Door de maagband heen eten

De maagverkleining maakt dat Liza Hof veel minder kan eten – er past nog net de inhoud van een koffiekopje in. De omleiding zorgt dat haar lichaam minder voedingsstoffen opneemt. Liza weet dat als geen ander. Negen jaar geleden onderging ze al eens een bariatrische ingreep; 143 kilo woog ze toen. Die keer kreeg ze alleen een bandje om het bovenste deel van haar maag. Ook dat maakte dat ze alleen nog kleine porties kon eten. En net als nu vlogen de kilo’s er toen af.

Tot een jaar na de operatie. Toen begon het afvallen te stokken. En kwamen er zelfs weer wat kilo’s bij, doordat ze zichzelf tijdens een vakantie iets te veel eten had toegestaan. De hele dag door kleine hapjes, elke lunch een stuk hamburger en wat friet; dan kom je ook met een kleine maag wel aan.

Het werd moeilijk gemotiveerd te blijven. De verantwoorde eetgewoontes die ze zich had eigengemaakt, maakten geleidelijk aan weer plaats voor het oude vertrouwde snoepen en snacken. Elk uur een koekje uit de ­bureaulade op haar werk, ’s avonds chips op de bank – als ze goed kauwde, wilde het er best nog in.

Ook leerde ze, zoals ze het zelf zegt, ‘door het maagbandje heen te eten’. IJs en milkshakes bleken bijvoorbeeld lekker snel door haar maag te glijden, zodat er vlot nieuwe calorieën achteraan konden. Ja, stom natuurlijk. ‘Maar ik ben een emotie-eter, en daar had dat maagbandje niets aan veranderd. Als ik het moeilijk heb of me verveel, wil ik eten. Nu weet ik dat ik dan afleiding moet zoeken, maar dat besef had ik toen niet.’

Zo kwam in de jaren na het maagbandje het hele verdwenen gewicht er weer aan, met een bonus van zeven kilo. Vorig voorjaar woog Liza meer dan ooit. Ze liet er niets om, zo beklom ze de afgelopen jaren met haar man een Indonesische vulkaan en ging ze duiken bij Bonaire. Maar ze besefte ook dat ze die dingen lichamelijk veel slechter trok dan slankere leeftijdsgenoten. ‘Ik had een bmi van boven de vijftig. Het was wachten op een hoge bloeddruk, suikerziekte en andere ellende.’

Emotieregulering
Ziekenhuispsycholoog Gerbrand van Hout – verbonden aan het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven – promoveerde in 2008 op de psychologische aspecten van morbide obesitas en bariatrische ingrepen. In zijn proefschrift betoogde hij al dat chirurgische ingrepen geen wondermiddel zijn. Bij de meeste patiënten blijkt het gewichts­verlies zo’n twee jaar na de operatie te stoppen. Meestal stabiliseert het gewicht zich dan, maar een toename is zeker geen uitzondering.

Ook constateerde Van Hout dat bijna de helft van de geopereerde mensen last hield van een moeilijk te beheersen drang tot eten. Vreetbuien behoren voor hen niet meer tot de mogelijkheden, want dat resulteert met zo’n verkleinde maag al snel in braakpartijen of andere nare verschijnselen. Wat ze in plaats daarvan vaak doen, is de hele dag door kleine porties eten. Liefst hoogcalorisch voedsel. Dat leidt natuurlijk ook tot gewichtstoename.

Het lijkt erop, schrijft Van Hout, dat bij mensen met extreme gewichtsproblemen eten als emotie­regulering fungeert. Zolang zij die verstoorde relatie met eten niet aanpakken, blijft de kans groot dat het extreme overgewicht terugkomt.

Wel degelijk ziek
Maar dat wist Liza Hof allemaal niet toen ze zichzelf ondanks haar maagbandje langzaam naar haar oude gewicht zag terugglijden. Het ging de verkeerde kant op en dat vond ze heel gênant. Maar wat te doen? Naar de dokter durfde ze niet meer, daarvoor was de schaamte te groot.

Tot een jaar geleden. Toen kreeg in haar omgeving iemand een gastric bypass. Een stuk ingrijpender dan een maagbandje, maar Liza zag hoe goed het uitpakte bij haar kennis en besloot toch naar de huisarts te gaan. Die reageerde gelukkig positief.

De aarzelingen die ze daarna nog had, werden weggenomen door de chirurg die ze vervolgens sprak. Toen ze zei dat ze het moeilijk vond zo rigoureus in een gezond lichaam te laten snijden, dat ze het toch ook op eigen kracht moest kunnen, antwoordde hij: ‘Je bent wel degelijk ziek. Je hebt morbide obesitas.’ Liza: ‘Dat antwoord gaf mij het gevoel dat het “mocht” wat ik wilde.’

Ze werd geopereerd in een ander ziekenhuis dan waar ze negen jaar eerder haar maagbandje kreeg, het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, waar psycholoog Gerbrand van Hout werkt. Liza koos bewust voor dit ziekenhuis: ze zou er niet alleen een operatie krijgen, maar ook begeleiding van een heel team van psychologen, diëtisten en fysiotherapeuten. Ook zijn er elke drie maanden groepsbijeenkomsten met andere geopereerde obesitaspatiënten.

Die uitgebreide nazorg heeft ze gewoon nodig, beseft ze nu. ‘Negen jaar geleden dacht ik nog dat de maagverkleining het voor me zou doen, maar nu weet ik dat het ook tussen mijn oren moet worden opgelost. Dat ik een rare relatie heb met eten. Ik heb een soort verslaving. En daar werk ik nu aan.’

Liza Hof heet in werkelijkheid anders.