal zijn geïntegreerd, zegt Siegel. Zoals de integratie tussen de meer talige linker- en de meer ruimtelijk denkende rechterhersenhelft. Bij onveilig gehechte kinderen gaat er iets mis en is er minder communicatie tussen de twee hersenhelften. Met als gevolg meer rigide, maar ook meer chaotisch gedrag.
Zo biedt Siegel een keur aan boeiende feiten, overwegingen en gedachtenexperimenten. Maar je moet er als lezer wel iets voor overhebben. Het bijna vijfhonderd pagina’s tellende Mind is geen makkelijk boek. Het is nogal abstract geschreven, en hij kan pagina’s lang filosoferen over vrij ongrijpbare zaken, zoals ‘energiestromen van de geest’. Maar als hij dan vervolgens weer met een idee komt dat dagenlang in je hoofd rondzingt, vergeef je hem alles.

Daniel Siegel, Mind, Uitgeverij Mens!, € 32,50