Luid, oppervlakkig en ongevoelig. Of: praatziek, onbezonnen en overheersend. Dat zijn de niet zo fraaie eigenschappen die aan extravert wordt toegeschreven in een reeks recente boeken van introverte auteurs, zoals De kracht van stille mensen van Sophia Dembling en Stil van Susan Cain – en op blogs en internetfora van en voor een introvert die in hun kielzog ontstonden. Cain schuift zelfs de hele Amerikaanse kredietcrisis in de schoenen van extraverten: volgens haar nemen ze sneller risico’s en zijn ze meer gericht op snelle beloningen.
Training Goed zoals je bent
- Leer jezelf te accepteren
- Omarm je imperfecties
- Met psycholoog en zelfacceptatie-expert Marjon Bohré
- Incl. boek Brené Brown t.w.v. 20,99 cadeau
99,-
Nu zijn die boeken en blogs nogal kort door de bocht en vaak zelfs wetenschappelijk onjuist. Maar de trend dat introverten van zich willen laten horen is begrijpelijk. De westerse maatschappij is overwegend extravert – zeker in de VS, waar Dembling en Cain hun boeken schreven – en daardoor hebben veel introverten het gevoel zich te moeten conformeren aan een extravert ideaal.
Het is dan ook niet zo vreemd dat ze zich afzetten tegen kwalificaties als ‘saai’, ‘raar’ en ‘contactgestoord’ en dat ze de introverte kwaliteiten willen opwaarderen. Alleen – net zoals mensen die een assertiviteitscursus volgen soms eerst naar de andere, meer agressieve, kant doorslaan, schieten ook introverten weleens stevig door naar het andere uiterste, en dat kan resulteren in zwart-wit- en wij-zij-denken.
Karikaturale karakters
‘In die boeken worden karikaturen gemaakt van extraverten en introverten,’ zegt Boele de Raad, emeritus hoogleraar persoonlijkheidspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en auteur van De Big 5 persoonlijkheidsfactoren. ‘De extremen van de extraverte onbeheerste flapuit en de introverte gesloten oester komen in de realiteit zelden voor.
Extraversie en introversie is een glijdende schaal met een rijkelijk gevulde middengroep; en in die groep zit ongeveer tweederde van de mensen wat meer op de extraverte kant van de schaal en een minderheid, eenderde, aan de introverte kant. De gemiddelde persoon heeft zowel introverte als extraverte eigenschappen.’ Extraverten zijn gericht op de buitenwereld, krijgen energie van gezelschap, en zijn spraakzaam en open. Introverte kenmerken zijn gerichtheid op de binnenwereld, energie krijgen van op jezelf zijn, rustig en bedachtzaam zijn.
Welke hersenmechanismen precies schuilgaan achter beide persoonlijkheidstrekken, daarover is nog veel onbekend. Toch is er al wel het een en ander duidelijk over extraversie, blijkt uit het nog te verschijnen Oxford Handbook of the Big Five Model.
Daarin stelt de Amerikaanse neurowetenschapper en psycholoog Colin DeYoung dat extravert zijn, en dan vooral het onderdeel assertiviteit, waarschijnlijk voortkomt uit een hogere vatbaarheid voor beloningen. En die wordt weer aangestuurd door de neurotransmitter dopamine.
Mogelijk hebben extraverte personen meer van dat beloningsstofje in hun brein of geeft hun brein het sneller af. In ieder geval verlangen extraverten sterker naar een beloning: het vooruitzicht daarop maakt hen energiek en opgewonden. Ook lijken extraverte personen sterkere verbindingen te hebben tussen bepaalde hersengebieden die betrokken zijn bij emoties en motivatie.
Unieke mix
Psychologen zijn het erover eens dat onze persoonlijkheid kan worden beschreven door vijf grote eigenschappen die ons leven lang relatief stabiel blijven, de Big Five. Introversie-extraversie is een van die vijf, en bestaat op haar beurt uit meerdere onderdelen.
