Heerlijk om te lezen over vernieuwers in de geschiedenis van de mens. Mensen die de wereld hebben veranderd door groots te denken en buiten de gebaande paden te gaan. Inspiratoren, want ze geven hoop en het gevoel dat we een beter mens kunnen worden. Helden ook, want ze hebben vaak hun nek uitgestoken voor een grotere zaak dan de eigenbelangetjes die ons in het gewone leven bezighouden. Ze kwamen op voor waarheid, gelijkheid of rechtvaardigheid – vaak tegen de verdrukking van hun tijd in.
Voorbeelden zagen we in de Apple-commercial Think different uit 1997, waarin onder meer Einstein, Edison en Gandhi figureerden. De wereld draait door ging op zoek naar de helden van nu in de rubriek Denk anders, over ‘de buitenbeentjes, de rebellen’ die ‘geen respect hebben voor de stand van zaken’. Op gezette tijden mogen de gasten aan tafel helden nomineren: wie zijn de vernieuwers – de Gandhi’s, Martin Luther Kings en Nelson Mandela’s – van onze tijd?
Dat zou inspirerend kunnen zijn, maar toen DWDD laatst weer een rondje Denk anders-helden deed, voelde ik vooral teleurstelling en ergernis. Steve Jobs van Apple was al genomineerd, en daar kwamen nu onder meer Alexander Klöpping (bedenker van Blendle) en de baas van Netflix bij: mensen die met een nieuw idee kwamen dat ons dagelijks leven heeft beïnvloed.
We zijn blij met onze smartphone en onze on-demand tv-series en artikelen. Maar was het bedenken daarvan nou inspirerend of moedig?
Mensen die écht anders denken – zich niet aan de gangbare mores houden, tegen de stroom ingaan, niet gehinderd door de behoefte aan succes of erkenning – worden vaak helemaal niet zo gewaardeerd. Een dwarsligger die ‘geen respect heeft voor de stand van zaken’, die een spaak in het wiel steekt en onze zekerheden in twijfel trekt: daar houden de meeste mensen niet van. Gandhi, King en Mandela werden in hun tijd helemaal niet door velen bewonderd. Ze hadden een zwaar leven.
Gandhi zei: Eerst negeren ze je, dan maken ze je belachelijk, dan vechten ze tegen je, en dan win je. De mensen van wie later in de geschiedenis zal blijken dat ze de moedige vernieuwers van onze tijd zijn, zitten nu nog in de fase dat ze worden genegeerd, belachelijk gemaakt en bestreden – omdat ze veelal iets willen bereiken wat tegen de kortetermijnbelangen van de goegemeente ingaat. Zij zitten niet bij DWDD aan tafel en ze verdienen geen bakken geld met hun ideeën. Want de meeste mensen houden er helemaal niet van als iemand hun zekerheden op losse schroeven zet. Helden die hun nek uitsteken voor een groter doel, en onze verworvenheden en vanzelfsprekendheden op het spel zetten, ontmoeten vooral hoon en minachting. Want zelf zijn we helemaal geen helden. Alleen achteraf vinden we het inspirerend, als het onze belangetjes niet meer raakt.
