Koopverslaving: ‘Had ik maar geen gat in mijn hand’

‘Ik heb stapels kookboeken, terwijl ik niet eens tijd heb om te koken, en mijn hele voor­raadkast staat vol levensmiddelen. Ik moet vaak de helft weggooien omdat het bedorven is. Zelfs van brood koop ik te veel. Soms schaf ik spullen dubbel aan. Dan heb ik twee dezelfde hemdjes omdat ik ben vergeten dat ik er al een had. Spullen die over heb, breng ik naar de kringloopwinkel, soms zijn ze nog gloednieuw.

Ik winkel voor mezelf, maar ook veel voor anderen. Voor mijn kinderen bijvoorbeeld, of wanneer ik iets zie waarvan ik weet dat iemand het nodig heeft. Ik vind het leuk om te geven, maar eigenlijk vind ik de aanschaf nog leuker. Als ik iets heb gekocht, voel ik me meestal blij. Maar soms voel ik me ook schuldig omdat ik weet dat ik al die spullen niet nodig heb.

Mijn partner vindt het vreselijk, begrijpt niet waarom ik zoveel uitgeef. Zij koopt alleen dingen die ze nodig heeft. Daar hebben we wel eens ruzie over. Want wanneer mijn geld aan het einde van de maand op is en mijn auto gaat kapot, dan moet zij bijspringen. Ik steek mezelf niet in de schulden, maar kom wel altijd tekort. Ik zou het zo graag eens redden met mijn geld.’

Koopverslaafden hebben grenzen nodig, zegt psychotherapeute Carien Karsten.

Waar komt koopverslaving vandaan?

Koopverslaving heeft niet één oorzaak. Vaak kopen mensen om een gevoel van onvrede te verdrijven. De meeste koopverslaafden kampen met een laag zelfbeeld. Wanneer ze iets aanschaffen, voelen ze zich even gelukkig. Van dat idee is onze hele maatschappij doordrenkt: we krijgen continu de prikkel dat je van kopen gelukkig wordt.

In mijn praktijk zie ik regelmatig dat koopverslaafden een slechte relatie met hun ouders hebben, of dat ze zijn gepest in hun jeugd en probeerden de vriendschap van anderen te kopen. Daarnaast kunnen mensen met oorlogservaringen hamstergedrag vertonen. Uit internationaal onderzoek blijkt dat 2 tot 8 procent van de mensen koopverslaafd is, en negen van de tien daarvan zijn vrouwen. Zij gaan zich vaak te buiten aan kleding, mannen kopen eerder gereedschap of elektronica.

Wat is eraan te doen?

• Erken dat je een probleem hebt. Je hebt geen gat in je  hand, je bent verslaafd. Vaak wordt koopverslaving gebagatelliseerd.
• Werk aan je zelfbeeld. Budgettips helpen alleen als je niet echt verslaafd bent, omdat ze het emotionele aspect buiten beschouwing laten.
• Bouw het kopen langzaam af. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af om niet voor iedereen cadeautjes mee te nemen, maar slechts voor een select aantal mensen.
• Zoek andere manieren om je goed over jezelf te voelen. Neem bijvoorbeeld een bad of trek je terug met een boek op de bank. Doe dit ook als je last krijgt van ontwenningsverschijnselen. Betrek je partner bij je probleem. Vraag bijvoorbeeld of hij of zij je budget beheert. Dit kan een rem op je koopgedrag zetten.
• Vul je tijd in op een andere manier. Neem een abonnement op de sportschool of word lid van een hobbyclub. Maar let erop dat je niet in een andere verslaving vervalt, zoals drank of eten.

Tips voor de omgeving

‘Confronteer de koopverslaafde met zijn of haar gedrag. Stel grenzen en spring in geen geval financieel bij. Help bij het zoeken van afleiding en het vinden van een andere hobby. Een andere methode die vaak bij verslaving wordt toegepast, is om het gedrag van de verslaafde te imiteren of zelfs te overdrijven. Kom zelf bijvoorbeeld eens aanzetten met twintig pakken wc-papier. Zo houd je de koopverslaafde een spiegel voor.’

Is het mogelijk om van een koopverslaving af te komen?

Ja, maar net als bij iedere verslaving kost het tijd en inspanning. Je moet dus wel gemotiveerd zijn. Mensen die ernstig koopverslaafd zijn, raad ik aan de hulp van een therapeut in te schakelen.