Training HSP@work: zo blijf je in balans
- Ontdek je talenten als HSP
- Leer hoe je fijne werkomstandigheden creëert
- Inspirerende video’s en onderzoeksresultaten van HSP-expert Esther Bergsma
49,-
Welke dat zijn, verschilt per onderzoek, maar een voorbeeldindeling is: vriendelijkheid, oftewel hoe hartelijk en positief je je opstelt tegenover anderen; sociabiliteit, hoe je je in grote groepen voelt; assertiviteit, in hoeverre je voor jezelf opkomt en de touwtjes in handen neemt; energie en enthousiasme, hoe levendig en energiek je bent; avontuurlijkheid, of je geneigd bent risico’s en nieuwe ervaringen op te zoeken; en vrolijkheid, of je vaak goedgeluimd bent en positieve emoties ervaart. Als je bij een sollicitatie een Big Five-persoonlijkheidstest aflegt, zijn dat de factoren die worden gemeten om je mate van extraversie in beeld te brengen.
Wanneer mensen gemiddeld scoren op de schaal van introversie-extraversie, wil dat niet per se zeggen dat ze gemiddeld scoren op alle onderdelen, benadrukt de Amerikaanse neurobioloog en psychiater Samuel H. Barondes in zijn boek Making sense of people. The science of personality difference. Iemand kan bijvoorbeeld een hoge extraverte score hebben, maar toch weinig avontuurlijk zijn. Of iemand scoort eerder als introvert in een persoonlijkheidstest, maar is wel erg vriendelijk. En zo komt het dat elke persoon een unieke mix is van eigenschappen en karaktertrekken.
Misverstanden
Dat er zoveel uiteenlopende mensen bestaan, is ook een gevolg van de wisselwerking van introversie en extraversie met de andere Big Five-persoonlijkheidskenmerken. ‘Introvert betekent zwijgzaam en gesloten, maar een introverte persoon wordt pas ontoegankelijk als hij ook een gebrek aan vrolijkheid heeft,’ zegt psycholoog Boele de Raad. ‘En de combinatie van extravert met zorgvuldig levert geen losbol op, maar juist eerder een ernstig iemand.’
Ook in dat opzicht slaan de boeken van Cain en Dembling de plank mis door extraversie gelijk te stellen met luidruchtigheid, oppervlakkigheid en ongevoeligheid, zegt De Raad: ‘Extraverten zijn mededeelzaam, maar worden pas lawaaierig als ze ook de karaktertrek onzorgvuldigheid hebben. En oppervlakkigheid heeft niets met introversie te maken, maar is een gebrek aan de Big Five-eigenschap “intellectuele autonomie”, ook wel “openheid’ genoemd. Ook gevoeligheid heeft niets met introversie te maken, dat valt onder de eigenschap “emotionele stabiliteit”.’
Introversie en extraversie drukken ons niveau van expressiviteit uit, zegt De Raad. ‘Een extravert kan bot uit de hoek komen, maar dat geldt net zo goed voor een introvert. En ook empathie is, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, niet typisch een introverte eigenschap. Dat valt onder “intellectuele openheid” met een klein beetje introversie erbij. Het is belangrijk om de dingen niet te simpel voor te stellen. Mensen zitten complexer in elkaar dan dat.’
Een vergelijkbaar misverstand signaleerde de Amerikaanse onderzoeker Scott Barry Kaufman onlangs in het tijdschrift Scientific American: ‘Veel mensen die zichzelf zien als “gevoelige introvert” zijn in werkelijkheid verkapte narcisten. Deze mensen vinden dat ze recht hebben op andermans aandacht en waardering. Daardoor zijn ze al gekwetst door de minste of geringste opmerking, zijn ze zich zeer bewust van zichzelf en erg met zichzelf bezig, en maken ze zich vaak druk omdat anderen niet zien hoe geweldig ze zijn.’
Verankerd in onze genen
Net als alle andere Big Five-persoonlijkheidsdimensies zijn introversie en extraversie diep verankerd in onze genen, schrijft neurobioloog en psychiater Barondes. Elk onderzoek daarover, meestal met eeneiige tweelingen die in een vroeg stadium van elkaar werden gescheiden en dus identiek genetisch materiaal hadden maar anders werden opgevoed, had diezelfde uitkomst.
Uitgedrukt in cijfers: introversie en extraversie zijn voor 40 à 50 procent erfelijk en voor slechts 2 à 3 procent het gevolg van de opvoeding door de ouders. Dat is verrassend, want het houdt in dat je opvoeding thuis nauwelijks invloed heeft op je temperament. ‘Je ouders kunnen je wel wat bijsturen,’ zegt De Raad, ‘ze kunnen je bijvoorbeeld leren om je wat in te houden of om rustig na te denken voor je iets zegt. Maar je aard verandert niet.’
