Een hoogbegaafd kind kan veel aan

Als het niet gaat zoals hij wil, als hij zich onbegrepen voelt of getergd, ontploft zoon Riemer, wat gepaard kan gaan met slaande deuren, omvallende stoelen en veel geschreeuw. Toen we voor de zoveelste keer bij de juf moesten komen, werd het tijd voor een professionele blik. ‘Zullen we een IQ-test afnemen?’ vroegen de professionals. En van het een kwam het ander. Nu zit hij in een hoogbegaafdenklasje. Daar is hij heel gelukkig, maar nog niet ontploffingsvrij. Bovendien vragen we ons weleens af wat we nu eigenlijk met hem kunnen delen. Hij interesseert zich voor ongeveer alles. Hoe onze hypotheek in elkaar zit, wat de digitale strategie is van de uitgeverij waar ik werk, waarom het Europarlement vanuit Brussel opereert. We vertellen hem zo’n beetje alles, maar komt hij zo niet meer te weten dan goed is voor een 9-jarige?

Een avondje ‘Positief opvoeden van hoogbegaafde kinderen’, dat was misschien iets voor ons. We kunnen ervoor terecht bij het bedrijf deDNKRS, dat ook voorziet in verrijkingsklassen, coaching en begeleiding voor hoogbegaafde kinderen én hun ouders, en trainingen van leerkrachten.

Waarom ‘positief opvoeden’?

‘Omdat hoogbegaafdheid vaak in het problematische wordt getrokken, zeker op scholen,’ zegt coach Marianne van Gelder. ‘

Wij zeggen: het is geen probleem maar een manier van leven en denken.’ Van Gelder (ze heeft vier kinderen van wie drie hoogbegaafd – de vierde wil zich niet laten testen) komt bij ons thuis met een handig stappenplan. Het wordt een feest van herkenning.

deDNKRS hanteert een definitie die is opgesteld door psychotherapeut Kooijman-Van Tiel in samenwerking met een groep hoogbegaafden. En daarmee zijn we bij stap 1, zegt Van Gelder: ‘Een hoogbegaafde is een snelle, slimme denker die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven, sensitief en emotioneel, intens levend. Als je er veel mee te maken hebt, pik je ze er zo uit.’

Het gaat erom een passende opvoedstijl te hanteren: stap 2. Een ‘emotioneel coachende stijl’ werkt het beste. ‘Benoemen wat er aan de hand is,’ zegt Van Gelder, ‘daar gaat het om. Daarmee zorg je dat een kind zelf een oplossing gaat vinden.’

Welk gedrag hoort bij hoogbegaafdheid? Het stappenplan geeft – stap 3 – een uiterst herkenbaar lijstje: autonomie (‘ze vertrouwen op zichzelf, kunnen hun eigen keuzes maken, zijn veerkrachtig,’ aldus Van Gelder), vermogen tot reflectie, extreem snelle geraaktheid. Dat laatste kan weleens te maken hebben met Riemers explosiviteit. ‘Hoogbegaafden beleven alles heel intens,’ legt Van Gelder uit. ‘Alles komt enorm binnen. Dat enorm intense kan heel blij zijn, of heel verdrietig. Of heel boos. Het helpt om die gevoelens te benoemen (emotioneel coachen! stap 2!). Want het handige is dat hoogbegaafde kinderen vaak heel goed op zichzelf kunnen reflecteren.’

Helaas hebben ze ook vaak problemen met impulsbeheersing; ze weten dat bepaald gedrag op de loer ligt en doen echt hun best, maar soms is het toch alweer gebeurd voor ze er erg in hebben. ‘De klas is vaak waar de vulkaan omhoogkomt,’ zegt Van Gelder. ‘Het gevoel mag er zijn, maar de heftigheid moeten we hen leren te temperen. En ook op school is benoemen belangrijk. Als kinderen hun emoties in goede banen kunnen leiden, worden ze veerkrachtigere volwassenen.’

Al met al, zo luidt stap 4, is het beste opvoedklimaat voor hoogbegaafden: ‘duidelijke en vriendelijke sturing en ondersteuning bij het vinden van hun eigen weg’. Geen straf of beloning, maar je als ouder richten op ‘leren’, het zoeken naar oplossingen en het helpen ontwikkelen van zelfdiscipline, verantwoordelijkheid en probleemoplossende vaardigheden.

Stap 5 behelst het antwoord op onze vraag: hoeveel moeten we met hem delen? Waarmee moeten we ons bemoeien en wanneer moeten we loslaten? ‘Als je op je talent mag inzetten, gaat alles beter,’ zegt Van Gelder. Dus we moeten vooral heel veel met hem delen en heel veel samendoen. ‘Ga bijvoorbeeld samen een verzekering regelen. Het is goed voor hem om veel kennis op te doen. Maar soms kun je ook zeggen: dat is nog niet voor jouw leeftijd. Hij mag ook onbezorgd kind zijn.’