Is het mogelijk om kleuren te leren ruiken? En kun je, als je een matige leerling bent, toch uit je hoofd de wortel van 235.789 leren trekken? Volgens neuro- en ontwikkelingspsycholoog Margriet Sitskoorn, directeur van het NeuroCognitief Centrum Nederland en auteur van Het maakbare brein, kan dat inderdaad. Je hersenen zijn namelijk plastisch: ze veranderen en ontwikkelen zich voortdurend. Bovendien kun je deze ontwikkeling zelf beïnvloeden. Het brein reorganiseert zich namelijk op basis van de input die het ontvangt. Door je op een bepaalde manier te gedragen beïnvloed je dit proces, en kun je nieuw en uniek gedrag vertonen. Zo zorgt sporten er bij ouderen voor dat de prefrontale en mesiotemporale gebieden van de hersenen beter functioneren, waardoor de sportende ouder niet alleen fitter is, maar ook beter kan plannen en strategisch kan denken.

Werd hersenonderzoek een aantal decennia geleden nog alleen gebruikt om te kijken in het brein van zieke mensen, tegenwoordig is het ‘heel normaal’. Moderne wetenschappers onderzoeken hersenprocessen achter dagelijkse emoties en vaardigheden, zoals verliefdheid en musiceren. Het maakbare brein is een logisch gevolg van deze ontwikkeling, en moedigt mensen aan om zelf hun brein te verbeteren. Het boek is echter geen regulier zelfhulpboek met een ‘

in X stappen naar een beter brein’-insteek. Het geeft vooral informatie: hoe werken de hrsenen, waardoor worden ze beïnvloed en waarom? Deze inzichten geven op hun beurt weer interessante stof tot nadenken. Want als je brein voortdurend verandert, ben je dan vandaag nog wel dezelfde als gisteren? En waar liggen breintechnisch de grenzen van het ‘vernieuwen’ van jezelf?

Heel fijn is dat het boek korte metten maakt met het deprimerende idee dat je hersenen rond je twintigste ‘klaar’ zijn en dat het daarna alleen bergafwaarts gaat. De plasticiteit geldt namelijk voor je hele leven. Daarmee doet het boek tegelijkertijd een beroep op de eigen verantwoordelijkheid. Je kunt je niet langer verschuilen achter ouderdom of een jeugd met gemiste kansen. Wil je gelukkig zijn, dan moet je uit je luie stoel komen. Of, zoals de auteur zegt: ‘Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder. Doe het in de juiste combinatie en je ontwikkelt je vaardig­heden en je hersenen in de richting die je voor ogen staat.’Pieternel Dijkstra

I

– Het maakbare brein, Margriet Sitskoorn, Bert Bakker, e 17,95