Training HSP@work: zo blijf je in balans + 2 coachsessies
- Ontdek je talenten als HSP
- Leer hoe je fijne werkomstandigheden creëert
- Inclusief 2 privésessies met een HSP-coach
199,-
Opmerkelijk is ook dat bijna de helft van onze intro- of extraversie onverklaard blijft. De Raad vermoedt ‘dat opvoeding in brede zin het ontbrekende puzzelstuk is: wat je als kind leert op school, op sportclubs, via je vriendjes, in de gezinnen van die vriendjes.’ Voorlopig is dat nog onderwerp van onderzoek.
Kleine verschuivingen
Introversie en extraversie liggen dus erfelijk vast. En volgens onderzoek stabiliseren deze eigenschappen zich zo rond je 25ste. Het gevolg: we kunnen er niet zoveel aan veranderen. De meeste wetenschappers zijn het erover eens dat slechts kleine verschuivingen mogelijk zijn.
Studies die mensen gedurende hun hele levensloop volgden, stelden vast dat die verschuivingen samenhangen met onze leeftijd. Van ons 20ste tot ons 60ste worden we een beetje extraverter en vriendelijker en gaan we iets meer openstaan voor nieuwe ervaringen. Daarna zakt dat effect weer in en worden we wat onvriendelijker, geslotener en minder nieuwsgierig naar nieuwe ervaringen.
Boele de Raad: ‘Waarschijnlijk komt dat doordat je op bepaalde leeftijden moet voldoen aan allerlei extraverte verwachtingen, bijvoorbeeld op school en op het werk. Maar als je met pensioen gaat, valt dat weg en val je terug op je oude stramien, op je eigen natuur.’ Let wel, zegt hij, we mogen die veranderingen niet overdrijven. ‘Je schuift een beetje op op de schaal, maar een introvert wordt niet plots extravert of vice versa.’
Tweede natuur
Daar komt nog iets bij: het is cruciaal om een onderscheid te maken tussen onze aard en ons gedrag. Doordat onze maatschappij overwegend extravert is, leren veel introverte mensen in de loop der jaren extraverte competenties. ‘Dat kan dan op den duur zo comfortabel gaan voelen dat het een soort tweede natuur wordt,’ zegt persoonlijkheidspsycholoog De Raad. ‘Zelf ben ik bijvoorbeeld eerder introvert, maar toch gaf ik vroeger colleges en spreek ik nog altijd op conferenties. Al zal het nooit mijn liefhebberij worden, ik heb het geleerd tot op een niveau dat ik me er prettig bij voel.’
Hij haalt een kranteninterview aan met cabaretier Dolf Jansen, een behoorlijk drukke man die zichzelf desondanks introvert noemt. ‘Als Jansen het voor het kiezen heeft, maakt hij in zijn eentje een wandeling op het strand of leest hij een boek. Dat andere is gewoon zijn werk.’ En dat effect treedt volgens De Raad ook op in de andere richting: ‘Extraverte mensen kunnen bijvoorbeeld door een psychologisch trauma stiller en voorzichtiger worden. Maar ook in dat geval zijn het alleen hun stijl, hun gedrag, die veranderen, niet hun aangeboren eigenschappen.’
Bronnen o.a.: T. Allen, C. DeYoung, Personality Science and the Five Factor Model; J. Wilt, W. Revelle, Extraversion; beide in: Oxford Handbook of the Five Factor Model, Oxford University Press, 2016
B. Rammstedt e.a., Only the congruent survive – Personality similarities in couples, Personality and Individual Differences, 2008
Tips van persoonlijkheidspsycholoog Boele de Raad en coach Hilde Mariën, gespecialiseerd in introversie en extraversie.
1. Op het werk
Probeer daarom passende vaardigheden aan te leren, bijvoorbeeld via een cursus spreken in het openbaar, of door iets een paar keer te doen en te ervaren dat het helemaal niet zo eng is.
Vergadering op komst, en lastig om spontaan ideeën in de groep te gooien? Vraag of de chef eerst de vergaderagenda wil rondmailen. Dat geeft je kans na te denken en je voor te bereiden; dan voel je je meer op je gemak wanneer je je ideeën moet verdedigen.
Bij samenwerking bestaat het risico dat intro- en extraverten blijven hangen in onderlinge tegenstellingen. Beter is het na te denken over de gemeenschappelijke doelen: welk resultaat wil je samen bereiken? Welke visie hebben jullie op het project? Daardoor stap je makkelijker over verschillen heen.
