Luxeproblemen zijn er in alle soorten en maten. Je hebt de kleine probleempjes – waarom het nou altijd de fijnste kleur lippenstift is die uit het assortiment gaat; hoe irritant het is als de buurkinderen juist op zondagochtend rennen over de houten vloer, of de pakketbezorger net op de stoep staat als jij even naar de brievenbus bent; dat de aannemer maar niet over de brug komt met die offerte voor de aanbouw. En je hebt de grote luxeproblemen.
Psycholoog Abraham Maslow ontwikkelde in de jaren veertig van de vorige eeuw zijn beroemde theorie over de hiërarchie van behoeften. Pas als onze meer basale behoeften zoals voedsel en veiligheid zijn afgevinkt, stelde Maslow, ontstaat er ruimte voor het nastreven van hogere doelen zoals sociale erkenning en zelfverwezenlijking. Op die theorie is van alles aan te merken, maar één ding had Maslow scherp gezien: hoe beter we het hebben, hoe meer er is om ons druk over te maken.
Doe ik wel het goede met mijn talenten? Zit er nog groei in deze relatie? Het zijn vragen die niet iedereen zich kan stellen. Of ze wel ‘een verschil maakt’ met haar werk, daar zit een luciferdoosjesplakster in Bangladesh echt niet over in. In een samenleving als de onze daarentegen, overvoerd met welvaart en keuzevrijheid, kunnen we het ons permitteren om er nachten van wakker te liggen.
Daar kun je een beetje cynisch over doen, en dat is soms heel gezond, want het is goed om je sores te relativeren. Het voelt ook gewoon gênant dat wij ons zoveel meer gepieker kunnen veroorloven dan de lucifermaakster, terwijl we er zoveel minder reden voor hebben.
Maar aan de andere kant: zijn we het niet aan onszelf verplicht om die levensvragen te stellen, juist omdat we die luxe hebben? Die gedachte kwam bij me op toen een bekende op een verjaardag maar bleef doormopperen over haar verbouwing en het ene first world problem na het andere opdiste, terwijl ik alleen maar dacht: volgens mij vind jij je huwelijk heel saai geworden. En daar kun je net zoveel badkamertegels tegenaan gooien als je wilt, maar het zou misschien meer helpen als je dat eens op tafel zou gooien.
Als we ons in de antenne van de piramide van Maslow nog het allerdrukst maken over rennende kinderen en zalando-pakketjes, dan is het pas echt treurig met ons gesteld. Dus als we ons dan toch luxeproblemen kunnen permitteren, zullen we dan in elk geval de goede kiezen?
