Foute mannen

Lang geleden had ik iets met een foute man. In het begin was hij ­helemaal niet fout natuurlijk; heel leuk juist. Ik zei een keer tegen hem: ‘Ik ben blij dat ik nu niet meer om me heen hoef te kijken of ik een leuke man zie. Zit ik ergens met een vriendin, zeggen we tegen elkaar: die? Ja, leuk, maar misschien is het wel een leeghoofd, of een viezerik. Of een foute man!’

Dat interesseerde hem. ‘Wat is nu precies een foute man?’ vroeg hij. ‘Als jij dat nu beschrijft, zeg ik of ik het ben.’ Dat vond ik natuurlijk reuze grappig. Ik besefte ook best dat mannen – of ­vrouwen, want ook dat komt voor – het nooit zeggen als ze fout zijn. Dat weten ze zelf niet eens. Dat ontdekken hun partners gaandeweg.

Wat maakt iemand dan fout? Wetenschappelijk is daar geen zinnig woord over te zeggen. Wetenschappers oordelen niet, dus niemand is fout. Wel geven ­bepaalde kenmerken aanleiding tot ongenoegen bij de partner – en uiteindelijk een gevoel van ‘fout’. Een daarvan is narcisme. Narcisten zijn in het contact vaak vlot, charismatisch, charmant. Hij is zo leuk! denk je dan. Maar ach, als ie nou toch maar wat meer bij mij ­betrokken was. Als ie mij nou maar leuk genoeg vindt. Ik moet nóg beter mijn best doen. Dan komt het vast goed.

Een ander ongemak ontstaat als iemand gebonden is. Ineens gebeurt het, de vonk springt over, onbedoeld en ongepland – dus heel romantisch – want hij heeft nog kinderen, een huis, een bedrijf, of wat het ook is dat hem aan zijn partner bindt. Eigenlijk zou je in zo’n situatie een ouderwets kuis en moreel meisje moeten zijn: ‘Jammer joh, dat je bezet bent. Want daar doe ik niet aan. Heb een fijn leven, en laat nog eens van je horen als je vrij bent.’ Maar zo gaat het meestal niet. Want straks gaat ie toch voor jou kiezen, als de kinderen groot zijn? Zijn vrouw begrijpt hem immers niet en hun huwelijk is ingekakt. Met de feestdagen zit je alleen, en op veel andere dagen eigenlijk ook. Maar hé, als ie er wél is, dan heb je ook wat; dan is het ­razend hartstochtelijk.

Datzelfde gebeurt bij een derde fout-variant: angst voor intimiteit. Met een ­bindings­­bange geliefde heb je steeds het gevoel dat je op de startbaan staat in een vliegtuig met ronkende motoren dat nooit van de grond komt. Soms zeg je ‘Bekijk het maar, toedeloe,’ maar juist dán begint ie ineens naar je te hunkeren. Ha, dus toch! Hij heeft gewoon wat tijd nodig, hij heeft het druk, hij heeft nare ervaringen gehad, ik moet hem ruimte geven.

Soms vragen vrouwen mij, als auteur van een boek over liefde en ellende: ‘Is dit nou narcisme of bindingsangst?’ Maar wat doet het ertoe? Joehoe, misschien valt ie gewoon niet op je. Wat het ook is, als jullie vliegtuig niet van de grond komt, zit er maar één ding op: uitstappen. Je kwelt jezelf als je dat niet doet. Eigenlijk ben je dan zelf gewoon fout. Eigenlijk bestaan er geen foute mannen. Wel onnozele vrouwen die aan zo’n man blijven hangen en hem de schuld geven als ze ongelukkig worden.