Je richten op gemeenschappelijke doelen maakt ook dat ieders verschillende talenten worden aangesproken, en dat kan uiterst efficiënt zijn. Een introvert is vaak beter in luisteren, een extravert heeft meer overtuigingskracht. Extraverten denken in de breedte, en houden dus de langere termijn in de gaten; introverten gaan de diepte in en zien details die anderen missen.
2. In relaties
Extraverten praten over koetjes en kalfjes om het ijs te breken en gaan daarna de diepte in. Introverten snijden sneller ernstige of zware onderwerpen aan, en pas dan vertrouwen ze hun gesprekspartner genoeg om het over oppervlakkiger dingen te hebben. Probeer praten over koetjes en kalfjes als een sociaal ritueel te zien: een makkelijke manier om contact te leggen en interesse in iemand te tonen.
Introverten denken graag eerst na, bekijken in stilte de dingen vanuit verschillende perspectieven en geven dan hun mening. Een extravert kan die stilte verwarrend vinden en interpreteren als gebrek aan enthousiasme, desinteresse en zelfs afkeuring, zeker als hij of zij wat onzeker van aard is. Vertel daarom dat je even aan het nadenken bent over wat er net gezegd is. En dat je misschien wel degelijk enthousiast bent; maar dat enthousiasme komt simpelweg wat later.
Extraverten houden van hardop nadenken. Ze ordenen hun gedachten en belevingen en doen inzichten op terwijl ze praten. Voor introverten kan dat lijken alsof ze voortdurend van mening veranderen en niet weten wat ze willen. Besef dat je niet op elk idee van een extravert moet ingaan of in actie komen. Laat hem maar freewheelen en vraag aan het einde van het gesprek wat de conclusie is. Extraverten doen er goed aan uit te leggen dat ze hardop aan het nadenken zijn en dat ze zichzelf weleens zullen tegenspreken.
Extraverten gaan ervan uit dat hun gesprekspartner uit eigen beweging dingen vertelt; introverten wachten tot een extravert hun vragen stelt. Dus blijven extraverten vaak doorpraten, uit enthousiasme over hun onderwerp en omdat ze dat met de ander willen delen. Je kunt je overspoeld voelen door die woordenstroom, maar je kunt het ook als een compliment beschouwen. Breek gerust in om iets over jezelf te vertellen of een ander onderwerp aan te snijden. Introverten worden niet graag onderbroken, extraverten vinden dat meestal niet erg.
3. In de liefde
In relaties tussen een introvert en een extravert, zo bleek uit een Duits onderzoek onder 6909 stellen, zijn drie van de Big Five-eigenschappen doorslaggevend: hoe meer beide partners op elkaar lijken qua vriendelijkheid, consciëntieusheid en openheid voor nieuwe ervaringen, hoe langer ze bij elkaar blijven. Het doet er volstrekt niet toe hoe extravert en emotioneel stabiel beiden zijn. Met andere woorden: een rommelige en een ordelijke partner vormen een lastige combinatie, maar een praatgrage en een zwijgzame partner kunnen prima een stel zijn. Wel is overeenstemming belangrijk over cruciale waarden en levensdoelen als trouw, financiën en kinderwens.
Om verschillen in temperament te overbruggen zijn zelfinzicht, acceptatie van de ander en creatieve oplossingen nodig. Wie zichzelf goed kent, zich bewust is van zijn plus- en mindere punten en in zichzelf gelooft, aanvaardt een verschillend karakter makkelijker. Wie niet tevreden is over zichzelf, ziet het verschil sneller als een bedreiging. Acceptatie van jezelf en van de ander helpt bij het vinden van creatieve oplossingen voor tegengestelde behoeften. Een klassiek voorbeeld is dat van de introverte man die niet houdt van feestjes en een extraverte vrouw die er dol op is. Ze kunnen afspreken dat de man één keer per maand toch meegaat, maar niet onder druk wordt gezet om met iedereen te praten of te dansen.
Bedenk dat partners met verschillende temperamenten elkaar kunnen aanvullen en versterken. Zoals de uitbundige president Franklin Roosevelt en zijn verlegen vrouw Eleonore: dankzij haar luistertalent fungeerde zij als zijn sociale geweten, en hij hielp haar meer uit haar schulp te kruipen.
