Een moeder met borderline: ‘Het draaide altijd om haar’ 

Dat Allards moeder anders was dan andere moeders viel hem als 8-jarig kind al op. Zo stond zijn huis overvol met spullen, waren de gordijnen altijd gesloten en had zijn moeder het liefst zo min mogelijk mensen op bezoek.

‘Ze vond het ook heel fijn als ik bij haar bleef. Dat vond ik als kind natuurlijk niet zo erg, want als ik geen zin had om naar school te gaan, mocht ik gewoon thuisblijven.

Natuurlijk wist ik wel dat er iets niet helemaal normaal was aan mijn moeder. Toen ik 18 jaar werd, ging ik op kamers en daar reageerde ze heftig op. Ze was heel verdrietig toen ik vertrok. Ze had het idee dat ik haar verliet en zei dat ze zelfmoord zou plegen.’

Pas veel later ontdekte Allard bij toeval dat zijn moeder borderline heeft. Zijn moeder moest in een zorgcentrum opgenomen worden vanwege problemen met haar oog.

Tijdens het intakegesprek vertelde ze tussen neus en lippen door aan de verpleegkundigen dat er in het verleden borderline bij haar is gediagnostiseerd. ‘Ik kende dat helemaal niet, maar toen ik het ging opzoeken viel alles op zijn plek.’

Verplaatsen in een ander

In Nederland hebben naar schatting 150.000 tot 200.000 mensen de officiële diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Het werkelijke aantal mensen met borderline is waarschijnlijk twee keer zo groot, omdat borderline niet altijd wordt herkend.

In het handboek van psychiatrische stoornissen, de DSM-5, staan 9 kenmerken van borderline, waaronder suïcidaal gedrag, ernstige stemmingswisselingen, zwart-witdenken en verlatingsangst.

Vanaf het moment dat het voor Allards moeder onmogelijk werd om zelfstandig te blijven wonen, heeft hij haar gedurende tien jaar op verschillende momenten vastgelegd. In zijn film is bijvoorbeeld een fragment te zien waarin Allard maar liefst 25 voicemails van zijn moeder heeft ontvangen.

‘Op dat moment was ze gedwongen opgenomen en hadden we de afspraak dat ze maar één keer per week naar mij mocht bellen. Alleen ging mijn moeder aan mensen op straat en andere bezoekers op de afdeling vragen of ze hun telefoon mocht lenen om mij toch te kunnen bellen.’

Grenzen stellen is lastig vertelt Allard, vroeger leidde dat vaak tot ruzies met veel geschreeuw. ‘Maar het blijft mijn moeder en ik voelde me verbonden met haar. Veel familieleden hadden nauwelijks of geen contact meer met haar, dus ik voelde me best verantwoordelijk voor mijn moeder. Daarnaast gunde ik mijn dochter een oma en hoopte ik zelf dat het samenzijn af en toe wat prettiger zou worden.’

Geen eigen leven

Inmiddels is Allard zelf vader van een 13-jarige dochter en is hij er alert op dat hij situaties anders aanpakt dan zijn moeder deed. ‘Als mijn dochter ergens mee zit, bijvoorbeeld met slechte cijfers, wil ik eerst weten hoe dat voor mijn dochter voelt. Ik wil me verplaatsten in een ander.

Mijn moeder gaf me altijd het gevoel dat ik geen eigen leven had, ik was iets van haar,’ vertelt Allard. ‘Bij de uitreiking van mijn diploma aan de kunstacademie was het eerste dat ze zei: “Geef dat diploma maar aan mij, die neem ik mee naar huis. Want ik heb al die jaren voor je gezorgd en ervoor betaald.” Het draaide meteen om haar, terwijl ík het diploma had behaald. Mijn moeder zat erg in haar eigen emotie.’

Zo moeder, zo zoon?

Wanneer een van de ouders borderline heeft, is de kans dat hun kind ook borderline ontwikkelt vijf keer zo groot als bij kinderen waar de stoornis niet in de directe familie voorkomt. Maar omdat borderline afhankelijk is van complexe factoren is het moeilijk te zeggen in hoeverre borderline als geheel erfelijk is.

Allard heeft zelf geen borderline, maar ondervindt wel de gevolgen van opgroeien bij een moeder met borderline. ‘Mijn prestatiegerichtheid, het feit dat ik alles goed wil doen, is iets wat ik van vroeger heb meegenomen. Daarnaast leek elke situatie voor mij een halfleeg glas, had ik donkere gedachtes en blowde ik veel.’

Toch wil hij niet alle problemen op zijn moeder afschuiven. ‘Ik blijf zelf verantwoordelijk voor mijn leven. Inmiddels ben ik al acht maanden gestopt met blowen, voel ik me positiever en volg ik groepstherapie. Daar ben ik best trots op.’

Eigen grenzen bewaken

Hoewel je er niet altijd invloed op hebt, is het volgens Allard belangrijk dat degene met borderline zelf hulp zoekt. ‘Mijn moeder deed net alsof er niks aan de hand was met haar en vond dat andere mensen niet zo moeilijk moesten doen.’

Wat je wel zelf kunt doen als je een naaste worstelt met borderline? Jezelf nooit uit het oog verliezen. ‘Denk aan een noodsituatie in het vliegtuig: eerst moet je je eigen zuurstofmasker opzetten en daarna pas zorgen voor anderen. Je kunt als familielid vooral helpen door iemand te ondersteunen in zijn proces, maar je moet dat proces niet overnemen. Daarin moet je je eigen grenzen bewaken.’

De moeder van Allard overleed in 2017 op 77 jarige leeftijd.

De film Puinhoop is maandag 15 mei te zien bij 2Doc.