Familiegeheim: ‘We vonden zijn trouwring onder de auto-mat’

‘Mijn ouders waren midden 20 toen ze trouwden. Mijn vader wist dat hij homoseksueel was, maar durfde er niet voor uit te komen. Uit schaamte, “het hoorde niet” – heeft hij me later verteld.

Dat was altijd heel belangrijk, daar zijn wij ook mee opgevoed: wat wel en wat niet hoort. Bovendien had hij een heel autoritaire vader die het nooit geaccepteerd zou hebben. En dan woonden ze ook nog in een strenggelovige omgeving.

Hij vertelde het aan niemand, ook niet aan mijn moeder, en hoopte dat het zou overgaan als hij zou doen wat volgens hem hoorde: trouwen en kinderen krijgen. Dat gebeurde natuurlijk niet. Mijn ouders kregen twee kinderen, mijn zus is vier jaar ouder.

Ik heb mijn moeder weleens gevraagd of ze niet al in haar verkeringstijd iets gemerkt heeft, maar nee. “Ik wist van toeten noch blazen, was zo groen als gras,” zei ze.

Mijn vader raakte steeds meer gefrustreerd. Ik vermoed dat dat komt doordat hij zijn gevoelens zo onderdrukte. Hij was depressief, snel boos, driftig. Als ik bijvoorbeeld knoeide, kon hij de ene keer enorm uit zijn slof schieten, de andere keer was er niets aan de hand.

Dat onberekenbare voelde onveilig, er was altijd spanning. Ik deed mijn best om “het goed te doen”. Daar heb ik nog last van: als ik het maar goed doe, als ze maar niet boos op me worden.

Mijn vader heeft me nooit het gevoel gegeven dat hij van me hield. Ik heb ook geen leuke herinneringen, dat hij “vaderdingen” deed bijvoorbeeld. Voor mijn zus was het hetzelfde, maar we praatten er niet over. We waren een soort losse eilandjes, ieder voor zich.

“Druk op het werk, spanning,” kreeg mijn moeder te horen als ze vroeg wat er aan de hand was. Toen ik een jaar of 6 was, is hij een paar dagen verdwenen. Vermist.

Hij was in een psychose geraakt. Toen hij terugkwam was hij helemaal in de war, erg achterdochtig en ook agressief. Hij gooide met van alles en sloeg mijn moeder. Via de huisarts is hij toen gedwongen opgenomen. Maar na een paar dagen was hij weer thuis.

Wat me vooral bijstaat is dat ik me zo verschrikkelijk alleen voelde. Dat niemand iets deed. Ik ben als kind een keer met mijn moeder mee geweest naar het Riagg. Ze ging om hulp en er werd gewoon gezegd: “We kunnen niets voor u doen. Uw man moet het doen.” De huisarts was ook goed op de hoogte, maar deed niets voor ons.

Mijn vader dronk altijd al graag een wijntje. In de loop van de jaren ging hij steeds meer drinken. Ik denk doordat hij niet kon en mocht zijn wie hij was. Hij is een keer vrijwillig opgenomen, vanwege zijn depressiviteit. Maar dat loste niets op. Hij moet ontzettend met zichzelf geworsteld hebben.

Mijn moeder dreigde weleens dat ze bij hem weg zou gaan. En ik dacht: alsjeblieft, doe het. Maar ze deed het niet. Waarschijnlijk omdat ze nog steeds van hem hield. Want dat zegt ze nu nog: het was echt een lieve man, ik kon zo goed met hem praten. Alleen wat echt belangrijk was, werd dus niet besproken.

Zou hij homo zijn? zeiden we weleens tegen elkaar. We hadden een sterk vermoeden, ook mijn moeder. Hij gedroeg zich vaak vreemd. Kwam laat thuis met allerlei smoesjes. Ging met de hond naar het park, maar ook naar een homo-ontmoetingsplaats.

Daar kwamen we achter doordat hij er een keer zonder benzine stond en mijn moeder belde of ze hem kon ophalen. Een andere keer vonden we zijn trouwring onder de auto-mat, die had hij daar natuurlijk verstopt.

En dan waren er ook nog die rare telefoontjes en de hoge rekeningen van de 06-sekslijnen. Ik herinner me een vakantie waarin ik me had voorgenomen op te letten of hij meer naar mannen dan naar vrouwen keek. Nee, er viel niets bijzonders op, hij las een boek.

Als ik nu foto’s van vroeger zie, begrijp ik niet waarom ik ooit twijfelde. De manier waarop hij een sigaret vasthield en met zijn benen over elkaar zat… Je kon het echt aan hem zien. Hij is daardoor een belangrijke promotie misgelopen.

Hij zou vestigingsmanager worden bij de bank waar hij werkte. Maar de directie durfde het niet aan, bang dat het in de zwaar gelovige gemeente niet geaccepteerd zou worden. Niet dat ze het daar zeker wisten, het was om zijn uitstraling. Dat hoorden we later.

Nee, ik durfde er niet rechtuit naar te vragen. Daar was de sfeer niet naar. Mijn moeder heeft hem, toen wij nog klein waren, op de man af gevraagd of hij soms meer op mannen viel. Als het zo was, konden ze erover praten, een manier vinden om met elkaar om te gaan, het gezin bij elkaar houden. Daar werd hij verschrikkelijk boos van. Ze zag het echt helemaal verkeerd.

Na bijna vijfentwintig jaar huwelijk is mijn moeder bij hem weggegaan. Mijn zus was al op kamers en ik ben gaan samenwonen. Toen het huwelijk eenmaal voorbij was, is mijn vader uitgekomen voor zijn homoseksualiteit.

Hij vertelde het aan vrienden van mijn ouders. Die hebben het met zijn toestemming vervolgens aan mijn moeder verteld en zo hoorden mijn zus en ik het ook. Nee, het was geen schok, ook niet voor mijn moeder. Eigenlijk meer een bevestiging: zie je wel.

Ik heb hem toen wel gevraagd waarom hij er niet eerder voor uitgekomen is. In het midden van de jaren zestig moest het misschien geheim blijven. Zo tolerant was Nederland in die tijd nog niet.

Maar later werd homoseksualiteit toch veel meer geaccepteerd? En ze woonden in een zwaar gelovige gemeente, maar bij ons thuis speelde het geloof toch geen grote rol? Hij zei dat hij het niet gedurfd had, bang dat we dan niet meer van hem zouden houden.

Dat is zo verdrietig. Het was voor ons geen probleem geweest. Dat heb ik hem ook gezegd, ik had toch ook vrienden die homo waren?

Voor een grote liefde was het te laat. Ik heb hem dus nooit verliefd gezien op een man. Lichamelijk was hij er door al het drankgebruik slecht aan toe. Hij heeft het huis verkocht en is naar de andere kant van het land verhuisd, daar woonden vrienden.

Op een dag, een jaar of vijf na de scheiding, belde mijn zus. De thuiszorg was gekomen, maar er werd niet opengedaan. De politie heeft toen een raampje ingeslagen.

Mijn vader werd dood gevonden, hij was ingeslapen in zijn stoel. Om zijn mond lag een glimlach, hij zag er heel ontspannen uit. Ik voelde opluchting. Voor mezelf maar vooral voor hem.

Eindelijk rust. Een einde aan een intriest leven. Op zijn nachtkastje stond een foto van mijn moeder. Hij is waarschijnlijk altijd van haar blijven houden.’

Kim heet in werkelijkheid anders.